معرفی پایان نامه‌های حوزوی؛
اسلام و جهانی شدن
خبرگزاری رسا ـ پایان نامه «اسلام و جهانی شدن» به قلم رضا غلامی، آرمان جهانی شدن اسلام در دوران ظهور منجی عالم بشریت(عج) را بررسی کرده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «اسلام و جهانی شدن» به قلم رضا غلامی، آرمان جهانی شدن اسلام در دوران ظهور منجی عالم بشریت(عج) را بررسی کرده است.
بر اساس این گزارش،جهانی شدن زاییده مدرنیته است و مدرنیته خود مولود اومانیسم و سکولاریسم است، طبیعی است که از جهت اندیشه، با اندیشه اسلامی در تعارض آشکار است، جهانی شدن پدیده‌ای ذو ابعاد است که همه ابعاد یک پدیده اجتماعی یعنی بعد سیاسی، بعد امنیتی، بعد فرهنگی، بعد علمی و فناوری و بعد اقتصادی را داراست.
چکیده
جهانی شدن به معنای ارتباط و همگرایی وسیع و فزاینده میان جوامع و اعضا آن، یک پدیده دو وجهی است که همچون دو روی یک سکه می‌ماند.
وجه اول آن، وجه طبیعی و فرایندی است که عمدتاً در اثر تحقق مدرنیته و آثار آن نظیر توسعه چشم گیر علم و فناوری به وجود آمده است اما وجه دوم آن، وجه غیر طبیعی و به اصطلاح پروژه‌ای است که با سو استفاده از وجه طبیعی جهانی شدن و در جهت پیاده سازی اهداف خاص قدرت‌های بزرگ طراحی گردیده است که معمولاً از آن به جهانی سازی تعبیر می‌شود.
معانی جهان شدن
جهانی شدن به معنای لفظی نه اصطلاحی، یک میل و گرایش قدیمی است که چه بسا بتوان گفت به اندازه عمر جوامع انسانی قدمت دارد اما جهانی شدن مصطلح که باید از آن به گرایش عینیت یافته بشر به جهانی شدن تعبیر کرد، مولود مدرنیته است که به مدد فناوری‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطی تقریباً از چهار دهه قبل آغاز شده و تا به امروز به بخش از مقصد خود رسیده است.
جهانی شدن و مدرنیته
از آنجا که جهانی شدن زاییده مدرنیته است و مدرنیته خود مولود اومانیسم و سکولاریسم است، طبیعی است که از جهت اندیشه، با اندیشه اسلامی در تعارض آشکار است و این تعارض در عمل نیز خود را از طرق گوناگون نظیر شکل گیری مقاومت‌های سنگین جلوه‌گر ساخته است.
بر اساس این، حتی وجه طبیعی جهانی شدن با آنکه هم اکنون در معرض افول جدی قرار گرفته است نیز نمی‌تواند برای جهان اسلام خالی از تهدید به شمار آید. با این وجود، در نگاهی واقع‌بینانه، وجه طبیعی جهانی شدن از حیث ابزاری فرصتهای قابل توجهی را برای جهان اسلام فراهم می‌کند که مهم‌ترین این فرصت‌ها، فراهم شدن زمینه بسط و توسعه نرم افزاری اسلام در جهان است.
این فرصت چنان حائز اهمیت است که استفاده حساب شده از آن می‌تواند به مرگ جهانی شدن سکولار که نشانه‌های افول در آن کاملاً ظاهر شده و تولد یک جهانی شدن جدید به نفع اسلام منجر گردد که از آن به جهانی شدن اسلامی تعبیر می‌کنیم.
جهانی شدن اسلامی در واقع تلاشی است برای گسترش اسلام در کل جهان با صبغه عدالت گرایی که در این دوران، انقلاب اسلامی با قابلیت‌های بی نظیر خود محوریت آن را بر عهده گرفته است.
البته باملاحظه بهره‌گیری این نوع از جهانی شدن اسلامی از فناوری‌ها و ابزارهای مدرن، امکان رها شدن کامل از آثار مدرنیته وجود ندارد.
جهانی شدن حکومت مهدی موعود(عج)
از آنجا که آرمان جهانی شدن اسلامی در دوران ظهور منجی عالم بشریت(عج) یک آرمان زنده و حایز اهمیت شمرده می‌شود، باید نسبت دو جهانی شدن اسلامی قبل و بعد از ظهور مهدی موعود(ع) را مورد توجه قرار داد.
در یک نگاه کلی، روشن می‌شود که اگر برای جهانی شدن اسلامی فتح ده‌ها قله رفیع را فرض کنیم، جهانی شدن اسلامی پیش از ظهور در صورت وفاداری به اصول و مبانی اصیل اسلامی، تنها رسیدن به یک یا چند قله کوچک از قلل متعددی است که در جهانی شدن اسلامی دوران ظهور به اذن الهی و با حضور معصوم (ع) توسط مسلمانان فتح خواهد شد، بنابراین، اگر از جهت زمانی جهانی شدن اسلامی پیش از ظهور به جهانی شدن دوران ظهور متصل گردد، باید آن را مقدمه ظهور در نظر گرفت و اگر میان این جهانی شدن و جهانی شدن دوران ظهور به هر میزان فاصله زمانی به وجود آید، تلاش برای شکل گیری جهانی شدن اسلامی در زمان غیبت، عمل به یک وظیفه مهم اسلامی است که در اهمیت و ضرورت آن نمی‌توان تردید داشت.
شکل گیری جهانی شدن
حال برای شکل گیری جهانی شدن اسلامی پیش از ظهور که عمدتاً در آن از ابزارهای رایج در جهانی شدن مصطلح استفاده می‌شود.
باید ضمن شناخت نقاط عمده قوت و ضعف جهان اسلام، به سمت تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف پیش رفت چرا که قطعاً یکی از عوامل بروز فرصت‌ها و تهدیدها و شدت و ضعف آن‌ها بر می‌گردد به نقاط قوت و ضعف جهان اسلام، و هر میزان مسلمین به تقویت خود اهتمام داشته باشند طبعاً هم فرصتهای جهانی شدن مصطلح برای مسلمین بیشتر است، و هم امکان استفاده از فرصت‌ها برای جهان اسلام مهیاتر می‌گردد.
با این ملاحظه، باید به دنبال راهبردهای کلانی بود که ضمن عنایت به نقاط قوت و ضعف جهان اسلام ، نحوه مواجهه با فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از جهانی شدن را با توجه به امکان شکل‌گیری جهانی شدن اسلامی برای ما بیان نماید، از جمله مهم‌ترین این راهبردها می‌توان به تلاش مضاعف برای بیداری اسلامی یا متشکل کردن گروه‌های مردمی بویژه گروه‌های نخبگانی در جهان اسلام و متحد کردم آن‌ها اشاره کرد.
نتیجه‌گیری
در تعریف جهانی شدن، تلاش برای ارائه تعریف جامع و چند منظری که ناظر بر فلسفه، مؤلفه‌ها، اهداف، چشم‌انداز، آثار و پیامدهای جهانی شدن باشد.
اولی است. بر این اساس، تعریف مختار این پژوهش از جهانی شدن عبارت است: تحقق میل بشر به ارتباط و همگرایی وسیع و فزاینده میان جوامع و اعضای آن، در اثر رشد چشمگیر آثار و طبعات علم و فناوری مدرم در زندگی فردی و اجتماعی بشر در اقصی نقاط جهان، به طوری که در این شرایط، عملاً فا‌‌‌صله‌های رایج در گذشته، از میان رفته و جوامع گوناگون را از یک طرف فارغ از زبان، فرهنگ، خصوصیات و دلبستگی‌های نژادی، قومی و مذهبی و از طرف دیگر فارغ از مرزهای فیزیکی و یا قوانین داخلی یا ملی به همدیگر متصل نموده و جامعه‌ای شبکه‌وار و درهم تنیده‌ای را در مقیاس جهانی پدید آورده است.
جهانی شدن و جهانی سازی
جهانی سازی و جهانی شدن دو واژه متفاوت هستند که هر یک بر هدف و کاربرد شیوه‌های خاص در همگرایی جهانی دلالت دارند.
در جهانی سازی یک پروژه و برنامه‌ای قابل مدیریت «از سوی قدرت‌های» بزرگ بسته به دنبال استفاده از نتایج جهانی شدن طبیعی در جهت منافع خود است اما در جهانی شدن، همگرایی از طریق یک فرایند طبیعی صورت می‌گیرد و اصطلاحاً اقتدار دولت‌های بزرگ جهان در آن نقش چندانی ندارد.
از نظر ما، این دو، دو وجه جهانی شدن به حساب می‌آیند که مثل دو روی یک سکه، بر روی هم قرار دارند به این معنا که تفکیک جهانی سازی از جهانی شدن امکان پذیر نیست هر چند جهانی شدن نسبت به جهانی سازی اصالت دارد.
جهانی شدن بالمعنی‌الاعم و نه لزوماً به معنای اصطلاحی امروز، تاریخی به اندازه عمر جوامع انسانی دارد اما جهانی شدن مصطلح را می‌توان از جهت مفهومی به بعد از انقلاب صنعتی و از جهت عینی، یعنی مقام تحقق، به کمتر از چهار دهه اخیر یعنی از زمان ظهور فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی مرتبط دانست.
به بیان دیگر، پیشینه جهانی شدن به معنای رایج و مصطلح امروزی را دست کم می‌توان از دهه1960 به بعد ردگیری کرد.
جهانی شدن پدیده‌ای ذو ابعاد است که همه ابعاد یک پدیده اجتماعی یعنی بعد سیاسی، بعد امنیتی، بعد فرهنگی، بعد علمی و فناوری و بعد اقتصادی را داراست.
رابطه ابعاد جهانی شدن با هم یک رابطه طولی است نه عرض، بنابراین، این ابعاد با همدیگر رابطه چند سویه دارد بطوری که می‌توان گفت جهانی شدن بدون تعامل ابعاد خود با یکدیگر، به پدیده‌ای ناقص تبدیل می‌شود.
بعد فرهنگی جهانی شدن
از طرف دیگر، تردیدی نیست که بعد فرهنگی جهانی شدن بر سایر ابعاد تقدم رتبه دارد چرا که اولاً: این ابعاد همگی مبتنی بر یک تفکر مشخص هستند که آن را باید در بطن فرهنگ جستجو کرد.
ثانیاً: بعد فرهنگی پدیده جهانی شدن، در ارتباط با بعضی ابعاد، نقش بستر ساز و در ارتباط با بعضی دیگر نقش قوه محرکه را بر عهده دارد.
آثار و پیامدهای جهانی شدن اعم از وجه طبیعی و غیر طبیعی آن بسیار وسیع است، در این جا می‌توان به سر جمع تمامی آثار و پیامدهای مذبور اشاره داشت که عبارت است از: در همه تنیده شدن روابط انسانی اعم از فردی و اجتماعی در تمامی سطوح، و متأثر شدن جوامع و اعضای آن‌ها از همدیگر که در بر دارنده فرصت‌ها و تهدیدهای فراوان است.
میان اندیشه اسلامی و اندیشه حاکم بر جهانی شدن مصطلح تعارضات جدی وجود دارد بطوری که این دو را در خیلی از عرصه‌ها غیر قابل جمع کرده است. ریشه این تعارضات را باید در جهان بینی‌های متفاوت جستجو کرد که اثر خود را در جزیی تر ین مسائل هم گذاشته است.
حال ای دو سؤال به ذهن متبادر می‌شود که اولاً آیا اصولاً وجه یا وجوه اشتراکی نیز میان اندیشه اسلامی و اندیشه جهانی شدن می‌توان یافت؟
ثانیاً با وجود این میزان تعارض، آیا در نظر گرفت فرصت از قبل وجه طبیعی جهانی شدن خود یک پارادوکس نیست؟
در پاسخ به سؤال نخست باید گفت وجود اشتراک عمدتاً در صورت است نه در سیرت، برای مثال ممکن است صورت دموکراسی در اندیشه اسلامی پذیرفته شود اما سیرت دموکراسی عیناً به همان شکل غربی آن قابل قبول نیست.
همچنین در پاسخ به سؤال دوم باید گفت، هر چند وجه طبیعی جهانی شدن مولد جهان بینی سکولار است اما از سخت افزار آن «با تغییر کارکرد و مقصد» می‌توان به نفع پیش برد اهداف اسلامی به خوبی استفاده کرد هر چند امکان از بین بردن کامل آثار و تبعات مدرنیته از فناوری‌ها و ابزارهای مدرن نیست.
شایان ذکر است پایان نامه «اسلام و جهانی شدن» به قلم رضا غلامی و با راهنمایی حجت‌الاسلام حمید پارسانیا و با مشاوره حجت‌الاسلام سید محسن میری برای اخذ مدرک سطح سه «کارشناسی ارشد» حوزه علمیه قم نوشته شده و در سال 1390دفاع شده است.
علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه آیت الله حائری یزدی در «مدرسه عالی فیضیه» مراجعه کنند./905/پ201/ن
ارسال نظرات