آثار تفکر و تدبر

به گزارش خبرگزاری رسا، کتاب «نسیم هدایت، رهنمود‌های بزرگان به طلاب جوان» تدوین شده از سوی علی وافی، دربردارنده چهل پرسش و پاسخ درباره آداب و رموز طلبگی و صد‌ها نکته آموزنده درباره شیوه طلبگی است.

با توجه به اهمیت طرح این مباحث برای طلاب به ویژه طلاب جوان و تازه‌ وارد به حوزه‌های علمیه، خبرگزاری رسا اقدام به انتشار بخشی از محتوای این کتاب کرده است.

در فصل بیست و چهارم این کتاب، در بخش پیوست‌ها می‌خوانیم:

اُوصیکُم بِتَقْوَی اللهِ الَّذی اَعْذَر بما أَنْذَر وَ احْتَجَّ بِما نَهَجَ و حَذَّرَکُم عَدُوّاً نَفَذَ فی الصُّدُورِ خَفِیّاً و نَفَثَ فی الاذان نَجیّاً فَاَضَلّ و أَرْدی، وَ وَعَدَ فَمَنّی، وَ زَیَّنَ سَیِئاتِ الْجَرائِمِ وَ هَوَّنَ مُوبِقاتِ الْعَظائِمِ، حَتّی اِذا اسْتَدْرَجَ قَرینَتَهُ وَ اسْتَغْلَقَ رَهینَتَهُ أَنْکَرَ ما زَیَّنَ وَ اسْتَعْظَمَ ما هَوَّنَ وَ حَذَّرَ ما امَّن.

شما را به ترس از خدا سفارش مى‏کنم . خداوندى که شما را چندان هشدار داده که جایى براى بهانه‏جویى باقى نگذاشته و ، با نمودن راه روشن خود ، حجت بر همگان تمام کرده است و شما را از شیطان ، دشمنى که در دل‌هایتان پنهان شده و در گوش‌هایشان زمزمه مى‏کند ، بیم داده . شیطان یاران خود را گمراه کند و هلاک نماید و وعده دهد و آرزومند سازد و کارهاى گناه‏آلود را در چشم‌ها بیاراید و گناهان بزرگ را بى‏مقدار و کم‏بها جلوه دهد ، تا اندک اندک ، دوستان خود را به دام کشد . و در بند خود به گروگان بر بندد . آنگاه هر چه را که به فریب آراسته ، انکار کند و آنچه را بی مقدار و کم بها وانموده ، بزرگ انگارد و از آنچه ایمنى داده بر حذر دارد.

مطالعه تراجم علمای سلف

حضرت آیت‌الله بهجت:

گمان می‌کنم مطالعه تراجم علمای سلف و ملاحظه اعمال آن‌ها به منزله مراجعه به کتب و اخلاقیات، معتبر و مؤثر است. وقتی که گفته می‌شد: در فلان مدرسه، اتاق آقا سید محمد کاظم یزدی در فلان جا بود، انصافش این است که با دیدن آن اتاق، گویا می‌دیدیم که سید چگونه بوده است!

تدبر در کلام خدا

آیت‌الله اراکی: (در پاسخ به این سؤال که: آقا چه کنیم تا قرآن به قلبمان اثر کند؟)

افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها. تدبر باید کرد، قوه مهمی که هر کسی دارد، قوه فهم، خودش باید تدبر کند. آیه‌ای که برای فرعون آمده بگوید من خودم هستم. به من است. من فرعونم. آیه‌ای که برای مشرکین آمده بگوید من هستم، به خودش توجه بدهد، خودش را مریض بداند.

این دوای خودش است، دوای مریض است. بگوید خدایا کاری بکن که در من اثر کند فرعون نشوم، مشرک نشوم. هرچه آیه بد است به خودش توجه بدهد، بگوید مصداق همه آیه‌های بد من هستم، خودم هستم از خدا استغاثه کند که خدایا! مرا از این بلیه نجات بده و آن آیاتی که آیات خیر است از خدا بخواهد که خدایا! مرا داخل در این آیه بنما. همین باید تدبر کند.

برتر از ملائکه و پست‌تر از بهائم!

آیت‌الله بهجت:

انسان چگونه استعداد دارد که به سمت بالا و پایین سیر کند!! هم افرادی مثل سلمان و مقداد و ابوذر و عمار و ... هم معاویه و عمروعاص، عتبه برادر معاویه، خالد بن ولید و مروان!!...

این‌ها همگی همدرس یکدیگر و در مدرسه کبرای مکتب اسلام درس خواندند و استاد همه حضرت رسول اکرم(ص) بود؛ ولی مقام دسته اول به طور یقین از ملائکه بالاتر است و طائفه دوم از تمام بهایم  بدترند.

تفکر مطلوب

آیت‌الله رضا استادی:

یکی از مصادیق تفکر مطلوب که می‌تواند در انسان تحرکی ایجاد کند و او را به سمت خدای منان بکشاند، همین است که در برخی کتاب‌ها آمده است: ساعة یتفکر فیما صنع الله به.

انسان باید در نعمت‌ها و احسان‌های خدا نسبت به خودش فکر کند، تا خود را بدهکار تمام عیار و خدای متعال را طلبکار بداند. اگر به این وصف برسد، خواه و ناخواه خود را قاصر و مقصر خواهد دید و عزم بر خدمت بیشتر خواهد گرفت.

سه دقیقه به یاد خدا !

آیت‌الله مجتهدی:

شخصی به منزل آیت‌الله حاج میرزا عبدالعلی تهرانی رفته بود و از ایشان تقاضای موعظه کرد، ایشان فرمودند: روزی سه دقیقه به یاد خدا باش. بعد از لحظاتی فرمودند: اگر دو دقیقه هم شد عیبی ندارد.

تفکر صحیح

استفاده از مجموع آیات و روایات، آن‌چه لازم و سزاوار است در آن‌ها تفکر نماییم، به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:

تفکر در خلقت زمین و آسمان عجائب آن.

تفکر در وحی، کتاب، پیامبران و رسالت آن‌ها.

تفکر در وحی، کتاب، پیامبران و رسالت آن‌ها.

تفکر در وجود خود انسان و عجائب خلقتش.

تفکر در قصه‌های قرآن و پند آموختن از آن‌ها.

تفکر در اعمال و رفتار خوب و بد.

تفکر در مرگ، جهان پس از مرگ و قیامت.

تفکر در موجودات زنده و حیات آن‌ها؛ مثل زنبور و ...

تفکر در رابطه با کارهای آینده و استفاده بهینه از امکانات.

تفکر در عوامل موفقیت و شکست دیگران و درس عبرت گرفتن از آن‌ها.

نتایج درخشان تفکر صحیح

قال علی: فکرک یهدیک الی الرشاد

افکار عاقلانه‌ات تو را به راه هدایت و رشد واقعی راهنمایی می‌کند.

... مسلم است که ثمره تمرکز قوای فکری، در موضوعاتی مانند: شناخت خدا، اعجاز قرآن کریم، عصمت انبیاء(ره) و ائمه اطهار(ع)، رمز و راز عبادات، فلسفه نظام سیاسی، دینی و سایر موضوعات از این دست، انسان متفکر را به دستاوردهای شگرف نایل ساخته و به ایمان راسخ مبتنی بر معرفت جامع، رهنمون می‌سازد، تا در سایه آن، با جان و دل و از روی رغبت و میل، به تعبد نسبت به احکام نورانی شرع، گردن نهاده و با عمل به دستورات و موازین آن، راه کمال را مرحله به مرحله طی نموده و به مدارج عالیه کمال معنوی نایل گردد.

براهین فلسفی و بخشی از استدلال‌های کلامی و حتی بخش وسیعی از دستاوردهای فقهی، نتیجه تعمیق اندیشه و به‌کارگیری قدرت تفکر است؛ که صاحبان خرد را به خلل ناپذیر ترین دلایل و قوانین رسانده است...

طلاب گرامی در سایه تفکر در حول موضوعات اعتقادی و عملی، به نتایج بسیار درخشان و ارزشمندی دست خواهند یافت که هیچ راه دیگری حتی مطالعه و تحقیق وسیع نیز نمی‌تواند جایگزین آن گردد...

هر طلبه‌ای در ذهن خود سؤالات و در مسیر زندگی، به ویژه در بعد تحصیلی، مشکلاتی دارد. چرا درس را نمی‌فهمم؟ چرا باید صرف و نحو بخوانم، در حالی که برای تهذیب و کسب اخلاق به حوزه آمده‌ام؟ و...

چنین کسی وقتی پیرامون این امور به تفکر بپردازد، یقیناً به راه‌های مفید و در عین حال جدید، که تا به حال به ذهنش نرسیده بود، دست خواهد یافت... انسان متفکر، ارزش خوبی‌ها را دریافته و با در نظر گرفتن پیامد نیکی‌ها، شوقی مضاعف به اعمال نیک و پسندیده پیدا کرده و کارش به جایی خواهد رسید که در راه اقدام به اعمال صالح، حتی از جان خویش نیز خواهد گذشت؛ تا چه رسد به مال و مقام و ...

العالم : التفکر مرآتک تریک سیاتک و حسناتک

تفکر،‌ آیینه توست؛ که خوبی‌ها و بدی‌هایت را به تو می‌نمایاند.

آن‌گاه که انسان در عالم تفکر، کتاب وجود خویش را به مطالعه می‌نشیند، حاصل ساعات تفکر او گوهر گران‌سنگی به نام معرفت نفس (شناخت خود) است که از مهم‌ترین معارف به شمار می‌آید.

وقتی طلبه‌ای با ذره بین نقد و تأمل،‌ زوایای وجود خویش را مورد ارزیابی قرار می‌دهد، هم نقاط قوت خویش را باز می‌شناسد و هم با معایب و کاستی‌هایش آشنا می‌شود.

اندیشیدن به این‌که که هستم؟ و که باید باشم؟ در کجایم؟ و چگونه باید باشم؟ به کجا می‌روم؟ و چه لازم دارم؟ طلبه هوشمند را به قناعت در امور مادی تشویق نموده و او را به یک زندگی ساده و بی آلایش علاقه‌مند می‌سازد. در این صورت، هم او صرف تلاش علمی و اخلاقی خواهد شد.

در اثر تفکر، طلبه آگاه به این نتیجه می‌رسد که باید تا کار از کار نگذشته، رذائل را در خویش ریشه کن کنم، کبر را در خود بکشم، غرور را از خود دور کنم، زبان را کنترل کرده، از دروغ، سخن چینی و غیبت بر حذر باشم، از چشم مراقبت کنم و جز در امور مشروع نظر ننمایم و ... این‌ها همه حاصل لحظات تفکر صحیح است که عاید طلاب گرامی خواهد شد...

تفکر در مورد عاقبت کارها، نیز آینده نگری آگاهانه را به طلاب گرامی ارزانی می‌دارد و جهت و مسیر حرکت آنان را مشخص می‌کند.

این‌که چه باید کرد و چه نباید کرد، در حد بالایی در گرو این آینده نگری و عاقبت اندیشی‌هاست. جهت دار بودن برنامه‌های زندگی، ما را از انحراف‌ها و کشیده شدن به راه‌های دیگر باز خواهد داشت و همین امر است که ما را از دام هلاکت نجات داده و در رسیدن به کامیابی‌ها کمک خواهد کرد...

کوتاه سخن آن که؛ حاصل تفکر، بلند نظری و بلند همتی است؛ که از اساسی‌ترین عوامل رشد و بالندگی طلاب علوم دینی است. بر همین اساس است که به کمال رسیدگان در نظام حوزه، «مرجعیت و رهبری خود بر مسلمانان» را نیز وقعی نمی‌نهند و تنها به عنوان یک وظیفه دینی به آن تن می‌دهند؛ زاهدانه از اسم و عنوان می‌گذرند و دنیا گریزی را وجهه همت خویش قرار می‌دهند...

تفکر و تدبر در آثار و نتایج رفتار و کردار مختلف، طلاب بزرگوار را به این نتیجه خواهد رساند که از اموری که خواری و پستی به دنبال دارند، بر حذر باشند.

سرپیچی از فرمان شرع، آلوده شدن به گناهان و مبارزه نکردن با رذائل اخلاقی، مانند کینه، عجب، ‌تکبر، سوء ظن، بخل، ترس و ... از اموری هستند که با تفکر می‌توان آن‌ها را از مقدمات زبونی دانست. تفکر در علو مقام انسانی، آدمی را به آن‌جا می‌رساند که نه تنها علل خفت و ذلت را شناسایی کند، بلکه در دوری از آن‌ها کاملا مراقب و جدی باشد...

خلاصه آن که، انسان اندیشمند با سر در آفاق گسترده وجود خویش، به شناختی می‌رسد که در نتیجه آن، از دامن آلودن به امور پست و بی ارزش مصون می‌ماند و تنها تعالی و ترقی را سرلوحه و هدف برنامه زندگی خویش قرار می‌دهد.

شایان ذکر است، علاقه‌مندان به تهیه این کتاب می‌توانند به انتشارات شفق به نشانی قم ـ خیابان شهدا ـ کوچه 22 مراجعه کنند یا با شماره 37741028 پیش شماره 025 تماس بگیرند./997/پ201/پ