استمرار و بقای دین به برگزاری هرچه باشکوه تر عزاداری امام حسین بستگی دارد
به گزارش خبرگزاری رسا، آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی چهارشنبه در درس خارج اصول خود به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم در سخنانی خواستار برگزاری هر چه با شکوه تر شدن مراسم عزاداری اباعبدالله (ع) شد و گفت: تردیدی نیست استمرار و بقای دین، و روشن شدن ابعاد آن، به برگزاری با شکوه و مفصّل عزاداری‌ها در هر سال بستگی دارد.
وی افزود: زمانی که تاریخ را ورق می‌زنیم، نسبت به این حادثه‌ی بزرگ، برخوردهای متفاوت و عجیبی را می‌بینیم. برخوردهای صحیحی از غیر مسلمین دیده می‌شود. کسانی که مسلمان نبوده، و مذهب دیگری داشتند، چه تحلیل‌ها و برخوردهای صحیح با این حادثه داشته و امام حسین علیه السلام را به عنوان الگوی خود قرار داده‌اند و از آن طرف، میان مسلمان‌ها، چه توجیهات، برخوردها و مواضع نادرستی ملاحظه می‌شود.
رییس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) احیای دین، اقامه امر به معروف و نهی از منکر و تعظیم و تکریم اهل بیت (ع) را از دیگر جهات حادثه عاشورا خواند و با رد برخی شبهات در زمینه عزاداری برای امام حسین (ع) اظهار داشت: قبل از انقلاب اسلامی، در همین کشور ایران، عده‌ای بی‌سواد و دور از فکر پیدا شدند و گفتند: معنا ندارد برای حادثه‌ای که 1400 سال پیش واقع شده، گریه کنیم و اشک بریزیم. به جای گریه، جهات حماسی عاشورا و مبارزه با ظلم را مطرح کنیم. این هم یک تحریف بزرگ در این قضایاست.
وی با اشاره به برخورد ائمه (ع) نسبت به روز عاشورا ادامه داد: شیخ طوسی در مصباح از عبدالله بن سنان نقل می‌کند که: «دخلت علی سیّدی ابی عبدالله جعفر بن محمّد فی یوم عاشوراء - روز عاشورا بر امام صادق (ع) وارد شدم ـ فألفیته کاسف اللوم ـ دیدم چهره‌ی حضرت گرفته و ناراحت است ـ ظاهر الحزن ـ بسیار محزون است ـ و دموعه ینهدر من عینه ـ و اشک‌های مبارکشان از دو چشم سرازیر بود ـ کاللؤلؤ المتساقط ـ مثل دانه‌های لؤلؤیی که در حال ریختن است، قطرات اشک حضرت نیز جاری بود ـ فقلت: یابن رسول الله ممَ بکاءک لا ابک الله عینیک ـ چرا گریه می‌کنید؟ فرمودند ـ أفی غفلةٍ ـ غافل هستی؟ ـ أما علمت أنّ الحسین بن علی أصیب فی مثل هذا الیوم؟» ـ نمی‌دانی که در مثل چنین روزی حادثه کربلا بر جدّ ما وارد شد و به شهادت رسید؟
استاد سطح عالی حوزه علمیه گفت: باز در روایاتی که از امام صادق (ع) نقل شده، نقل می‌کنند: «ما ذکر حسین بن علی عند أبی عبدالله فی یوم قطع فروی أبو عبدالله فی ذلک الیوم إلی اللیل»؛ روزی که نام امام حسین (ع) برده می‌شد ـ هر چند که آن روز، عاشورا نبود ـ دیگر در آن روز تا شب حضرت را متبسّم نمی‌دیدیم. این سیره‌ی ائمّه ماست.
وی ادامه داد: در چنین روزهایی که در پیش داریم، هر گروهی که با دین و یا مذهب ما مخالف است، به شکلی دنبال ضربه زدن به قضیه‌ی عاشورا یا کمرنگ کردن یا خاموش کردن این قضیه بوده و هستند. در زمان ما نیز کسانی که با اساس دین مخالفند، مثل مراکز جاسوسی بین المللی صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها می‌گویند اگر بخواهیم اسلام را از بین ببریم، باید عاشورا را از اینها بگیریم. من این را در نوشته‌ها، تحلیل‌ها و برنامه‌هایشان که به این مطلب تصریح کردند، دیده‌ام. آنها در تلاشند که اسلام را از بین ببرند و یکی از راه‌ها این است که خرافه‌ها را وارد کنند و این که بگویند گریه ارزش و اثری ندارد، پس برویم سراغ ظلم و مبارزه‌ی با ظلم.
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم با بیان این که گاه برخی برای اینکه این حادثه را کمرنگ‌تر کنند و این حادثه به فراموشی سپرده شود، مسئله‌ی جواز لعن بر یزید را مطرح می‌کنند، ادامه داد: یزیدی که در فسق علنی او کسی تردید نداشت، و قبل از این حادثه و حتی قبل از آن که معاویه او را به ولیعهدی خودش برگزیند، به عنوان فردی متجاهر به فسق در بین مسلمان‌ها معروف بود، چه رسد به اینکه دستش به این حادثه آلوده شد.
وی گفت: غزالی در احیاء علوم الدین این مسئله را مطرح می‌کند که : «فإن قیل هل یجوز لعن یزید لأنّه قاتل الحسین أو آمرٌ به، قلنا لم یثبت ذلک. فإن قیل هل یجوز أن یقال قاتل الحسین لعنه الله أو الآمر بقتله لعن الله؟» سؤال اول در خصوص یزید است و سؤال دوم کلی است. اگر کسی سؤال کند که آیا می‌توان گفت: خدا قاتل حسین را لعنت کند؟ می‌گوید: «قلنا الصواب أن یقال: قاتل الحسین إن مات قبل التوبة لعنه الله، لأنّه یحتمل أن یموت بعد التوبة».
آیت الله محمد جواد فاضل این عبارت غزالی بسیار عجیب توصیف و عنوان کرد: سؤال اصلی این است که چرا دنبال این مسئله رفته‌اند؟ آیا واقعاً به عنوان یک مسئله‌ی فقهی یا اخلاقی، دنبال حل آن بودند، یا اینکه پشت پرده‌ی این قضایا، هدفشان این بود که بگویند قتلی که نسبت به امام حسین (ع) انجام شد، مثل کشته شدن انسان معمولی است. همان طور که اگر قاتل انسان معمولی توبه کند، خداوند ممکن است توبه‌اش را بپذیرد، در مورد قاتل امام حسین (ع) نیز همین طور است.
وی با اشاره به این که آنان دنبال این هستند که عظمت امام حسین (ع) را کم کنند و شأن آن حضرت را در حد یک انسان معمولی پائین بیاورند و قتل و کشتاری که با آن وضع فجیع انجام شده را مثل کشتن افراد معمولی قرار دهند اظهار داشت: اگر از آیات شریفه قرآن استفاده می‌کنیم که لعن بر ظالم واجب است، بارزترین مصادیق آن، شخص یزید است. ظلمی که یزید و اصحاب او بر امام حسین و اهل بیت ایشان (ع) وارد کردند، دیگر در تاریخ تکرار شدنی نیست؛ نه قبل از آن نظیر داشته و نه بعد از آن نظیر دارد.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم ادامه داد: پس از حادثه‌ی عاشورا، استحباب صوم روز عاشورا، انفاق و اطعام در این روز را جعل کردند و این روز را به عنوان روز شادی و سرور برای خودشان قرار دادند تا اذهان توجهی به حادثه عاشورا نداشته باشند. مناوی در فیض الغدیر که از کتب اهل سنت است، می‌گوید: «ما یروی فی فضل صوم یوم عاشوراء و الصلاة فیه و الإنفاق و الخضاب و الإدهان و الاکتحان بدعةٌ ابتدعها قتلة الحسین» می‌گوید: قاتلین امام حسین علیه‌السلام بدعتی گذاشتند و گفتند روزه امروز مستحب است و نماز در این روز و شادی در آن استحباب دارد.
وی ادامه داد: هم چنین است برخورد بسیار سفیهانه ابن تیمیه نسبت به قضیه عاشورا که در کتاب منهاج السنة بیان کرده است. همه‌ی این کارها برای این بوده که حادثه عاشورا به فراموشی سپرده و از تاریخ حذف شود. چون اگر این حادثه زنده باشد، هر انسانی، در هر زمان، آن را الگوی خویش قرار می‌دهد و قدرت ایستادگی در مقابل ظلم را پیدا می‌کند. توجه به این حادثه انسان را به ایستادگی در مقابل ظلم وادار می‌کند.
آیت الله محمد جواد فاضل افزود: این نکات و مسائل، سبب می‌شود که واقعاً روحانیت، در این زمان، نسبت به این قضیه خیلی حساس‌تر، عمیق‌تر و دقیق‌تر وارد شود. پژوهش‌هایی که در قضیه‌ی امام حسین (ع) در این دوران انجام می‌شود، باید بیش از گذشته باشد. مرحوم والد ما (ره) نقل می‌کردند: اگر این قضیه در میان صاحبان مذاهب دیگر مطرح شده بود و به آنها مربوط بود، صدها برابر ما تحقیق و پژوهش می‌کردند. حوزه‌های علمیه باید همه ساله نسبت به حادثه‌ی عاشورا و قضایای کربلا مطالب و پژوهش‌های دقیق‌تر و گسترده‌تری را به مردم و جامعه‌ی علمی عرضه کند. نباید اجازه داد که از شور مصیبت و عزاداری کاسته شود.
وی با بیان این که در مورد عزاداری امام حسین (ع) از روایات استفاده می‌شود فقط اصل گریه و استمرار آن مطرح نیست گفت: امام سجاد (ع) چهل سال مستمرّاً بُکاء داشتند. ائمه اطهار (ع) تأکید داشتند عزاداری باید به بالاترین درجه‌ی خودش انجام شود. شخصی از امام باقر (ع) سؤال کرد که جذع چیست؟ حضرت فرمودند: «أشد الجذع الصراخ بالویل و العویل و لطم الوجه و الصدر و جزّ الشعر من النواصی» جذع شدید این است که انسان فریاد بزند و واویلا بگوید؛ شیون کند؛ به صورت و سینه‌ی خودش بزند.
استاد خارج حوزه علمیه افزود: در روایت دیگری آمده «کلّ الجذع و البُکاء مکروهٌ سوی الجذع و البکاء علی الحسین علیه السلام»؛ هر جذع و بُکایی مکروه است، مگر جذع و گریه بر ابا عبدالله الحسین (ع). در روایات معتبر ما اینگونه وارد شده است. حال، چرا افرادی که اطلاع ندارند و ضعف علمی دارند، می‌آیند در مسئله‌ی سینه‌زدن تردید می‌کنند؟ در روایات، عبارت «لطم الوجه و لطم الصدر» وارد شده است. علاوه آن که نیازی هم نبود در روایات وارد شود. بسیار واضح است که در مورد اباعبدالله الحسین (ع) اموری باید انجام شود؛ از جمله: سینه زدن، دستجات عزاداری، هیئات، تشکیل مجالس و مانند آن.
وی بیان کرد: حتی در زندگی بعضی از مراجع و علما وارد شده که این بزرگان روز عاشورا در منزل خود برای اهل خانه مقتل می‌خواندند؛ و اتفاقاً همین مسئله در روایات نیز وارد شده که تأکید کردند به اهل خانه خودتان یادآوری کنید که امروز چه اتفاقی افتاده و چه حادثه‌ای رخ داده است؟ مصائب آن روز را ذکر کنید. هر جذع و بکایی مکروه است غیر از جذع و گریه بر امام حسین (ع).
رییس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: در قضایای امام حسین (ع) موارد استثنای زیادی وجود دارد که باید به آنها توجه کنیم. از جمله اینکه؛ تربت امام حسین جواز أکل دارد، رجحان أکل دارد؛ اما تربت مسجد الحرام جواز أکل ندارد! جذع و گریه بر امام حسین (ع) نیز هر مقداری که می‌خواهد باشد، به عنوان موارد استثناء است. البته تا جایی است که ضرر فاحشی بر انسان وارد نشود. در فقه، ضرر کم مورد نهی واقع نشده، و همینطور است ضرر تدریجی؛ بنابراین اگر انسان کاری را در این زمان انجام بدهد و 50 سال دیگر به خاطر آن ضرری به او برسد، اشکال ندارد و مورد نهی واقع نشده است.
وی افزود: همه باید به آنچه که بزرگان، و مراجع و رهبر معظم انقلاب سفارش و توصیه کردند، توجه کنند. اما اینکه انسان ببیند در روزنامه‌ها از یک مرکزی بخشنامه شود، امر و نهی شود که نباید عَلَم‌ها آورده شود، درست نیست؛ عَلَم‌ها بر حسب استفتایی که از بسیاری از مراجع شده، نمادی از عزاداری است. گرچه یک احتمالات و جهات انتزاعی هم وجود دارد که مورد توجّه مردم نیست. هیچ کس از مردم در ذهنش خطور نمی‌کند که علم، عنوان صلیب را دارد. بلکه معنایش این است که ما همه زیر علم امام حسین (ع) هستیم.
رییس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) با رد برخی ادعاها مبنی بر این که علم را در صد سال پیش، از فلان کشور، فلان آدم بین مسلمان‌ها آورده، گفت: پرچم بلند کردن، علم بلند کردن، لباس مشکی پوشیدن از شعائر حسینی است. پوشیدن لباس مشکی و گریه بر امام حسین (ع) حتی در روایات اهل سنت هم وجود دارد. قضیه‌ی امام سجاد (ع) که چهل سال گریه کردند، در منابع اهل سنت نیز وجود دارد.
وی به برخی شبهات و اشکالات درباره سینه زنی اشاره کرد و افزود: باید به مردم توصیه کرد که جهات فقهی را رعایت کنند. در جایی که مردها سینه می‌زنند، اجازه ندهند زن‌ها حضور داشته باشند. چرا به جای اینکه بگوئیم زن‌ها در مراسم حضور نداشته باشند، شکل سینه‌زنی و عزاداری را تغییر دهیم؟ این صحیح نیست. بلکه باید بگذاریم این شور و عظمت باقی بماند و جهات فقهی را هم دقیقاً باید ملاحظه و مراعات کرد.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه در پایان گفت: نمی‌شود که با یک اطلاعیه و بخشنامه، شکل عزاداری را عوض کرد. البته ما در حسن نیّت آقایان واقعاً تردیدی نداریم، ولی باید عرض کنیم که اینها آثار سوئی دارد. باید دقت شود که با مجموعه‌ی قضایای عاشورا و کربلا برخوردهای فراوانی در طول تاریخ شده است؛ مبادا امروز کاری کنیم که 20 سال دیگر اثر بگذارد. مرحوم والدمان فرمودند: «عاشورا چون روی دوش مردم بود، باقی ماند، اگر از اول هم غدیر روی دوش مردم گذاشته شده بود و برای غدیر هم به مردم می‌گفتند حضور داشته باشید و روز غدیر را باشکوه برگزار کنید، وضع ما، امروز وضع دیگری بود»./914/د102/ج