تفاوت سبک زندگی اسلامی و سکولاریسم

آیت الله مصطفی اشرفی شاهرودی، استاد خارج فقه و اصول خراسان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد گفت: از آنجا که انسان در بین موجودات جاندار کره زمین دارای ویژگی‌هایی است که تمام افراد بشر آن‌ها را به خوبی درک می‌کنند حاجتی به اثبات آن نیست، که مهم‌ترین آن‌ها قوه درک خوبی‌ها و بدی‌ها و تمایز بین آن‌ها است و در نتیجه عشق به جذب خوبی‌ها و احتراز از بدی‌ها در فطرت بشر نهادینه است.

آیت الله اشرفی شاهرودی افزود: از سویی انسان ذاتاً مدنی الطبع است و برای ادامه حیات ناچار از زندگی اجتماعی است که مشی تمدن است و مسلم است که زندگی اجتماعی نیاز به قوانینی برای حفظ حقوق افراد دارد تا بتواند با آرامش خیال و امنیت به مسیر زندگی خود ادامه دهد.

وی اظهار داشت: بنابراین نتیجه می‌گیریم که انسان بالطبع خود طالب خوشبختی و رسیدن به کمال در سایه آرامش و امنیت است و به نظر نمی‌رسد در اصل کلی این حقیقت هیچ فرد عاقل یا هیچ جامعه بشری تردید داشته باشد.

استاد عالی حوزه خراسان ابراز داشت: خوی خود خواهی و ارضای هوس‌های شخصی از یک سو و رسوم و عادات و فرهنگ حاکم بر جوامع بشری از سوی دیگر راه وصول به حقیقت فوق را دچار اختلاف نظر می‌کند.

وی ادامه داد: بسیاری از اوقات ارضای هوس‌های شخصی مانع از رعایت حقوق دیگران یا مانع از انجام اصول اخلاقی می‌شود، چنان‌که فرهنگ و رسوم حاکم بر جوامع قوانین حاکم بر جامعه‌ها را که اساس بنیاد زندگی اجتماعی بشر است متفاوت و متمایز می‌کند.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی اظهار داشت: معمولاً در وضع قانون عینیت جامعه، مدار و ملاک قانون قرار می‌گیرد مگر آنکه خردمندان جامعه پس از شناخت حقیقت‌ها و راه وصول به سعادت‌ها با ابزار و وسائل لازم بتوانند رسوم و فرهنگ جامعه را عوض کرده تا با قوانین حاکم، جامعه را به مسیر مطلوب رهنمون کنند که طبعا گاه نیاز به توسل به قوه قهریه علاوه بر فرهنگ سازی نیز هست.

جهان بینی توحیدی

استاد درس خارج حوزه گفت: انبیاء الهی، بر اساس جهان بینی توحیدی، خدا محوری را در زندگی فردی و اجتماعی بشر به ارمغان آورده و رسوم و عادات مخالف آن‌ را تغییر می‌دهند، سپس هواها و هوس‌های افراد را کنترل و در مسیر اخلاق و کمال انسانی رهنمون می‌کنند و در بین تعالیم آنان تعلیمات دین مبین اسلام آن معارف را بر اساس همان خدا محوری کامل کرد که همراه با رشد عقل و تفکر بشری در ادوار طولانی زندگی انسان در کره خاکی بتواند نیازهای افراد و جوامع بشری را جواب‌گو باشد.

وی افزود: آیه شریفه 29 سوره رعد اشاره به این حقیقت است که با ایمان به خدا و روز جزا و اعمال نیک و پسندیده هم حیات طیبه در دنیا برای آدمیان فراهم می‌شود و هم سرانجام زندگی این جهان که زندگی اخروی است نیکو خواهد بود اینک می‌توان به چند اصل مهم در تعلیمات اسلامی برای حیات طیبه اشاره کرد که قبل از آن برای آنکه بهتر به ارزش تعالیم اسلامی پی ببریم مناسب است اشاره ای به زندگی غربیان در زمان کنونی بیندازیم.

دوره رنسانس و گریز از تسلط تفکر کلیسا

آیت الله اشرفی شاهرودی بیان داشت: پس از رنسانس اروپا و گریز از تسلط افکار کلیساها بر سیاست و اداره کشورهای اروپائی، و ترقیات علوم تجربی و صنعتی در جوامع غربی فکر دین زدایی به عنوان تحجر و عامل عقب‌ماندگی فرهنگ در آن کشورها شکل گرفت تا کم کم تعلیمات دینی رو به افول گذاشت.

وی ادامه داد: در حوزه فردی به عنوان رابطه بین خلق و خالق جهان بر اساس فطرت بشری منحصر به رفتن یک روز در هفته به معبد آن هم در حد تعداد کمی از مردم اروپا شد و به‌جای آن آزادی بی قید و شرط به خیال رفع موانع از ترقیات علمی، در جامعه حاکم شد و سکولاریسم اصل و پایه در وضع قوانین آن جوامع قرار گرفت تا به خیال خود بهشت موعود را در همین دنیا فراهم سازند.

استاد درس خارج حوزه علمیه خراسان ابراز داشت: بررسی‌های جامعه‌شناسان و برداشت‌های آنان از عوامل ناخوشایند نسبت به گرایش به دین از یک سو و ایدئولوژی‌های امثال فروید و برتراند راسل و غیر آنان در تشکیل مدینه فاضله و از سویی دیگر، مکارم اخلاق انسانی و اصول خانوادگی و عواطف ناشی از آن را روز به روز کم رنگ‌تر کرد.

وی ادامه داد: از سویی طبع هوسران اشخاص که با محدودیت‌های برخاسته از اصول اخلاقی و شرافت انسانی مخالف است به خیال تحصیل آزادی بیشتر کم کم کنار گذاشته شد و عمدتاً قوانین موضوعه در آن جوامع بر اساس همین آزادی‌های موافق با هواها و هوس‌های نفسانی شکل گرفته و فرهنگ در آن جوامع شد و مراکز دینی خالی از مراجعان شد به طوری که برای جذب مردم گاه متوسل به برنامه جذب کننده مخالف با اصول دین شدند.

خدامحوری، اصل در مکاتب انبیاء

استاد عالی حوزه بیان داشت: در مکاتب انبیاء اصل بر خدا محوری در همه شوؤن زندگی انسان و رسیدن به کمال معنوی در سایه آرامش و امنیت زندگی دنیوی پایه ریزی شده و در آن تعالیم الهی، زندگی دنیا مزرعه آخرت قرار گرفته است و در عین اینکه خواسته های فطری و طبیعی آدمیان را به طور کامل در نظر گرفته شده، راههای وصول به آن خواسته‌ها را بر اساس عقل و حکمت بر روی انسان باز شده است.

وی افزود: ضمناً در تعالیم انبیای عظام، جهان هستی مصنوع و مخلوق خداوند حکیم است که از آن میان انسان را در بین مخلوقات خود کرامت بخشیده و او را خلیفه خود در زمین قرار داده است و همه امکانات کره خاکی را در اختیار وی قرار داده است .

آیت‌الله اشرفی شاهرودی بیان داشت: هدف از این همه مزایا در وجود انسان و برای انسان را به منظور وصول به قله کمال و رسیدن به حق متعال مقرر داشت با توجه به این که ختم زندگی انسان را در همین زندگی دنیوی قرار نداده بلکه زندگی این چند ساله را با تحمل مشکلات آن منزل کوتاهی برای تأمین زاد و توشه منزل جاودانه پس از مرگ قرار داده است.

وی در ادامه گفت: در ضمن گرچه تعالیم انبیاء عمدتاً در راستای آن هدف والای وصول به کمال انسانی مطلوب است هیچ‌گاه از ترقیات علمی و صنعتی و کشف رموز طبیعت نه تنها منع نکرده بلکه به دست یابی به آن‌ها بر اساس خدا محوری امر کرده است گرچه منظور اصلی ادیان الهی شناساندن خدا و اعتقاد به او در همه شؤون زندگی است.

فرق روشن بینی تفکر الهی با تفکر سکولاریسم

آیت‌الله اشرفی ابراز داشت: از اینجا فرق روشن بینی تفکر الهی با تفکر سکولاریسم و امور مبتنی بر این دو گونه فکر کاملاً روشن می‌شود.

وی افزود: اصل خودشناسی یعنی شناخت شخص و شخصیت ممتاز خویش نسبت به سایر موجودات در اثر دارا بودن روح صاحب درک و شعور و اختیار در جایگاه والایی قرار دارد، این اصل به انسان قدرت انتخاب و قدرت بر تکامل و به فعلیت رساندن استعدادهای نهفته در کنار مهار کردن غرائز و عواطف بر اساس بینش عقلی و الهی می‌دهد، فکر کردن در این نکته که انسان از کجا آمده و برای چه آمده و به کجا خواهد انجامید از تفکراتی است، که یک ساعت آن بهتر از عبادت چندین ساله است.

استاد درس خارج حوزه علمیه خراسان بیان داشت: خرد ورزی و دانش طلبی راه فرار از افتادن در گرایش‌ها یا باورهای باطل است، که این امر به دلیل نبود شناخت کامل امور واقع می‌شود.

وی ادامه داد: اعتقاد به خدای خالق حکیم با اوصاف جلال و جمال و اعتقاد به اینکه جهان با همه اسباب و مسبباتش در تحت اراده او است، این اعتقاد اساس توکل بر خداست و نتیجه آن فراهم شدن طمأنینه و آسایش روحی را در فراز و نشیب‌های دنیا است، که نتیجه این آسایش صبر در مشکلات است.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی ابراز داشت: پای بندی به اخلاق کریمه و دوری از رذائل اخلاق که همان اتصاف به صفات الله و تأسی به پیامبر عظیم‌الشأن اسلام و پیروی از مکتبی که بر آن مکتب رسول خدا مبعوث شده است بعثت الاتمم مکارم الاخلاق از دیگر مباحثی است که باید به آن توجه شود

وی ادامه داد: خدا محوری در همه شؤون زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی و حقوقی، جزایی، سیاسی، اقتصادی در همه حال خدا را حاضر و ناظر دانستن و نیز اعتقاد به روز جزاء و از یاد نبردن که این امر اساس تقوی و احترام به حقوق خدا و خلق او خواهد بود.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی در پایان گفت: این مختصری از قضاوت مکتب اسلام و زندگانی بر اساس تعالیم این دین مبین با زندگی سکولاریسم یا تفاوت بین خدا محوری و خویشتن محوری است و سخن در این باب بسیار فراتر از این فهرست و اجمال گویی است./933/پ201/ن