اعتدال در تربیت فرزندان
خبرگزاری رسا ـ بارها اتفاق افتاده است که فرزندان از والدین خود شکایت داشته اند که بین ما فرق می گذارید و تبعیض قائل می شوید. اگر چه والدین چنین نیتی ندارند، اما برداشت فرزندان این طور است که شما فرق می گذارید. در مواردی نیز محبت افراطی عامل ضد تربیتی بوده است.
به سرویس پیبشخوان خبرگزاری رسا، انسان عاقل هیچ وقت از مرز اعتدال تجاوز نمی کند؛ حتی در مورد محبّت به فرزندان. از این رو پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: إعدلوا بین اولادکم.؛ بین فرزندان خود عدالت داشته باشید.
هر حرکت و فعل تربیتی باید بر اعتدال و میانه روی استوار باشد. افراط و تفریط در امر تربیت آسیب های غیرقابل جبرانی به همراه دارد. دین اسلام و مجموعه قوانین و مقررات دینی براساس اعتدال پایه گذاری شده است. خدا به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:
(وَ کَذلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطاً )؛ و این چنین شما را امتی میانه ( متعادل ) قرار دادیم.
حضرت لقمان نیز به فرزندش نصیحت می کند: (وَ اقْصِدْ فِی مَشْیِکَ ). در رفتارت میانه رو باش.
انسان عاقل هیچ وقت از مرز اعتدال تجاوز نمی کند؛ حتی در مورد محبّت به فرزندان. از این رو پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: « إعدلوا بین اولادکم...؛ بین فرزندان خود عدالت داشته باشید.
بارها اتفاق افتاده است که فرزندان از والدین خود شکایت داشته اند که بین ما فرق می گذارید و تبعیض قائل می شوید. اگر چه والدین چنین نیتی ندارند، اما برداشت فرزندان این طور است که شما فرق می گذارید. در مواردی نیز محبت افراطی عامل ضد تربیتی بوده است. فرزندانی که مورد محبت افراطی قرار می گیرند، معمولاً افرادی:
1 ضعیف النفس هستند؛ وابسته می گردند؛ اعتماد به نفس ندارند؛ سطح توقّع آنان بالاست؛ زود رنج و عصبانی می شوند و همیشه انتظار محبت دارند.
بنابراین توجّه داشته باشیم که افراط در محبّت، یک عامل مخرب است. اعتدال و میانه روی در هر کاری از جمله محبت کردن لازم است.
حضرت علی علیه السلام می فرمایند: «هر که خواهان سلامت است پس باید میانه روی پیشه کند. »
اندازه نگه دار که اندازه نکوست *** هم لایق دشمن است و هم لایق دوست
همانگونه که زیاده روی در محبت کردن امری نارواست؛ سرزنش بیش از اندازه هم مخرب و زیانبار است. به همین دلیل در روایتی از نبی مکرم اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که: « افراط و زیاده روی در سرزنش باعث شعله ور شدن آتش لجاجت می گردد ».
نمونه هایی از عدم رعایت اعتدال در تربیت فرزندان
1. توجه خاص به یکی از فرزندان
به دلیل جنسیت پسر یا دختر بودن و یا تک فرزند خانواده بودن.
تبعیض بین فرزندان باعث ایجاد کینه و دشمنی بین فرزندان، محروم ماندن بقیه فرزندان از محبت و از همه مهم تر تربیت غلط فرزندی که بیشتر مورد توجه بوده است و همچنین ایجاد حسادت بین خواهران و برادران می شود.
2. پرداختن پول تو جیبی بدون حساب و کتاب
در اینجا نیز اگر افراط و تفریط وجود داشته باشد، فرزند شما از نظر تربیتی دچار مشکل می گردد؛ چون بیش از حد پول دادن باعث می گردد وی در آینده فردی متوقع و خودخواه شود و نتواند خانواده خود را از نظر اقتصادی اداره کند؛ ضمناً ندادن پول، امکان این که به وسیله دیگران تطمیع گردد و دچار خطای دزدی گردد را فراهم می کند.
3. کنترل کردن فرزندان
کنترل فرزندان اگرچه از وظایف والدین است، ولی کنترل باید در حد اعتدال باشد. کنترل شدید باعث می شود که فرزندان اعتماد به نفس خود را از دست داده و نتوانند در آینده روی پای خود بایستند. کنترل شدید هم عامل مخربی خواهد بود که آسیب هایی را به کودکان وارد می کند.
4. تشویق و تنبیه
قبلاً هم اشاره شد که تشویق و تنبیه از ابزارهای تربیتی به شمار می روند؛ ولی والدین باید در این جا نیز حد اعتدال را رعایت نمایند. در مباحث گذشته افراط و تفریط در این مورد بررسی کرده ایم.
5. افراط و تفریط در انتخاب دوست
گاهی والدین مانع انتخاب دوست توسّط فرزندان خود می شوند. این نیز در آینده خطراتی را برای آنان به همراه خواهد داشت. گاهی هم والدین به طور کل در مورد انتخاب دوست فرزندان خود بی تفاوت هستند؛ این نیز خطر آفرین است در مورد دوستیابی نیز رعایت اعتدال لازم است.
6. رعایت اعتدال در تأمین خواسته های فرزندان
خواسته‌های منطقی بچه ها و نوجوانان را باید با روی گشاده تأمین کرد ولی در مورد خواسته های غیرمنطقی باید مقاومت کرد. رعایت اعتدال بین خواسته های منطقی و غیرمنطقی از وظایف والدین و مربّیان است.
7. رعایت اعتدال در بعد تربیت دینی و نماز کودکان و نوجوانان
اگر در تربیت دینی فرزندان سخت گیری بیش از حد داشته باشید بچه ها از نماز متنفر می گردند و از عبادت دوری می کنند، اگر هم بی توجهی کنید دیگر نماز نمی خوانند.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: « یسَّر و لاتُعسِرّ؛ آسان بگیرید و سخت گیری نکنید » (6) اما این آسان گرفتن به معنای بی تفاوتی نیست./998/د101/ب6
منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی
ارسال نظرات