معرفی پایان نامه‌های حوزوی؛
ویژگی‌های رهبری در قرآن
خبرگزاری رسا ـ پایان‌نامه «ویژگی‌های رهبری در قرآن» پژوهش محمد ابراهیم شفق شرایط و ویژگی‌های رهبر را از دیدگاه قرآن بررسی کرده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «ویژگی‌های رهبری در قرآن» که برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد نوشته شده، به جایگاه، اهداف، وظایف و ضرورت رهبری پرداخته است.
چکیده
رساله پیش رو با موضوع «ویژگی‌های رهبری در قرآن» متشکل از یک مقدمه، پنج فصل و نتیجه‌گیری نهایی است.
سؤال اصلی رساله عبارت است از چه ویژگی‌ها و خصایص شخصیتی، اخلاقی، علمی و اجرایی در متصدی رهبری و مدیریت جامعه از منظر قرآن کریم لازم است.
در مقدمه کتاب چارچوب ظاهری تحقیق روشن شده، در فصل اول کلیات و مفاهیمی مرتبط با موضوع را تحت عنوان نکات لازم الذکر مانند دین، جامعیت و پاسخگویی همه جانبه به نیازهای مادی و معنوی، دنیوی و اخروی، و جوامع انسانی، مبانی، اصول و قواعد، سیاست و اندیشه سیاسی، رهبری و حکومت، توضیح داده است.
اهمیت و جایگاه رهبری
در فصل دوم درباره اهمیت و جایگاه رهبری، ضرورت و دلایل، گونه‌ها، ارکان محوری، فلسفه، اهداف و وظایف رهبری، و انتظارات متقابل رهبری و مردم، از نگاه قرآن و متون روایی بحث شده است.
در سه فصل اصلی رساله (فصل‌های سه، چهار و پنج) سعی و اهتمام بر آن بوده است که پس از تحقیقات علمی لازم، جواب نهایی سؤال اصلی را داده و این فرضیه را که تصدی سمت و یا مقام رهبری جامعه انسانی، اسلامی از منظر قرآن کریم و سایر متون دینی به ویژگی‌های شخصیتی، اخلاقی، علمی، تخصصی و تجربیات اجرایی مدیریتی مرتبط ضرورت دارد به اثبات برساند.
ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی رهبری
توضیح کوتاه این که، فصل سوم ویژگی‌های شخصیتی، اخلاقی رهبری را تا ده ویژگی مانند رهبری و صداقت، رهبری و اخلاص، رهبری، حسن خلق و حلم، رهبری و احسان، رهبری و تقوا، پس از مفهوم شناسی مورد تحلیل و بررسی قرآنی قرار داده است.
فصل چهارم ویژگی‌های علمی و محورهای تخصصی آن را برای رهبری، مانند ضرورت دانش رهبری، اعلمیت رهبری، دانش رهبری و الگوهای اصیل قرآنی، قلمرو دانش رهبری و اصول مشترک رهبری در قرآن را، تحقیق و تحلیل قرآنی کرده است.
ویژگی‌های مدیریتی رهبری
در فصل پنجم ویژگی‌های مدیریتی رهبری با نگاه قرآنی، مفهوم شناسی شده، ضرورت و اهمیت مدیریت مانند پای‌بند اعتقادی و عملی به اصول قرآنی مدیریت، شیوه‌های مدیریتی، وظایف و اهداف مدیریت در قرآن همچون اقامه عدالت اجتماعی را، به روشنی بحث و تحلیل کرده و در نتیجه‌گیری نهایی نکاتی را به عنوان تجربیات تحقیقاتی خود پیرامون موضوع رساله متذکر شده است.
نتیجه گیری
با توجه به موضوع رساله «ویژگی‌های رهبری در قرآن» و مباحث مطرح شده در پنج فصل آن، نتایجی که کل این تحقیق علمی، کاربردی به دست می‌آید را به صورت خلاصه و فهرست‌وار مرور می‌کند.
در فصل نخست، دو موضوع کلی «مبانی و روابط رهبری» تحلیل شد و در هر دو موضوع هدف و غرض اصلی روشن ساختن منطق قرآن و دیدگاه اصیل اسلامی بود و در قدم بعدی مفاهیمی مانند رهبر و رهبری، ولایت، حاکمیت و قرآن را روشن ساخته که از جمله تعریف منتخب رهبری «فرایند هدایت و اعمال نفوذ بر فعالیت‌های گروه، اعضای سازمان یا جامعه» شد که در اصطلاح فقه سیاسی اسلام از آن به «ولایت فقیه» تعبیر کرده است و منظور ما از رهبری چنین جایگاه و موقعیت سیاسی، اجتماعی و دینی است که ویژگی‌های ضرورت دارد.
در فصل دوم مبانی و چارچوب نظری رساله را تحلیل و بررسی کرده که از جمله ضرورت و اهمیت رهبری را با دلایل عقلی نقلی روشن و مبرهن ساخته است، و سپس به این نتیجه رسیده که مسأله رهبری در قدم نخست یک ضرورت فطری و در قدم بعدی قرآن و متون دینی نیز بر ضرورت و اهمیت آن تاکید کرده است.
در بررسی گونه‌های رهبری از منظر قرآن دو گونه الهی و طاغوتی، رحمانی و شیطانی را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که رهبری مورد نظر قرآن، گونه الهی و رحمانی رهبری است.
فلسفه و اهداف رهبری، ارکان محوری رهبری، وظایف متقابل رهبری و مردم در عرصه‌های گوناگون دینی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی، را بررسی و تحلیل کرده است.
سپس به این نتیجه رسیده که رهبری از نگاه قرآن دارای دو رکن اساسی بوده و هر یک از مردم و رهبری وظایف و مسؤولیت‌های سنگینی نسبت به همدیگر دارند و در نهایت از مبحث انتظارات رهبری از مردم تعهد مداری، روحیه حق پذیری، روحیه فداکاری و مشورت دهی و نظارت بر عملکردهای رهبری را نتیجه گرفته است.
در فصل سوم مهم‌ترین ویژگی‌های اخلاقی رهبری در قرآن مانند صداقت، اخلاص، احسان، مفهوم شناسی، تحلیل و بررسی گردیدند و در نهایت به این نتیجه رسیده که رسیدن به مقام و سمت رهبری جامعه اسلامی در اندیشه قرآنی، منوط به برخورداری از بالاترین درجات خصایص اخلاقی امثال تقوا، حلم، بوده و هر کس حق ندارد سنگ رهبری را به سینه بزند.
از مباحث فصل چهارم به این نتیجه رسیده که در نگاه آیات و روایات تخصص علمی و دانایی برتر رهبری در موضوعات مرتبط با جایگاه رهبری نسبت به سایر افراد جامعه، از مهم‌ترین ویژگی‌ها و شرایط رهبری است که در زبان روایات و متون دینی از آن به «اعلمت و افقهیت» یاد شده است و در همین راستا الگوهای قرآنی اصول مشترک در رهبری انبیا و قلمرو دانش رهبری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند.
ویژگی مدیریتی و اجرایی رهبری
در فصل پنجم که ویژگی مدیریتی و اجرایی رهبری محوریت داشته و به این نتیجه رسیده که اصل مدیریت یک ضرورت اجتماعی است و مراد از آن در این تحقیق هنر و علم به‌کارگیری صحیح افراد و امکانات برای وصول اهداف سازمانی است، به نحوی که با موازین شرع مغایرت نداشته باشد. زیرا در این تعریف جای دو اندیشه متقابل اسلامی و غربی مطرح درباره موضوع مدیریت از همدیگر متمایز می‌شود.
از بررسی آیات متعدد قرآن و متون روایی، اصول مدیریت اسلامی را قابل استخراج دانسته و در این زمینه پنج اصل محوری در مدیریت اسلامی را، مورد تحلیل و بررسی قرار داده است؛ مانند اصل خدا محوری و اصل آخرت گرایی.
در نهایت شیوه‌ها، وظایف و اهداف مدیریت اسلامی را در اندیشه قرآنی و اسلامی به باز خوانی گرفته و مباحثی را درباره ارتباط عدالت و رهبری مورد تحلیل علمی قرار داده است، و به این نتیجه رسیده که رهبری بدون توان و تجربه مدیریتی نمی‌تواند از عهده رهبری مورد نظر قرآن برآید.
شایان ذکر است پایان نامه «ویژگی‌های رهبری در قرآن» به قلم محمد ابراهیم شفق و با راهنمایی حجت‌الاسلام یعقوب جعفری و مشاوره حجت‌الاسلام محمد جواد نوروزی برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و تفسیر مجتمع عالی امام خمینی جامعة المصطفی العالمیه نوشته شده و در سال 1390 دفاع شده است.
علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه جامع در مجتمع آموزشی امین جامعة المصطفی العالمیه، مراجعه کنند./905/پ202/ی
ارسال نظرات