کتاب فلسفه فلسفه اسلامی در قم نقد و بررسی شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست نقد و بررسی کتاب فلسفه فلسفه اسلامی با ارائه حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دانشیار گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، پیش از ظهر امروز برگزار شد.

در ابتدای این نشست، نویسنده کتاب به پیشینه آن اشاره کرد و گفت: پس از آسیب‌شناسی روشی، محتوایی و ساختاری فلسفه اسلامی و با توجه به بیان پاره‌ای از آسیب‌هایی که در فلسفه اسلامی موجود است، تصمیم گرفتم طرح جدیدی در این زمینه ارائه دهم.

وی با اشاره به آسیب‌های فلسفه اسلامی تحقق یافته، افزود: این فلسفه به فلسفه‌های مضاف به حقایق آنچنان که باید نپرداخته است؛ هرچند برخی از فلسفه‌های مضاف در این فلسفه موجود است، اما همه فلسفه‌های مضاف به امور در آن وجود ندارد.

مدیر گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: حتی برخی فلسفه‌های مضاف در سیر حکمت متعالیه، یا حذف و یا بسیار کمرنگ شده‌اند؛ مانند فلسفه سیاست که در دوره فارابی و خواجه نصیر بسیار پررنگ‌تر و جدی‌تر از زمان حکمت متعالیه مطرح بود.

وی اضافه کرد: اگرچه حکمت متعالیه به پاره‌ای از بحث‌های فلسفه سیاست پرداخته است؛ اما هیچ حرف نویی در این مقطع یافت نمی‌شود، بلکه بیشتر حرف‌های گذشتگان است که ذیل مباحث مطرح می‌شود و به تعبیری حکمت متعالیه در عرصه سیاست، جامعه و عرصه‌های دیگر، ورودی پیدا نکرده است.

حجت‌الاسلام خسروپناه با یادآوری این مطلب که دغدغه اصلی ملاصدرا در حوزه الهیات بود، اظهار کرد: این حکمت گرچه پیامدها و کارکردهای مثبت فراوانی داشت و در دوره معاصر توانست در برابر هجمه مارکسیست‌ها و شبهات کلامی بایستد، اما این نقص را همچنان با خود داشت.

در ادامه این مراسم که در تالار معرفت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار ‌شد، محتوای کتاب فلسفه فلسفه اسلامی از سوی حجت‌الاسلام دیرباز، استادیار دانشگاه قم و دکتر فنایی، دانشیار مؤسسه امام خمینی‌(ره) مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

حجت‌الاسلام دیرباز در ابتدای سخنان خود با اشاره به جامعیت کتاب فلسفه فلسفه اسلامی، استفاده از منابع فراوان و متنوع را از مزیت‌های آن برشمرد و گفت: استاد خسروپناه در این اثر به بیان آثار افرادی که به لحاظ علمی و اجتماعی حتی در سطح پایین‌تری از ایشان هستند، پرداخته و این کار پسندیده‌ای است.

وی با بیان این‌که کتاب فلسفه فلسفه اسلامی دغدغه‌ای را دنبال می کند، افزود: دغدغه این اثر آن است که فلسفه رایج با توجه به اوضاع و احوال زمان خودمان چه کاستی‌هایی دارد و این کاستی‌ها را از چه راهی می‌توان برطرف کرد.

استادیار دانشگاه قم در ادامه با طرح این سؤال که هرچند کاستی‌هایی که ارائه شده وجود دارد، اما آیا راه برطرف کردن آنها منحصر به ارائه نظریه جدیدی به نام فلسفه خودی است یا باید کاستی‌ها را ترمیم کرد، به نقد محتوای کتاب فلسفه فلسفه اسلامی پرداخت.

همچنین دکتر فنایی از دیگر منتقدان این اثر، مزایا و نکات مثبت متعدد آن را مورد اشاره قرار داد و گفت: مؤلف در این کتاب به صرف تکرار مطالب گذشتگان اکتفا نکرده است؛ بلکه قدم در راه نوآوری گذاشته و در پی آن بوده که طرح نویی دراندازد و این خود مزیتی است.

دانشیار مؤسسه امام خمینی‌(ره) با اشاره به نگاه نقادانه کتاب به فلسفه اسلامی، این نگاه را شایسته خواند و اظهار داشت: تعدد منابع و وسعت مطالعه‌ای که استاد خسروپناه در تألیف کتاب فلسفه فلسفه اسلامی داشته‌اند، اثر حاضر را از جامعیت خاصی برخوردار کرده است.

وی با بیان این‌که اگر اصل نظریه در حجمی بسیار کم‌تر بیان می‌شد و توضیحات مفیدی که در آن آورده شده است به صورت ضمیمه به کتاب اضافه می‌شد، اثر بهتر و مفیدتر ارائه می‌شد، خاطرنشان کرد: در این اثر به سبب حاشیه‌های فراوان اصل مدعا گم شده است و به راحتی به دست نمی‌آید. /920/پ202/ص