ریشه‌یابی زمینه‌ها و دلایل پیدایش اندیشه سلفیه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام حسن زمانی، معاون امور بین‌الملل حوزه‌های علمیه، صبح امروز در نشست تخصصی مقایسه تطبیقی سلفیه و وهابیت که در پژوهشکده حج و زیارت برگزار شد، گفت: غرب‌زدگی و روشنفکر مآبی‌های التقاطی عوامل تقویت اندیشه سلفی گری در طول تاریخ است، از‌این‌رو برای درمان دردهای سلفی گری باید به شناخت ریشه‌های این جریان و درمان آن‌ها پرداخت.
وی افزود: مفهوم رایج «سلفیت» دارای بار منفی است اما جمعی از غیر سلفیان برای این واژه ارج قائل هستند به همین دلیل نیازمند تأمل در برخورد با این عبارت هستیم ضمن این‌که سلفیون و وهابیون دارای مشترکات و نیز اختلافاتی هستند.
معاون امور بین‌الملل حوزه‌های علمیه با اشاره به این‌که در بررسی سلفیت موارد گوناگونی همچون تاریخ اندیشه سلفی‌گری و مسیر تحول آن محل بحث و گفت و گو است، اظهار داشت: عربستان، مصر، پاکستان و شبه قاره هند چهار منطقه مهم ظهور اندیشه‌های سلفیت هستند که سه نوع سلفی‌گری در انها رایج است و هر یک با دو نوع دیگر تفاوت‌ها و اشتراکاتی دارند.
حجت‌الاسلام زمانی با بیان این‌که اهل سنت ایران از مکتب دیو بندی متأثر شده‌اند گفت: شناخت ریشه‌های سلفی گری وارداتی به ایران سبب شناخت دلیل موضع گیری‌های روحانیون و مولوی‌های اهل سنت ایران می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: ریشه‌یابی زمینه‌ها و دلایل پیدایش اندیشه سلفیت از جمله موضوعات مهم در بررسی سلفی گری هستند، شکل گیری نوعی از قداست در صحابه با توجه به برداشت‌هایی که از برخی آیات و روایات صورت گرفته یکی از عوامل به وجود آورنده سلفیت به شمار می‌رود.
معاون امور بین‌الملل حوزه‌های علمیه گفت: با استفاده از روان شناسی دینی به این نتیجه می‌رسیم که احتیاط افراطی و محافظه کاری نسبت به عدم برون‌رفت از اصالت‌های دین و گرفتار نشدن به بدعت‌ها و خرافات ضد دینی هم اهمیت فراوانی در به وجود آمدن اندیشه سلفیت دارد.
رایزن فرهنگی سابق ایران در مصر با اشاره به این‌که اهل سنت به شش گروه مختلف تقسیم می‌شوند، عنوان داشت: گروه معتدل و تقریبی و انقلابی، متدین و بی طرف، متعصب، سلفیان، معارضان که در حال جنگ با شیعیان هستند و وهابیون این شش گروه را تشکیل می‌دهند.
وی درجات و مراتب سلفی گری را دارای 12 درجه عنوان کرد و افزود: اصول گرایی و اعتقاد به بازگشت به اسلام اصیل دوران حیات پیامبر(ص) و صحابه و نیز پرهیز از بدعت‌ها، التقاط و روشنفکر مآبی‌ها، نخستین مرتبه سلفی گری محسوب می‌شود.
حجت‌الاسلام زمانی اظهار داشت: رساله نیچریه سید جمال الدین اسد آبادی در واقع یکی از نمادهای بازگشت به سلف و فریادی علیه ماتریالیسم به شمار می‌رود و هدف سید جمال هم همین مرتبه از سلفی‌گری بود که ما نیز با این مقوله مشکلی نداریم.
وی با بیان این‌که بازگشت به اسلام ناب بن‌مایه تبلیغات همه گروه‌های سلفی گری است، گفت: بسیاری از پیروان این مکتب‌ها فریب همین مفهوم مثبت را می‌خورند و جذابیت گروه‌های سلفی‌گری و جان‌فشانی اعضا در این راه نتیجه همین مسأله است.
معاون امور بین‌الملل حوزه‌های علمیه ابراز داشت: اهمیت ویژه به سخنان صحابه بیش از دیگر طبقات تاریخ مسلمانان به عنوان گزارش‌گران و شاهدان شآن نزول آیات و سیره پیامبر(ص) و تفسیر آیات دومین درجه سلفی‌گری است.
وی ادامه داد: سلفیون صحابه را گزارش گران و شاهدان نزول آیات بر پیامبر(ص) و بهترین مفسران بر آن‌ها می‌دانند و منزلت بیشتری برای سخن و شخصیت آنان قائل هستند.
حجت‌الاسلام زمانی با بیان این که اعتقاد به عدالت همه صحابه و حجیت تمام احادیث آن‌ها سومین عقیده سلفیون محسوب می‌شود، افزود: بسیاری از اهل سنت این درجه از سلفی گری را قبول دارند.
وی اظهار داشت: اهل سنت تصور می‌کنند شیعیان با همه صحابه دشمن هستند، ولی ما معتقدیم صحابه نیز همچون سایر طبقات امت اسلامی هستند و در میان آن‌ها گروه‌های مختلفی وجود دارد.
رایزن فرهنگی سابق ایران در مصر با اشاره به این که میزان علم صحابه تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارد، گفت: بسیاری از آن‌ها در رکاب پیامبر(ص) به شهادت رسیدند و از نظر مرتبه ایمان هم متفاوتند و صرف قبول نکردن امامت نمی‌توان سایر فضائل صحابه را انکار کرد.
وی گفت: شیعه به نقد راویان حدیث معتقد است زیرا تفکیک سیره صحیح از غیر صحیح را بر علما و فقها واجب می‌داند تا اسلام ناب مشخص شود و این بزرگ‌ترین خدمت به سنت پیامبر(ص) محسوب می‌شود.
حجت‌الاسلام زمانی زمانی با بیان این‌که سلفیون فتاوا و آراء همه صحابه را در مسائل دینی و عبادات حجت می‌دانند، افزود: پیروان سلفی گری عقیده دارند فتاوای صحابه بر نظرات همه مجتهدان جهان اسلام برتری دارد زیرا مستقیما از کلام و رفتار پیامبر(ص) برداشت شده و در واقع نقش حدیث نبوی را دارد، شیعه معتقد است نمی‌توان سخن و رأی صحابی را کلام پیامبر(ص) دانست زیرا حرف آن‌ها در واقع اجتهادی استنباطی از رفتار و گفتار پیامبر به شمار می‌رود.
وی تصریح کرد: در میان سلفیون این عقیده وجود دارد که تبعیت مطلق از فهم صحابه ضروری است و اجازه ابراز فهم جدید وجود ندارد، این اقدام باب اجتهاد را مسدود کرده و در میان شیعیان نیز اخباریه چنین ویژگی‌هایی دارند.
معاون امور بین‌الملل حوزه‌های علمیه در پایان حصر امور مشروع در اعمال سلف صالح و بدعت خواندن تمام مصادیق و غالب‌های جدید امور دینی و نیز آداب و سنت‌های ملی و قومی در اقامه شعائر دینی را از دیگر درجات سلفی‌گری برشمرد./907/پ201/ن