ارائه نظریه کلامی برای رسانه دشوار است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‏الاسلام احمد مبلغی، رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، در نشست تخصصی فقه رسانه که سه شنبه هفتم خرداد ماه، در سالن اجتماعات دانشکده صدا و سیمای قم برگزار شد، ارائه نظریه کلامی برای رسانه را به سبب پیچیدگی زیاد و به کمال نرسیدن آن، ممکن ندانست و و روش مطالعه نظریه رسانه را پژوهش تدریجی عنوان کرد.

با طرح این سؤال که آیا می‏توان نظریه کلامی نسبت به رسانه­ ارائه داد، گفت: برای ارائه نظریه کلامی رسانه­، دو بحث پیشینی را ناگزیر باید ارائه کرد که عبارت است از مراحل کنش و واکنش بین رسانه و جامعه و عوامل بیرونی مؤثر بر روند چرخه کنش و واکنش میان رسانه و جامعه است.

وی با اشاره به آیه «فَبَشِّر عِبادِ الَّذِینَ یَستَمِعُونَ القَولَ فَیَتَّبِعُونَ اَحسَنَه»، گفت: پرداختن به ابعاد رسانه‏ای که خداوند در نهاد انسان قرار داده است هر چند در تمام زمینه‏ها‏ ظهور نداشته باشد، نظریه کلامی ‏رسانه می‏نامند.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در ادامه به جنبه های منفی تقلید از فرهنگ اشاره کرد و گفت: هر چیزی که در فضای رسانه وجود دارد و غربی‏ها‏ ایجاد می‏کنند بگوییم از اقتضائات گریز ناپذیر رسانه است و باید به آنها پایبند بود و این جنبه انحرافی این بحث است.

وی با اشاره به آیه 18 سوره زمر اظهار کرد: این آیه ناظر به مدلولات التزامی ناظر به رسانه است و سبب آن، ذکر سه مقدمه است، که اگر این سه مقدمه را به یکدیگر وصل کنیم، مدعا که این آیه، نگاه به بعد رسانه‏ای انسان دارد، اثبات می‏شود.

حجت‏الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: نخستین مقدمه این است که آیه، به یک فضای اجتماعی نظر دارد و فردی نیست و مصداق آن در اجتماع محقق است، چون بحث استماع قول در اجتماع است.

وی با اشاره به فرق جامعه با اجتماع گفت: مقدمه دوم، ارائه دهنده فعل جامعه است، البته اجتماع با جامعه فرق دارد، پس باید بین دو مقوله ظرف بودن جامعه برای یک فعل فردی و فعلی که جامعه به عنوان جامعه به آن دست می‏زند، فرق گذاشت.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی افزود: افراد به قید ضمیمه شدن با هم این افعال را شکل می‏دهند، که این را فعل جامعه می‏نامند و افراد با هم این فعل را انجام می‏دهند، البته در آیه، دو فعل «یستمعون» و «یتبعون» عنوان شده است که به افراد نسبت داده شده است و مدعا این است که افراد با قید ضمیمه شدن با هم، این معنا را شکل می‏دهند.

وی در ادامه گفت: برای توضیح بیشتر، چند قرینه وجود دارد که ذهن ما را به مدعا نزدیک می‏کند، نخستین قرینه آن است که سخن از عباد به میان آمده است و تا آخر آیه خداوند به صورت جمع، خطاب می‏کند.

حجت‏الاسلام مبلغی ابراز داشت: قرینه دوم، القول است که لام آن، لام جنس است که گویی حد و حصری در کار نیست و هر قولی را شامل می‏شود و این در فضای اجتماع معنا پیدا می‏کند، چون وقتی استماع لازمه وجود اجتماع است، قول نیز در فضای اجتماع معنا می‏یابد، هر چند که از ناحیه فرد صادر شده باشد.

وی با بیان اینکه  در دو مقدمه فضای اجتماع و جامعه قابل ترسیم است، گفت: مقدمه سوم این است که این آیه به دلالت التزامی نظر به جامعه رسانه‏ای دارد، که چند قرینه برای آن وجود دارد که در آینده به آن خواهیم پرداخت.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی به کارکردهای رسانه اشاره کرد و گفت: یکی از کارکردهای رسانه که در حال گسترش و توسعه است این است که رسانه می‏تواند، نیازهای خود را به صورت بسته‏ای و دفعی تأمین کند به گونه‏ای که انگیزه، نتیجه و تمام خواسته‏های مخاطب از طریق رسانه رفع می‏شود.

وی در پایان خاطر نشان کرد: در ادبیات امروز جوان‏ها، کلمه زیبا بسیار فراتر از معنایی که در نظر افراد میانسال است، وسعت دارد و  در مقولاتی که وصف زیبایی در آنها به کار برده نمی شود، بکار می گیرند تا جایی که مثلا اندیشه را هم زیبا می‏بیند و این هم از دست آوردهای رسانه است، چون مرزها در حال برداشته شدن است و همه چیز، یک لعاب پیدا می‏کند./979/پ202/ی