بیت المقدس، کابوسی برای ارتش عراق

به گزارش خبرگزاری رسا، یک سال و نیم پس از هجوم وحشیانه ارتش بعث عراق به کشور عزیزمان و وارد کردن خسارات سنگین به این سرزمین مقدس و اشغال اراضی بسیار زیاد از استان های غرب و جنوب غرب کشور، ارتش بعث در تدارک حمله ای گسترده در منطقه جنوب غرب با هدف اشغال شوش، دزفول و اندیمشک بود که سرعت عمل و پیشدستی رزمندگان اسلام در تک زدن، سبب شد عملیات غرور آفرین فتح المبین شکل بگیرد و حدود 2400 کیلومتر مربع از دست دشمن آزاد شود.

پس از این شکست سنگین، ارتش بعث در پی جبران برآمد و با تجهیز تیپ های متفاوت، سعی در اثبات خود در شهر راهبردی خرمشهر و مناطق پایان یافته به شهر اهواز داشت.(1)

شناسنامه عملیات الی بیت المقدس

نام عملیات: الی بیت المقدس.

رمز: یا علی ابن ابی طالب(ع) برای مرحله 1 تا 3 و برای مرحله پایانی، یا محمد بن عبدالله(ص).

منطقه: غرب رودخانه کارون و شهرستان خرمشهر.

مدت: 9 اردیبهشت تا سوم خرداد سال 1361 هجری شمسی.

هدف: آزاد سازی شهر های خرمشهر، هویزه، دشت جفیر، پادگان حمید و جاده اهواز- خرمشهر، خارج ساختن شهر های اهواز، حمیدیه، سوسنگرد و جاده اهواز- آبادان از برد آتش توپخانه سپاه سوم دشمن و تأمین مرز بین المللی.

سازمان عمل کننده: سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی.

تجهیزات ارتش بعث عراق

قبل از آغاز عملیات بیت‌المقدس، استعداد نیروهای عراقی به این ترتیب بود: لشکر 6 زرهی؛ از جنوب رودخانه کرخه تا هویزه.

لشکر 5 مکانیزه؛ از غرب اهواز تا روستای سید عبود.

لشکر 11 پیاده از سید عبود تا خرمشهر – تیپ‌های 22، 48، 44 مامور حفاظت از خرمشهر بودند.

لشکر 3 زرهی در شمال خرمشهر. با شروع عملیات نیز یگان‌های دیگری از ارتش عراق به منطقه اعزام شدند که در مجموع تمامی یگان‌هایی که در منطقه درگیری حضور یافتند، عبارت بودند از: لشکر 5 مکانیزه شامل تیپ‌های 26 و 55 زرهی و تیپ‌های 15 و 20 مکانیزه، لشکر 6 زرهی شامل تیپ‌های 16 و 30 زرهی و تیپ 25 مکانیزه، لشکر 3 زرهی شامل تیپ‌های 6، 12 و 53 زرهی و تیپ 8 مکانیزه، لشکر 9 زرهی شامل تیپ‌های 35 و 43 زرهی و تیپ 14 مکانیزه، لشکر 10 زرهی شامل تیپ‌های 17 زرهی و 24 مکانیزه، لشکر 11 پیاده شامل سه تیپ سازمان 44، 48 و 49 پیاده و سه تیپ تحت امر 45، 113 و 22 پیاده، لشکر 12 زرهی شامل تیپ‌های 46 مکانیزه و 37 زرهی، لشکر 7 پیاده شامل تیپ‌های 19 و 39 پیاده، تیپ مستقل 10 زرهی، تیپ‌های مستقل 109، 419، 416، 90، 417، 601، 602، 605، 606، 409، 238 و 501 پیاده، تیپ‌های 31، 32 و 33 نیروی مخصوص، تیپ‌های 9، 10 و 20 گارد مرزی، تعداد 30 گروهان کماندو، تعداد 10 قاطع جیش الشعبی(هر قاطع 450 نفر)، گردان تانک مستقل سیف سعد، گردان‌های شناسایی حطین، صلاح الدین، حنین.

توپخانه عراق نیز از 530 قبضه توپ در انواع مختلف تشکیل شده بود که به طور تقریبی عبارت بود از 30 گردان.

طرح عملیات

در طراحی عملیات، تهاجم از راه عبور از رودخانه کارون و پیشروی به سوی مرز بین‌المللی و سپس آزادسازی شهر خرمشهر مد نظر قرار گرفته و چنین استدلال می‌شود که حمله به جناح عراق، که عمدتاً به سمت شمال آرایش گرفته بود، عامل موفقیت عملیات است.

همچنین شکستن خطوط اولیه عراق، عبور از رودخانه و گرفتن سرپل در غرب کارون تا جاده آسفالته اهواز– خرمشهر به عنوان اهداف مرحله نخست، ادامه پیشروی به سمت مرز و تامین خرمشهر به عنوان اهداف مرحله دوم تعیین شدند.

بر همین اساس، محورهای عملیاتی هر یک از قرارگاه‌ها به این ترتیب مقرر گردید: محور شمالی قرارگاه قدس(با عبور از رودخانه کرخه)، محور میانی قرارگاه فتح(با عبور از رودخانه کارون و پیشروی به سمت جاده اهواز – خرمشهر)، محور جنوبی قرارگاه نصر(با عبور از کارون و پیشروی به سمت خرمشهر).

مرحله اول عملیات

عملیات در ساعت 24 شامگاه پنج شنبه 9 اردیبهشت 1361 با سه قرارگاه عملیاتی قدس، فتح و نصر به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا آغاز شد و رزمندگان قرارگاه‎های فتح و نصر، ضمن عبور از رودخانه کارون موفق شدند به جاده اهواز - خرمشهر دست یابند.

مرحله دوم عملیات

این مرحله که در ساعت 21:30 روز پنج شنبه 16 اردیبهشت 1361 آغاز شد، رزمندگان قرار گاه های عملیاتی فتح و نصر در محور حسینیه به نوار مرزی رسیدند؛ بنابراین دشمن مجبور شد از شهر اشغالی هویزه، پادگان حمید و دشت جفیر سریعا به داخل خاک عراق عقب نشینی کند.

مرحله سوم عملیات

مرحله سوم در ساعت 22 روز یکشنبه 19 اردیبهشت 1361 آغاز شد و هر چند تلفات و خسارات سنگین بر دشمن وارد آمد، اما هوشیاری و تمرکز یگان های عمدتا زرهی سپاه سوم ارتش بعث در خطوط پدافندی، موجب شد رزمندگان نتوانند به اهداف تعیین شده دست یابند.

مرحله چهارم عملیات

در این مرحله از عملیات که با سه قرار گاه عملیاتی فتح، نصر و فجر در ساعت 22:30 روز شنبه 1 خرداد 1361 آغاز شد، نیروهای عمل کننده موفق شدند پس از محاصره خرمشهر و اسیر کردن نیروهای دشمن این شهر را در ساعت 11 صبح روز دو شنبه 3 خرداد 1361(پس از 575 شبانه روز اشغال) آزاد شد.

واکنش ها

داخلی:

امام خمینی(ره) در 3 خرداد 1361 به مناسبت آزاد سازی خرمشهر پیامی برای ملت ایران صدر کردند که بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

با تشکر از تلگرافاتی که در فتح خرمشهر به این جانب رسیده است، سپاس بی حد بر خداوند قادر که کشور اسلامی و رزمندگان متعهد و فداکار آن را مورد عنایت و حمایت خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود و این جانب با یقین به آن که «مَا النصرُ اِلاّ مِن عندِ الله» از فرزندان اسلام و قوای سلحشور مسلح که دست قدرت حق از آستین آنان بیرون آمد و کشور بقیة الله الاعظم ارواحنا لمقدمه الفدا را از چنگ گرگان آدمخوار که آلت هایی در دست ابرقدرتان خصوصاً امریکای جهانخوارند، بیرون آورد و ندای «الله اکبر» را در خرمشهر عزیز طنین انداز کرد و پرچم پرافتخار «لا اله الا الله» را بر فراز آن شهر خرم که با دست پلید جنایتکاران غرب به خون کشیده شده و خونین شهر نام گرفت، - به اهتزاز در آورد – تشکر می کنم و آنان فوق تشکر امثال من هستند.

آنان به یقین مورد تقدیر ناجی بشریت و برپا کننده عدل الهی در سراسر گیتی روحی لتراب مقدمه الفدا می باشند؛ آنان به آرم «ما رمیتَ اِذ رمیتَ و لکنَّ الله رَمی» مفتخرند.

مبارک باد و هزاران بار مبارک باد بر شما عزیزان و نورچشمان اسلام این فتح و نصر عظیم که با توفیق الهی و ضایعات کم و غنایم بی پایان و هزاران اسیر گمراه و مقتولین و آسیب دیدگان بدبخت که با فریب و فشار صدام تکریتی این ابرجنایتکار دهر به تباهی کشیده شدند، سرافرازانه برای اسلام و میهن عزیز افتخار ابدی هدیه آوردید و مبارک باد بر فرماندهان قدرتمند که فرماندهان چنین فداکارانی هستند که ستاره درخشنده پیروزی های آنان بر تارک تاریخ تا نفخ صور نورافشانی خواهد کرد و مبارک باد بر ملت عظیم الشأن ایران، این چنین فرزندان سلحشور جان بر کفی که نام آنان و کشورشان را جاویدان کردند و مبارک باد بر اسلام بزرگ این متابعانی که در دو جبهه جنگ با دشمنان باطنی و دشمن ظاهری پیروزمندانه و سرافراز امتحان خویش را دادند و برای اسلام سرافرازی آفریدند و هان ای فرزندان قرآن کریم و نیروهای ارتشی، سپاهی، بسیجی، ژاندارمری، شهربانی و کمیته ها و عشایر و نیروهای مردمی داوطلب و ملت عزیز، هشیار باشید که پیروزی هر چند عظیم و حیرت انگیز است، شما را از یاد خداوند که نصر و فتح در دست اوست غافل نکند و غرور فتح، شما را به خود جلب نکند که این آفتی بزرگ و دامی خطرناک است که با وسوسه شیطان به سراغ آدم می آید و برای اولاد آدم تباهی می آورد و من با آن که به همه شما اطمینان تعهد به اسلام دارم، از تذکری که برای مؤمنان نفع دارد باید غفلت نکنم، چنانچه از نصیحت به حکومت های همجوار و منطقه دریغ ندارم و آنان می دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم، دولت و ملت پیروزمند ما از موضع قدرت سخن می گویند و من به پیروی از آنان به شما اطمینان می دهم که اگر از اطاعت بی چون و چرای آمریکا و بستگان آن دست بردارید و با ما به حکم اسلام و قرآن کریم رفتار کنید، از ما جز خیر و پشتیبانی نخواهید دید و شما بدانید آن قدر که ابرقدرت ها از صدام این نوکر چشم و گوش بسته پشتیبانی کردند، از شماها که قدرت های کوچک و حکومت های ضعیف هستید، پشتیبانی نمی کنند و شما عاقبت این جنایتکار و هم قطار جنایتکارش شاه مخلوع را به عیان دیده اید.

قدرت های بزرگ پیش از آن که از شما استفاده نمایند، از شما طرفداری نمی کنند و شماها را برای منافع خویش به هلاکت می کشند و من نصحیت برادرانه به شما می کنم که کاری نکنید که قرآن کریم برای برخورد با شما تکلیف نماید و ما به حکم خدا با شما رفتار کنیم و یقین بدانید که امثال حسنی مبارک مصری و حسین اردنی و دیگر هم جنایتکاران آنان برای شما نفعی ندارند و دین و دنیای شما را تباه می کنند و اگر با نشست های خود بخواهید «طرح کمپ دیوید» یا فهد را که مرده اند، زنده کنید – که ما خطر بزرگ برای کشورهای اسلامی خصوصاً حرمین شریفین می دانیم – اسلام به ما اجازه سکوت نمی دهد و این جانب در پیشگاه مقدس خداوند تکلیف الهی خود را ادا نمودم، اکنون دست تضرع و دعا به سوی خالق یکتا بلند کرده و برای قوای مسلح اسلام و فداکاران قرآن کریم و میهن عزیز ایران دعا می کنم و سلامت و سعادت و پیروزی آنان را خواستار هستم.

سلام و درود بی پایان بر فرماندهان قوای مسلح و بر رزمندگان فداکار و بر ملت دلیر ایران عزیز و سرشار از شادی ها.

بین المللی:

پس از پیروزی ایران در عملیات بیت‌المقدس، اسرائیل سریعاً دست به اشغال جنوب لبنان زد؛ پس از انتشار این خبر، گروهی از فرماندهان سپاه به منظور کمک در دفاع از خاک سوریه و لبنان در برابر حمله ارتش رژیم صهیونیستی به این کشور گسیل شدند که سرپرستی و فرماندهی این نیروها را مفقود الاثر احمد متوسلیان به عهده داشت.

در همین زمان رهبر کبیر انقلاب که به خوبی پی به نقشه اسرائیل برده بود، دستور بازگشت نیروها به جبهه‌های نبرد را صادر کرد و در سخنانی تاریخی فرمود: «راه قدس از کربلا می‌گذرد.»

در نتیجه اکثر آن نیروها به جبهه‌های جنوبی بازگشتند و تنها تعداد کمی از فرماندهان برای آموزش نیروهای حزب‌الله لبنان در منطقه باقی‌ ماندند.

نتایج عملیات

میزان شهدا و مجروحان خودی: موفقیت این عملیات حاصل فداکاری همه رزمندگان ارتشی، سپاهی، بسیج و جهاد سازندگی شرکت کننده در نبرد، به ویژه ایستادگی و از جان گذشتگی حدود 6000 شهید و 24 هزار مجروح بود.

میزان موفقیت: دستیابی به همه اهداف عملیات

وسعت منطقه آزاد شده: 5380 کیلومتر مربع

تلفات ارتش بعث: 16000 کشته و مجروح، 19000 اسیر

انهدام تجهیزات دشمن: حدود 550 دستگاه تانک و نفربر زرهی، 53 فروند هواپیما، 50 دستگاه خودرو، 3 فروند هلی کوپتر و غیره

غنایم: حدود 50 دستگاه تانک و نفربر، 300 خودرو، 30 قبضه توپ و ... (2)

حسین حسینی نیک

/9462/704/ر

منابع:

1-اطلس جامع نبرد ایران و عراق، ص 27 و 28

2-نبرد های جنوب اهواز، ص 150-131