سرزنش مخاطب در تبلیغ دین روند ارتباط کلامی را دچار اختلال می‌کند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، حجت‌الاسلام سید علیرضا تراشیون، کارشناس و مشاور حوزوی در دوره کوتاه مدت تبلیغ که امروز در دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد، گفت: امروز تبلیغ تنها منحصر به فضاهای عمومی نیست، امروز فرد در خانه می‌نشیند و رسانه و کتاب در خانه‌های افراد حضور دارد، گاه با یک کتاب و با ارتباط عاطفی با مخاطب و در اوج ارتباط عاطفی با مخاطب تأثیر خود را می‌گذارند.
استاد حوزه و دانشگاه یکی دیگر از عرصه‌های تبلیغ را تبلیغ چهره به چهره دانست و اظهار کرد: اگر در عرصه‌های جدید تبلیغ ورود پیدا نکنیم، نمی‌توانیم موفق باشیم؛ از این رو باید به روز باشیم، عرصه‌های جدیدی همچون روانشناسی تبلیغ به وجود آمده است.
حجت‌الاسلام تراشیون ادامه داد: امروز برای تبلیغ موفق باید با این دوره‌ها آشنا باشیم، اگر نتوانیم کلام نورانی اهل بیت(ع) و محتوای خوب را با شیوه‌های خوب به مردم انتقال دهیم، موفق نخواهیم شد؛ اما برخی از گروه‌ها با داشتن محتوای ناصواب از طریق شیوه‌های صحیح موفق بوده‌اند.
نیازسنجی کمک به شناخت مخاطب می‌کند
وی عرصه روانشناسی تبلیغ را دارای چهار رکن مهم، مخاطب، مبلغ، پیام و ابزار پیام دانست و ادامه داد: شناخت مخاطب می‌تواند تأثیر تبلیغ را بسیار افزایش دهد، برای شناخت مخاطب باید نیازسنجی انجام دهیم و هنگامی که نیازهای فرد را شناختیم، بخشی از فرد شناخته می‌شود.
کارشناس و مبلغ حوزوی با اشاره به این جمله شهید بهشتی که تربیت از آن جایی شروع می‌شود که متربی می‌خواهد، به آن جا ختم می‌شود که مربی می‌خواهد، افزود: باید در تبلیغ نیاز مخاطب را شناخت و نیازهای مخاطب به طور عمده از موارد مثبت است.
وی نیازهای عمومی و نیازهای اختصاصی را از نیازهای ویژه مخاطب برشمرد و بیان کرد: نیازهای عمومی از آن دسته نیازها است که شرط سنی، جنسیتی و مانند آن نداشته باشد، اما در نیازهای اختصاصی این شرایط وجود دارد و مبلغ باید آن را در نظر بگیرد.
حجت‌الاسلام تراشیون لازمه ارتباط مناسب با مخاطب را شناخت مخاطب و استفاده از شیوه‌های مناسب دانست و ابراز کرد: نیازهای عمومی مخاطب زیستی همچون خوردن، آشامیدن، خوابیدن، امنیت و آرامش از نیازهای عمومی مخاطب است.
وی گفت: اگر مخاطب احساس ناامنی بکند، محیط برای او آزاردهنده می‌شود، اگر محیط خانه برای زن و شوهر امن نباشد، فرد از آنجا فراری می‌کند، همچنین مبلغ باید برای مخاطب احساس امنیت ایجاد کند.
مبلغان قدر لحظات نخست ارتباط با مبلغ را بدانند
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: از سه راه دیداری، کلامی و رفتاری می‌توان به مخاطب آرامش بخشید، تا بعد بتواند بر روی او تأثیر تبلیغی بگذارد، مبلغ باید قدر لحظات اول هر ارتباط را بداند، دقیقه‌های اول بسیار مهم است.
وی با اشاره به این‌که مبلغ باید نگرش عمومی مردم را درباره منبر مثبت کنیم، اظهار کرد: باید از لحظه‌های اول به خوبی استفاده کنیم و باید توجه داشت قبل از کلام ظاهر ما بر مخاطب تأثیر می‌گذارد و مخاطب را جذب می‌کند.
حجت‌الاسلام تراشیون بیان کرد: ظاهر آراسته و زیبا سبب افزایش محبوبیت مبلغ می‌شود، البته نه به این معنا است که محبوبیت تنها با ظاهر آراسته و زیبا ساخته می‌شود، گاهی ما زهد را اشتباه معنا می‌کنیم و با آراسته نبودن ظاهر سبب دور شدن مخاطب می‌شویم.
وی ادامه داد: حتی مادر و پدری که ظاهر آراسته در خانه دارند، از این نظر تأثیرگذاری بیشتری بر فرزندان دارد، همچنین مخاطب باید بداند که کلام برای مبلغ بسیار دارای اهمیت است، زیرا مبلغ به غیر از کلام ابزار دیگری برای ارتباط با مخاطب ندارد.
کارشناس و مبلغ حوزوی با بیان این‌که بیش از 70 درصد ارتباطات بین فردی به وسیله کلام است، اظهار کرد: البته این به آن معنا نیست که کلام بیشترین کار را انجام می‌دهد، بلکه سیره تأثیرگذاری بیشتری بر روی مخاطبان دارد.
کلام پرکاربردترین ابزار مبلغ است
وی گفت: بیشترین یادگیری یعنی 67 درصد از طریق بصر است، اما بیشترین بخش ارتباط‌ها به کمک کلام انجام می‌گیرد، همچنین باید توجه داشت که یکی از پرآسیب‌ترین عضوها زبان انسان است، علمای علم اخلاق بیشترین گناهان را برای زبان برشمرده‌اند.
حجت‌الاسلام تراشیون یکی از بهترین اعضا برای حل مسائل و مشکلات را زبان دانست و ادامه داد: نمی‌توان مشکلات افراد را با نگاه حل کرد، اما با زبان این کار انجام می‌شود، امام علی(ع) در بیانی می‌فرمایند که تأثیر کلام گاه از شمشیر برنده‌تر است.
وی ابراز کرد: موفقیت در کلام نیاز به توجه به ویژگی‌های کلامی زن و مرد است، مخاطب ما عمومی و هم زن و هم مرد است، به عنوان مثال باید توجه کرد که زن‌ها پرحرف و مردها کم حرف هستند، پرحرفی برای زنان عیب نیست.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: ویژگی دیگر این است که زن‌ها ابتدا فراپیام و سپس پیام را بیان می‌کنند، اما مردها در کلام بدون حاشیه و بدون فراپیام بیان می‌کنند، زن‌ها با گفتن آرامش می‌یابند و مبلغان باید به این نکته توجه کنند.
وی یکی از راه‌های حل مشکل را شنونده خوب بدون همراه با عدم قضاوت دانست و اظهار کرد: باید به مخاطب فرصت سخن گفتن داد و سخن وی را شنید، البته باید توجه داشت مردها در مرحله اول با گفتن آرام می‌شوند و در مرحله بعد آن را بیان می‌کنند.
استفاده از الفاظ زیبا از شاخصه‌های ارتباط کلامی مؤثر است
حجت‌الاسلام تراشیون با اشاره به این‌که زن‌ها دوست دارند به احساساتشان توجه شود، اظهار کرد: مبلغ نیز باید به این امر توجه کند، اما برای ارتباط با مردها باید به غرور مردها توجه ویژه نشان داده شود.
وی در ادامه به شاخصه‌های ارتباط کلامی مؤثر اشاره کرد و افزود: اولین شاخص ارتباط کلامی خوب سخن گفتن است، کسی می‌تواند در تبلیغ موفق شود که خوب سخن بگوید، یکی از شاخصه‌های خوب سخن گفتن استفاده از لفظ و کلمات زیبا است.
استاد حوزه و دانشگاه لحن زیبا داشتن را یکی از لازمه‌های خوب سخن گفتن برشمرد و اظهار کرد: شاخصه دیگر ارتباط کلامی این است که در آن امر و نهی کم استفاده شود، امر و نهی نشان دهنده آن است که مخاطب نمی‌فهمد و این امر سبب دوری مخاطب می‌شود.
وی گفت: هیچ گاه در ارتباط کلامی نباید مخاطب را سرزنش کرد، امیرمؤمنان(ع) فرمودند سرزنش شعله‌های لجاجت را برمی‌افروزد، لجاجت نوعی مقاومت است و فرد از سرزنش حق‌گریزی می‌شود.
حجت‌الاسلام تراشیون با تأکید بر این‌که برای خوب سخن گفتن باید نقد منصفانه داشته باشیم، اظهار کرد: مبلغ نباید بر روی منبر خود سیاسی‌بازی کند، مبلغ باید روی منبرها به مخاطب امید دهد، اگر هم مبلغ خواست نقد کند باید به بیان خوبی‌ها و گوشزد کردن نکات منفی بپردازد.
تبلیغ یک عرصه طبابتی است
وی ابراز کرد: یکی از فرآیندهای نقد منصفانه این است که بیان نکات مثبت، گوشزد کردن نکته‌های منفی، همدردی کردن و بیان راه حل یکی از راه‌کارهای نقد منصفانه است، یکی دیگر از شیوه‌های نقد منصفانه بیان کار خوب، نقد کار اشتباه، بیان کار خوب است.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این‌که یکی از راه‌های ارتباط مؤثر دادن پیام و سپس گفتن فراپیام است، خاطرنشان کرد: در ارتباط کلامی مؤثر این فرمول باید رعایت شود، نباید تنها بر روی منبر به دادن پیام بسنده کنیم و روش آن را نمی‌گوییم به همین دلیل مخاطب سردرگم می‌شود.
وی ابراز کرد: امروز عرصه تبلیغ یک عرصه طبابتی است و تنها عرصه پیام‌رسانی نیست، باید راهکار داد و نسخه پیچید برای مخاطبان، کسانی که برای مخاطبان نسخه می‌پیچند دارای مخاطبان بیشتری هستند.
حجت‌الاسلام تراشیون سن تا 7 سالگی را دوران تقلیدگری دانست، همچنین سن 11 و 12 سالگی را دوران عاطفی و سن از 12 سالگی به بالا را دوران تفکرات انتزاعی و تحلیل دانست و ابراز کرد: الان در کل کشور یک مرکز تخصصی تبلیغ برای اعتقادات نداریم، جایی که اعتقادات را بتوان به طور انتزاعی بیان کرد.
وی اظهار کرد: باید در تغییر رفتار به دو اصل تدریج و استمرار توجه پیدا کرد، در رفتارهای مثبت هم نباید تدریجا تغییر پیدا کرد، یکی دیگر از مهارت‌های ارتباط مؤثر کلامی توجه به شخصیت فرد داشتن است./914/پ201/س