هدف از عزاداری امام حسین تبیین اسلام ناب محمدی و معرفی آموزه‌های دین است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، ماه محرم، ماه پیروزی خون بر شمشیر و الهام بخش مبارزه با ستمگران است؛ عزاداری در این ماه، در انتقال پیام جهانی امام حسین(ع)، نقش اساسی داشته و دارای آثار فراوانی همچون عزت و سربلندی، بقای فرهنگ دینی و اسلامی است. اما باید مراقب بود اهداف کلی نهضت عاشورا، در پس این مراسم به فراموشی سپرده نشود.
در طول تاریخ ظالمان و مستکبران همیشه به دلیل ماهیت ظلم ستیزی عاشورا، با آن مخالف بوده اند. ارزش معنوی و انسان ساز و اصلاح گر عاشورا، موجب گردیده است که آسیب های زیادی از دوست و دشمن به آن وارد شود. این آسیب ها، هم جنبه ماهیتی و محتوایی حادثه عاشورا را و هم جنبه شکلی آن را مورد هجوم قرار داده اند. جنبه عاطفی و تراژدیک حادثه عاشورا به بعد ملکوتی، عاشقانه و عقلانی آن غلبه پیدا کرده است. در شرایط امروز، دسیسه دشمنان هم برای تغییر مفاهیم و ماهیت ارزش های متعالی مثل عاشورا بیشتر شده است.
رهبر معظم انقلاب به این مهم اشاره دارند و می فرمایند: «در ایام محرم و صفر، ملت عزیز ما باید روح حماسه را، روح عاشورایی را، روح نترسیدن از دشمن را، روح توکل به خدا را، روح مجاهدت فداکارانه در راه خدا را، در خودشان تقویت کنند و از امام حسین(ع) مدد بگیرند. مجالس عزاداری برای این است که دل های ما را با حسین بن علی(ع) و اهداف آن بزرگوار نزدیک و آشنا کند.»
از این رو به مناسبت ماه محرم و صفر و ایام عزاداری سید و سالار شهیدان، پای صحبت خانم سکینه نیک، مدیر مدرسه علمیه حضرت خدیجه(س) مشهد می‌نشینیم تا از دریچه نگاه وی، به اهمیت عزاداری ائمه اطهار(ع) و بررسی آسیب ها و انحرافات آن بپردازیم.
رسا - لطفا در آغاز ورود به بحث فلسفه و هدف عزاداری ها را تبیین بفرمایید؟
هدف از عزاداری امام حسین(ع) تبیین اسلام ناب محمدی و معارف آموزه های دین است؛ از این رو سخنرانان و مداحان باید عزاداران را با هدف قیام امام حسین(ع) و دست آوردهای جاودانه آن قیام بی نظیر آشنا کنند.
محرم و صفر بهترین فرصت برای تبلیغ و تبیین اهداف اسلام ناب است که سبب رشد و تکامل انسان می شود؛ از این رو چه خوب است در فرصت های تبلیغی محرم و صفر، عزاداران حسینی با سبک زندگی اسلامی و سیره اهل بیت(ع) به خوبی آشنا شوند و شبهات و اغراض دشمنان را بشناسند و به برکت خون خدا، خانواده و جامعه خودشان را از فتنه آخر الزمان و شبیخون فرهنگی دشمنان بیمه کنند.
یقینا اگر هر شخصی سالی چند روز یا هفته ای یک جلسه در چنین مجلس روشن گرانه ای شرکت کند و از این طریق مبلغ محترم، آخرین یافته های علمی، معرفتی، اجتماعی، سیاسی و روان شناسی را دریافت کند، به بهینه سازی وضعیت زندگی خود و اطرافیانش کمک شایانی خواهد کرد و توطئه های دشمنان قسم خورده بی اثر خواهد شد.
نباید فراموش کنیم که این توفیق، از برکات و آثار خون مقدس امام حسین(ع) و یاران گرامیش است. اینجاست که راز و رمز سخنان رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی(ره)، بیش از پیش بر همه آشکار می شود که فرمودند: «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.»
رسا - رسالت حوزویان و مبلغان در عرصه آسیب شناسی عزاداری چیست؟
مبلغان همیشه و همه زمان ها باید در عرصه تبلیغ حضور فعال داشته باشند؛ به ویژه در ماه محرم و صفر، این حضور مهم تر و جدی تر است؛ اگر عزاداری های محرم و صفر به طور جدی و کارشناسانه آسیب شناسی شود، امید می رود که عزاداری ها مؤثرتر باشد و در نتیجه از انحرافاتی که متأسفانه شاهد آن هستیم، پیشگیری شده و با آن ها مبارزه شود.
یکی از ویژگی های که هر مبلغی لازم است داشته باشد، بصیرت است. اگر مبلغ بصیرت کافی نداشته باشد، چه بسا در گیر و دار انحرافات ایجاد شده توسط دشمنان و یا دوستان نادان گرفتار آید و ناخواسته، به جای این که به هدف والای قیام حسینی کمک کرده باشد، به آن آسیب برساند؛ لذا مبلغان باید دشمن شناس باشند، آگاهانه نیرنگ دشمنان را رصد کنند و به آن ها به گونه ای مفید، فعال و بدون آسیب زدن به اصول و چهارچوب موجود در تبلیغ، بر مبنای دین اسلام پاسخ بگویند.
رسا - مبلغان برای بیان مباحث معرفتی دین باید به چه نکاتی توجه کنند؟
مبلغان باید معلومات و مطالعات خود را در سطح بالایی افزایش دهند و با افکار، ایده ها و شبهه های دشمنان کاملا آشنایی داشته باشد؛ چرا که اهداف برخی از دشمنان مغرض پیچیده است. در بحث های التقاطی، شبهه های دینی جاسازی شده است؛ از این رو مبلغان باید قدرت درک و فهم این شبهه ها را از لابلای مطالب داشته باشند و توان پاسخ به آن ها را نیز کسب کرده کنند.
مبلغ در راستای تبلیغ رسالت های خداوندی، باید از هیچ کوششی فرو گذار نکند و از هیچ کس جز خدا هراسی به دل راه ندهد و هدفش خالصانه اجرای رسالت های تبلیغی الهی خویش باشد.
رسا - توصیه شما به مداحان اهل بیت طاهرین چیست؟ چه نکاتی را باید در مقتل خوانی رعایت کنند؟
به مداحان محترم توصیه می شود در هر فراز از مداحی، رضایت خداوند را در نظر بگیرند، نه رضایت گریه کنندگان و عزاداران را. چه بسا مداحی به خاطر این که مجلس را گرم تر کند، دچار مبالغه و افراط و تفریط شود و مطالبی که اتفاق نیفتاده و یا به آن شکلی که او بازگو می کند، اتفاق نیفتاده باشد، بیان می کند. این از نظر اخلاق عزاداری درست نیست و فرهنگ اهل بیت چنین مبالغاتی را بر نمی تابد.
بهتر است در مقتل خوانی ها، مداحان محترم رعایت صحت و سند را بکنند و مطالب غیر واقعی را به مطالب حقیقی ضمیمه نکنند و واقعیات را آن طور که بوده بیان کنند.
رسا - امروزه دشمنان از برخی آسیب های عزادران همچون قمه زنی و یا تقلید از خوانندگان پاپ سوء استفاده می کنند؛ چه باید کرد که محافل عزاداری و سوگواری بهانه ای برای رسانه های بیگانه نشوند؟
باید به مداحان محترم آموزش داده شود؛ آن ها با حضور در دوره های آموزش مداحی، اخلاق مداحی و آگاهی های درست و معرفتی را کسب کرده، بصیرت افزایی نمایند. امروزه رشته ای را باید برای مداحان به عنوان اخلاق و آداب مداحی تدریس نمود و آن ها را موظف به رعایت چنین آدابی کرد. بهتر است کارت عضویت به آن ها تعلق بگیرد و در صورت عدم رعایت اخلاق و آداب مداحی، عضویت آن ها از کانون مداحان کشور لغو شده و اجاز مداحی به آنها داده نشود.
از این رو می بایست فعالیت مداحان کشور از سوی نهادهایی چون دفتر تبلیغات اسلامی و حوزه علمیه ساماندهی شوند؛ مداحان شایسته مورد تشویق قرار گیرند و به آنها امتیاز و تسهیلات دهند. در این حالت است که مداحان شایسته از غیر آن مشخص می شوند. در همین راستا نیز مداحانی که اجازه می دهند عزاداران قمه زنی کنند و یا خود در این مراسم شرکت می کنند و یا با موسیقی پاپ اجرا می کنند، مورد تعقیب اخلاقی و قانونی قرار گیرند؛ چرا که در این صورت است که مداحان دچار انحراف نمی شوند.
رسا - درباره سیره اهل بیت طاهرین در عزاداری ها توضیحاتی بفرمایید؟
آن چه از اهل بیت(ع) از جمله امام صادق(ع) و امام رضا(ع) و بقیه ائمه معصومین(ع) بعد از امام حسین(ع) برای ما رسیده است، این است که همه آن بزرگواران بر عزاداری بر سید الشهدا(ع) تأکید داشتند و از روز اول محرم نیز به عزاداری برای جد غریبشان می پرداختند و با برپایی مجالس ذکر مصیبت امام حسین(ع) و تبیین واقعه جانسوز کربلا و ذکر معارف اهل بیت(ع) به روشن گری و عزاداری می پرداختند.
ائمه اطهار(ع) شیعیان را به برپایی چنین مجالسی و زنده نگه داشتن یاد و واقعه کربلا توصیه می فرمودند؛ از این رو چه خوب است ما هم طبق توصیه ائمه اطهار(ع) در ایام محرم، چنین مجالس پر باری را برقرار کنیم و از برپایی مجلسی کم اثر و تشریفاتی خودداری کنیم.
در حدیث مفصّل امام رضا(ع) خطاب به ریّان بن شبیب می فرمایند: «یا رَیّانُ! اِن سَرَّکَ اَن یَکونَ لَکَ مِنَ الثّوابِ مِثلُ مَا لِمَنِ استَشهَدَ مَعَ الحُسین(ع) فَقُل مَتی ما ذَکَرتَهُ: یا لَیتَنی کُنتُ مَعَهُم فَأَفُوزَ مَعَهُم فَوزاً عظیماً؛ اگر دوست داری که ثواب شهیدان کربلا را داشته باشی، هر گاه به یاد آن حادثه افتادی، بگو: کاش من نیز با آنان بودم و با آنان به رستگاری بزرگ می رسیدم.»
رسا - الگوی صحیح عزاداری چیست و عزاداری امروزی چه تناقض هایی با آن دارد؟
بهترین عزاداری آن است که در آن اهداف والای امام حسین(ع) بیان شود و قطعا آشنایی با اسلام ناب و معارف الهی و امر به معروف و نهی از منکر از اهداف والای امام حسین(ع) بوده است؛ از این رو اگر در مجلس عزاداری امام حسین(ع) به تبیین این اهداف پرداخته شود و خاطره عزاداری سوگواری سالار شهیدان همواره زنده نگه داشته شود، در این صورت بیش ترین و بهترین هدف تبلیغ اسلام محقق شده و رسالات الله تبلیغ می شود. خداوند در آیه 39 سوره احزاب می فرماید: «الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَ یَخْشَوْنَهُ وَ لَا یَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَ کَفَى بِاللَّهِ حَسِیبًا؛ کسانی که پیام های خدا را می رسانند و از او می ترسند و از هیچ کس جز او نمی ترسند، خدا برای حساب کردن اعمالشان کافی است.»
اما متأسفانه عزاداری امام حسین(ع) گاهی به عنوان مجالس تشریفاتی مشاهده می شود و صرفا به خاطر جمع شدن دور یکدیگر و ادای مناسک و اجرای رسوم سنتی پذیرایی صورت گرفته و به همین میزان بسنده می شود که هدف از برپایی مجالس اهل بیت(ع) هرگز چنین نبوده است.
در مجالس تشریفاتی مدل های لباس و آرایش های ویژه ماه محرم به نمایش گذاشته می شود، در مواد پذیرایی گاهی دیده می شود موادی را سرو می کنند که هرگز ربطی به مجلس عزا ندارد، در حالی که مجالس عزاداری باید ساده و بدون آرایش باشد و از حداقل پذیرایی مفید مثل چای، خرما و حلوا استفاده شود.
مجلس عزاداری امام حسین(ع) مجلس مقدسی است؛ اما یکی دیگر از آسیب ها، مدگرایی ویژه عزاداری و پوشش کفش های ویژه روی فرش عزاداری امام حسین(ع) است که به نظر می رسد این موارد از عدم شناخت افراد صورت می گیرد؛ خداوند نیز در آیه 12 سوره طه می فرماید: «فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى؛ پس هر دو کفش خود را درآور که [اینک] تو در وادى مقدس «طوى» هستى.»
اکتفا به مداحی و سینه زنی، دیگر آسیب مجالس عزاداری است؛ متأسفانه در مجلس عزاداری، ذکری از معارف اهل بیت به میان نمی آید و صرفا به اجرای مداحی با صدا و آهنگ خوب بسنده می کنند که هیچ تأثیر مثبتی را به همراه ندارد؛ بلکه اتلاف مال و عمر است و خود، این بهانه را به دست بعضی افراد می دهد که به افراط افتاده، به خود زنی و قمه زنی رو می آورند.
آیت الله خامنه ای در مورد قمه زنی می فرمایند: «کار غلطی است که عده ای قمه به دست بگیرند و به سر خودشان بزنند و خون بریزند. این کار را می کنند که چه بشود؟! کجای این حرکت عزاداری است...؟ شما تا به حال دیده اید که فردی به خاطر رویکرد مصیبت عزیزترین عزیزانش با شمشیر به مغز خود بکوبد و از سر خود خون جاری کند؟ کجای این کار عزاداری است؟!»
رسا - وجود انحرافات و خرافات در مراسم مذهبی چه تأثیری بر دین گریزی نسل جوان جامعه می گذارد؟
یکی از آسیب هایی که عزاداری های ما را کم اثر می کند، طولانی بودن جلسات روضه و عزاداری است که گاهی از حوصله عزاداران به ویژه کودکان و نوجوانان خارج است؛ چرا که چندین ساعت مداحی و سخنرانی، موجب دل زدگی می شود؛ لذا بهتر است عزاداری ها به یک سخنرانی نه چندان طولانی و مداحی مختصر یک مداح اکتفا شده و حداکثر در یک ساعت مجلس خاتمه پیدا کند.
از دیگر آسیب ها، سبک عزاداری بعضی از هیئت ها است که بیش تر کسبه بازار آن را برگزار می کنند؛ این مراسم از انتهای شب تا نزدیک اذان صبح عزاداری طول می کشد که در پی آن، خانواده این عزاداران محترم، به ویژه همسرانشان از عدم حضور همسر یا دیر آمدن او ناراحت می شوند و خود این در دراز مدت اثر سوء و بد بینی نسبت به عزاداران در این خانواده ها ایجاد می کند؛ لذا می بینیم نسل جدید و نسل بعدی سنت عزاداری نسل قبلی را رعایت نمی کند.
بنابراین اگر این آقایان به همراه همسر و فرزندان در زمانی بسیار کوتاه، حداکثر یک ساعت، به شنیدن سخنرانی و مداحی بسنده می کردند و همراه خانواده برای صرف شام حضور داشتند، به طور قطع تاثیر سوء بر خانواده آن ها نمی گذاشت.
رسا - انحرافات و آسیب های عزاداری ها چه ضربه ای به دین اسلام وارد می کند؟
در صورتی که عزاداران و شعیان، آداب و اخلاق عزادای را به خوبی رعایت نکنند، موجب دل زدگی نسل جدید و آینده خواهد شد و از طرفی تحریف و التقاط را بستر سازی می کند و کم کم اهداف عزاداری یا اهداف حقیقی عزاداری، به فراموشی سپرده می شود و دست دشمنان اسلام و شیعه را برای ایجاد شبهه و تهمت نسبت به اسلام و مذهب تشیع باز می گذارد.
رسا - انتظار رهبر معظم انقلاب از برپایی محافل عزاداری و سوگواری سیدالشهدا و مداحان چیست؟
چه خوب است عزاداران با درک بسیار بالا از ولایت و ولایت مداری، در این فرصت غنیمتی ماه محرم و صفر، به تحلیل عبرت های عاشورا آن طور که رهبر معظم انقلاب بسیار جامع بیان فرمودند، بپردازند و از مکتب یاران حسینی درس ولایت مداری و وفاداری به رهبر را بیاموزند و جمله «یَا لَیتنَا کُنّا مَعک فَافُوزَ فَوزا عَظیما» را تحقق بخشند.
آیت الله خامنه ای می فرمایند: «این عزادارى هائى که انجام می گیرد، این گریه و زارى که می شود، این تشریح حوادث عاشورا که می شود، اینها چیزهاى لازمى است. یک عده از موضع روشنفکرى نیایند بگویند آقا، اینها دیگر لازم نیست. نه، اینها لازم است؛ اینها تا آخر لازم است؛ همین کارهائى که مردم می کنند. البته یک شکل هاى بدى وجود دارد که گفته ایم؛ مثل قمه زدن که گفتیم این ممنوع است، نباید این کار انجام بگیرد؛ این، مایه دراز شدن زبان دشمنان علیه دوستان اهل‌بیت است.»
رسا - با تشکر از این که وقت خود را در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.
بنده هم متقابلا از خبرگزاری رسا تشکر می کنم؛ موفق و سربلند باشید.
/1309/403/ر