انحرافات معنوی، سلامت جامعه را تهدید می کند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام حمید رضا مظاهری سیف، رییس موسسه بهداشت معنوی،  در نشست علمی که با حضور اندیشمندان و منتقدین در محل موسسه بهداشت معنوی برگزار شد، به بیان مبانی بهداشت معنوی و عوامل آسیب زدگی معنوی و راه های درمان معنوی پرداخت.

وی در ابتدا، ضمن ارائه تعریف مقوله بهداشت معنوی، گفت: برای شناخت بهداشت معنوی ابتدا باید معنویت را تعریف کرد و تعریف معنویت عبارت است از: ارتباط با واقعیت های هستی در ابعاد شناختی، هیجانی و رفتاری.

وی در ادامه افزود: بهداشت معنوی به معنی کاهش تأثیر عوامل آسیب‌زای معنوی در زندگی شخصی و حوزه عمومی است و اهداف پرداختن به آن عبارتند از افزایش ایمنی معنوی در زندگی فردی و اجتماعی و کاهش آسیب‌پذیری معنوی در زندگی فردی و اجتماعی.

رییس موسسه بهداشت معنوی اظهار داشت: مبانی بهداشت معنوی، در سه بخش مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی قابل تبیین است و تعریف و اهداف آن با مرور این مبانی آشکار می‌شود.

مبانی هستی شناسی بهداشت معنوی
وی افزود: در مبانی هستی شناسی مسائل زیر مطرح می شود:

1- تنها بخش کوچکی از هستی به صورت مادی آشکار شده است و گستره بی نهایتی از واقعیت هستی در جهان معنوی حضور دارد.

2- جهان معنوی دربرگیرنده جهان مادی است و واقعیت های مادی در پیوند با واقعیات های معنوی هستند.

3- رابطه انسان با واقعیت های معنوی به طور مستقیم در جهان مادی اثر می گذارد.

4- خداوند اصیل ترین واقعیت هستی است که تمام آفرینش از او سرچشمه گرفته است.

5- واقعیت های هستی پس از خداوند شامل فرشتگان، روح، زیست جهان های فرامادی (برزخ، قیامت و بهشت و دوزخ) و راه های رشد معنوی و ... است. 

مبانی معرفت شناسی
حجت الاسلام مظاهری سیف با اشاره به مبانی معرفت شناسی بهداشت معنوی، ادامه داد: در بحث مبانی معرفت شناسی، بر فهم پذیر بودن واقعیت های معنوی، وجود روش خاص برای شناخت واقعیت های معنوی، امکان دستیابی انسان به واقعیت های معنوی با استفاده از ابزار حس، عقل و دل، لزوم کسب آمادگی انسان برای دریافت شناخت وقایع هستی از سوی خداوند و نقش پیامبران به عنوان راهنمای بشر برای ارتباط با جهان ناشناخته، تأکید می شود.

مبانی انسان شناسی
استاد حوزه عرفانهای نوظهور در ادامه با اشاره به مبانی انسان شناسی بهداشت معنوی، اظهار داشت: در این بحث، هویت اصلی انسان، روح و ساحت معنوی او دانسته می شود، روح که یک پرتوی از روح خداوند است دارای استعدادهای عظیم معنوی است که امکان ارتباط بسیار نزدیک با خداوند و سایر واقعیت های هستی دارد بطوریکه با شناخت ها و احساسات و رفتار هماهنگ با واقعیت های هستی می تواند به شکوفایی معنوی برسد.

مبانی جامعه شناختی
حجت الاسلام مظاهری سیف، مبانی جامعه شناختی را در 4 بخش مطرح کرده و تصریح کرد: اصل اول در مبانی جامعه شناختی بهداشت معنوی توجه به این نکته است که انسان یک موجود اجتماعی است که افکار و احساسات و رفتارهای او در روابط اجتماعی شکل می گیرد و تغییر می کند.

وی افزود: اصل دوم در مبانی جامعه شناختی این است که رواج و نهادینه شدن باورها و هنجارهای هماهنگ یا ناهماهنگ با واقعیت های هستی در جامعه رشد معنوی افراد را تحت تأثیر قرار می دهد که از آن با عنوان پویش اجتماعی معنویت یاد می شود.

محقق حوزه عرفان های نو ظهور اظهار داشت: سومین و چهارمین اصل در مبانی جامعه شناختی این است که رشد معنوی جامعه انسانی به طور مستقیم در زندگی مادی اثر می گذارد و توجه به آن در مدیریت جامعه بشری ضروری است.

مراحل رشد معنوی
استاد حوزه علمیه با اشاره به تعریف استعدادهای معنوی، رشد معنوی و شکوفایی معنوی، مراحل رشد معنوی را 9 مرحله دانست و گفت: در دوران جنینی فطرت معنوی تثبیت می شود، در سال اول، گسست و درونی سازی ادراکات حسی رخ می دهد، در سال دوم ادراکات حسی تکمیل شده و شخص با دنیای مادی تعامل می کند.

وی افزود: در سال سوم و چهارم که دوران آمادگی معنوی است عقل از طریق پرسش گری فعال می شود و در سنین چهار تا هفت سالگی، پرسش گری در امور معنوی آغاز می شود.

حجت الاسلام مظاهری سیف ادامه داد: در سنین هفت تا چهارده سالگی که دوران بلوغ معنوی است، شخص در جستجوی هویت معنوی است و در سنین 14 تا 20 سالگی این هویت معنوی تثبیت می شود.

وی ادامه داد: در سنین 21 تا 40 سالگی شخص سیر کمال معنوی را طی می کند و از 40 سالگی تا پایان عمر در واقع دوران انقطاع معنوی است.

عوامل آسیب زای معنوی
رییس مؤسسه بهداشت معنوی، در ادامه با اشاره به عوامل آسیب زای معنوی از جمله خرافات، آن را موجب گسستگی در ارتباط با واقعیت های هستی دانست و افزود: این عوامل ممکن است به صورت افکار و باورها، احساسات و عواطف و یا رفتارهای ناهماهنگ با واقعیت شکل بگیرد.
 
وی با اشاره به تقسیم بندی این عوامل تصریح کرد: علل اثر پذیری از عوامل آسیب زای معنوی بسیار زیاد است، ولی به طور کلی می توان آن را به دو دسته علل درونی و علل بیرونی یا اجتماعی تقسیم کرد.

رییس موسسه بهداشت معنوی، در ادامه با ذکر انحرافات معنوی، اظهار داشت: گاهی شخص در روند رشد معنوی خود و دیگران به طور ناآگاهانه و با غرض رشد معنوی و یا با انکار امور معنوی اخلال می کند، که به آن بیماری معنوی می گویند.

وی ادامه داد: گاهی شخص در رشد معنوی دیگران به صورت آگاهانه و با اغراض گوناگون اخلال می کند که آن را جرم معنوی می گویند.

حجت الاسلام مظاهری سیف با بیان درجات آسیب دیدگی معنوی، خاطر نشان کرد: در آسیب دیدگی نوع اول، شاهد سرگرم شدن شخص به خرافات هستیم. در نوع دوم شخص در واقعیات معنوی دچار تردید و شبهه می شود. در آسیب دیدگی نوع سوم شخص مجذوب خرافات می شود و در آن تعصب پیدا می کند.

درمان های معنوی
محقق حوزه علمیه قم ادامه داد: برای انحرافات معنوی درمان های مختلفی وجود دارد. در درمان نوع اول که روشنگری پیشگیرانه نام دارد، مردم با انحرافات معنوی که در معرض آن هستند آشنا می شوند. در درمان نوع دوم، ضمن مشاوره معنوی، کمک فکری، عاطفی و الگوهای رفتاری به شخص ارائه می شود. در درمان نوع سوم، با عنوان مراقبت ویژه معنوی از آن یاد می شود، کمک فکری، عاطفی و ارائه الگوهای رفتاری درست، همراه با تغییر محیط به منظور رسیدگی بیشتر، سرعت در درمان و جلوگیری از ناامنی معنوی در جامعه ارائه می شود.

حجت الاسلام مظاهری سیف در پایان با اشاره به عوامل بازدارنده از آسیب های معنوی، خاطر نشان کرد: از جمله این عوامل می توان به پرورش هوش معنوی اشاره کرد.

وی گفت: هوش معنوی نیرویی درونی است که در سطوح شناختی، عاطفی و رفتاری ارتباط با واقعیت هستی را برقرار می سازد و موجب رشد معنوی می شود و شاخص هایی از قبیل تشخیص واقعیت ها از ناواقعیت های معنوی، بازشناسی مدعیان معنوی از اهل معنویت، تشخیص وظایف معنوی و کنترل هیجانات معنوی را می توان برای آن ذکر کرد.

حجت الاسلام مظاهری سیف افزود: از دیگر عوامل، نهادینه کردن حقوق معنوی است که عبارتست از حق اساسی افراد برای رشد و شکوفایی معنوی./925/ز502/ر