قیامت به دلیل حکمت خداوند حق و ضروری است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله جوادی آملی، امروز در درس تفسیر خود که در مسجد اعظم برگزار شد، به تفسیر آیات آغازین سوره مبارکه سبأ پرداخت و گفت: در سوره مبارکه سبأ توحید و وحی و نبوت مطرح است اما عنصر محوری آن معاد است، زیرا در مدت پیامبر(ص) شبهه معاد بیش از موارد دیگر بود، در سوره مبارکه سبأ که مکی است بیشتر از سایر مطالب درباره معاد سخن گفته شد.
وی با اشاره به آیه «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَلَهُ الْحَمْدُ فِی الْآخِرَةِ وَهُوَ الْحَکِیمُ الْخَبِیرُ» افزود: برای تبیین مسأله معاد جریان قیامت در برابر دنیا بازگو می‌شود، حکمت خداوند و خبیر بودن او بازگو می‌شود، این مجموعه شکرآور است، درباره دنیا سخن نگفت اما از آسمان و زمین سخن به میان آورد، او حکیم و خبیر است، خبیر دقیق‌تر از علیم است، ناظر به امور کلی اشیا است اما خبیر درباره امور جزیی صدق می‌کند، همچنین سوره فاتحة‌الکتاب، انعام، کهف، سبأ و فاطر با حمد شروع می شود.
ما نگذاشتیم در عالم باطل راه یابد
مفسر برجسته قرآن کریم با تأکید بر این‌که تا پایان سوره تبیین حکمت خدا و خبیر بودن خدا مطرح است، خاطرنشان کرد: در این سوره گاهی پایان یک آیه اسم یا دو آیه از اسمای حسنی خداوند است، این اسم که در پایان مطرح است ضامن مضمون خود آیه است، طرح مسأله معاد در سوره سبأ به دلیل حکمت خداوند و حکیم بودن او است، چرا عالم معاد دارد؟ برای این‌که اگر روز حسابی نباشد و پاداش و کیفری نباشد، این لغو و باطل می‌شود، فرمود خدا هر چه آفرید به حق آفرید و همچنین خدا هرگز کار باطلی انجام نمی‌دهد، خداوند فرمود ما نگذاشتیم باطل در عالم راه بیابد و ما هرگز کار باطل و عبث نکردیم.
وی ادامه داد: خداوند گاهی فرمود «مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ» اگر کسی در ذهن خودش خیالی کرد و آن به حسابش نرسید، این لهو و باطل می‌رسد، ذهن و خاطرات ذهن و ذرات ریز جزو مخلوقات عالم است، گاه به صورت موجبه و گاه به صورت سالبه فرمود که ما عالم را باطل خلق نکردیم و گاه خودش را حکیم معرفی می‌کند، حکمت که سرفصل این سوره است تا پایان این سوره شرح می‌دهد.
جای اشخاص و اشیا را اشخاص‌آفرین و اشیا آفرین میداند
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به نخستین آیه سوره مبارکه سبأ ادامه داد: او عالم را آفرید و محمود است، آخرت را هم آفرید و آن‌جا نیز از سوی بهشتیان محمود است، در برابر هر نعمتی انسان باید سپاسگزار باشد، قیامت به این دلیل حق است که او حکیم است، مگر می‌شود حکیم کاری انجام دهد و آن بی‌اثر باشد، حرکت دائمی محال است، حرکت به سمت چیزی رفتن است و حرکت ناچار باید به دارالقرار برسد، فرمود ما باطل خلق نکردیم، طالح و صالح، عادل و ظالم اگر مردند و معدوم شدند در معدومات که خبری نیست، آنان که ملحد هستند با وهم زندگی می‌کنند، اگر معلوم شد کسی نیست و وجود ندارد، اگر شما درباره او بد بگویید یا درباره او سب و لعن بگویید، هیچ فرقی ندارد، او نه احترام‌پذیر است و نه توهین‌پذیر است، معدوم نه احترام و نه اهانت دارد.
وی اظهار کرد: حق، عدل، حکمت و مانند این قانون از پیش‌نوشته نیست که خداوند کارهای خود را بر اساس آن انجام دهد، اگر بر اساس قانون پیش‌نوشته‌شده خدا کاری انجام دهد این که دیگر خدا نیست، بلکه پیامبر(ص) است که بر اساس ما هو الحق کار انجام می‌دهند، خداوند حق‌آفرین و نفس‌الامرآفرین است،«الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ» ما یک قانون نوشته خارجی نداریم که خدا کارش را بر آن اساس انجام دهد، می‌گوییم باید عدل باشد، وضع کل شیء فی موضعه، جای اشیا و اشخاص را اشیاآفرین و اشخاص‌آفرین معین کرد، این همه خطبه در نهج‌البلاغه که می‌گوید خدا آسمان و زمین را برابر یک قانون خلق نکرد، بلکه قانون مخلوق اوست.
خدای سبحان قانون‌آفرین و عقل‌آفرین است
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم ابراز کرد: وقتی خدای سبحان این عالم را آفرید فرمود حق و عدل این است آن‌گاه ما می‌گوییم و مطمئن هستیم که خدای سبحان هرگز مؤمن را به جهنم نمی‌برد، چون خودش گفته است، هیچ‌کس نگفته است که ما پیش از خداوند یک قانون و عقلی داریم؟ عقل و عاقل را خدا خلق کرده است، ما عدم محض بودیم، در عدم محض نه قانون معنا دارد، خداوند حق صرف است و مقابل ندارد، زیرا حقیقت نامتناهی است، این حق بخواهد بیافریند، حق خلق می‌کند، خدای سبحان حق آفرید، حالا که حق آفرید ما کل عالم را با این هندسه الهی تنظیم می‌کنیم و قانون را از کار خدا که حق است می‌گیریم.
وی با اشاره به آیه «یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الْأَرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا یَعْرُجُ فِیهَا وَهُوَ الرَّحِیمُ الْغَفُورُ» اظهار کرد: تمام بذرها و تمام هسته‌ها که بعد درخت و خوشه می‌شود را میداند، تمام آن‌چه از زمین سربرمی‌دارد تمام نباتات، گل‌ها، خوشه‌ها و درخت‌ها را میداند، چه رزق معنوی، چه معارف الهی و حکم الهی و چه باران و تگرگ و نزولات آسمانی همه را میداند، آن‌چه که در آسمان‌ها عروج می‌کند را میداند، باید توجه داشت که آسمان خود معبر و مسیر است نه محل عروج، عمل صالح از آسمان عبور می‌کند، اعمال ما به طرف آسمان‌ها نمی‌رود از مسیر آسمان عبور می‌کند تا به ذات اقدس اله برسد.
قسم‌های خداوند به بینه است
حضرت آیت‌الله جوادی آملی ابراز کرد: خداوند میداند آن چه که از آسمان فرومی‌آید، خدا میداند تمام راه‌های آبی، دوراه‌های آبی و چهار‌راه‌های آبی به کجا می‌رسد، در پایان سوره مبارکه قلم فرمود، اگر این آب‌ها هم مانند نفت و گاز چند هزارمتری بود کسی نمی‌توانست زندگی کند، اگر بیراهه رفتید و این آب‌ها پایین رفت چه کسی برای شما می‌تواند آب بیاورد؟ آب معین آبی است که در دسترس است، آب زیر ده‌هزار کیلومتر که ماء معین نیست، اگر این آب‌ها پایین برود زندگی برای شما سخت می‌شود، ما می‌دانیم چگونه از میان لجن برای شما آب بیاوریم، این آب‌ها از همین لای گل درمی‌آید، همان خدایی که شیر شفاف را از بین فرث و دم درمی‌آورد از لای لجن آب زلال بیرون می‌آورد.
وی با قرائت آیه «وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَا تَأْتِینَا السَّاعَةُ قُلْ بَلَى وَرَبِّی لَتَأْتِیَنَّکُمْ عَالِمِ الْغَیْبِ لَا یَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِی السَّمَاوَاتِ وَلَا فِی الْأَرْضِ وَلَا أَصْغَرُ مِن ذَلِکَ وَلَا أَکْبَرُ إِلَّا فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ» ابراز کرد: شما سوگند یاد بکن و قسم بخور، قسم در محکمه در مقابل بینه است، دیگری که دلیل ندارد در برابر بینه باید سوگند یاد کند، اما قسم‌های خداوند به بینه است، خداوند می‌فرماید به ربوبیت خداوند قسم که قیامت حق است، قل بلی و ربی یعنی قسم به ربوبیت خداوند که قیامت حق است، این قسم قسم برهان و حد وسط است، قسم به این آفتاب که الان روز است، قل بلی، او عالم غیب است و این ذرات پراکنده را جمع می‌کند، همه در کتاب مبین و در مشهد الهی هستند او خبیر به هر چیزی است./914/پ201/ج