دفاع از رساله «دکترین امنیت ملی سایبری» در دانشگاه باقرالعلوم

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، آیین دفاع از رساله دکتری حجت‌الاسلام محمدمهدی محققی، مدیرعامل خبرگزاری رسا با عنوان «صورت‌بندی دکترین امنیت ملی سایبری جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر گفتمان جهاد تمدن‌سازی» روز دوشنبه ۲۶ آبان‌ماه ۱۴۰۴ در فضای علمی و اندیشه‌ورزانه سالن شهید صدر دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد؛ جلسه‌ای که به‌واسطه موضوع راهبردی رساله و حضور اساتید برجسته به محفلی برای واکاوی یکی از مهم‌ترین عرصه‌های پدافند نرم و قدرت ملی تبدیل شد.

در این مراسم، حجت‌الاسلام دکتر سیدمحمدحسین هاشمیان به‌عنوان استاد راهنما، دکتر ابوالحسن فیروزآبادی استاد مشاور و حجت‌الاسلام دکتر محمدعلی رنجبر و دکتر فرشاد مهدی‌پور به‌عنوان داوران علمی حضور یافتند و هر یک از زاویه‌ای تخصصی به تحلیل ابعاد این پژوهش پرداختند.

حجت‌الاسلام محققی در آغاز دفاع با ترسیم سیمای کلان امنیت سایبری در جهان معاصر گفت: فضای مجازی دیگر یک ابزار یا بستر جانبی نیست بلکه میدان اصلی تقابل قدرت‌های بزرگ و صحنه شکل‌گیری تمدن‌هاست. با این‌حال در کشور ما به‌جای بهره‌گیری هوشمندانه از فرصت‌ها سهم تهدیدها و آسیب‌ها پررنگ‌تر شده است.

وی با اشاره به فقر منابع بنیادین در حوزه دکترین‌نویسی امنیت ملی افزود: ادبیات دکترینال در کشور ما هنوز جوان و نحیف است؛ به‌حدی که در جست‌وجوی منابع معتبر جهانی تنها ۲۴ مقاله قابل اتکا در این حوزه یافت شد. ازاین‌رو برای غنای پژوهش دکترین امنیت ملی ۱۰ کشور مورد مطالعه دقیق قرار گرفت و مطالعات تطبیقی درباره ۱۲ کشور پیشرو در سیاست‌گذاری سایبری انجام شد.

حجت‌الاسلام محققی تاکید کرد: این پژوهش تلاشی برای ارائه الگوی ایرانی ـ اسلامی در صورت‌بندی دکترین امنیت ملی سایبری است؛ الگویی که بر گفتمان «جهاد تمدن‌سازی» تکیه دارد و امنیت را صرفاً صیانت از مرزها نمی‌داند بلکه آن را لازمه پیشروی تمدنی معرفی می‌کند.

دکتر فرشاد مهدی‌پور، داور رساله، با تمجید از قوت‌های ساختاری و محتوایی این پژوهش بیان کرد: از برجسته‌ترین ویژگی‌های رساله، توضیح دقیق و نظام‌مند مفاهیم، تنوع کم‌نظیر منابع و بیان گسترده و مبسوط نتایج است. افزون بر این نگاه انتقادی نویسنده به ساختار سلطه سایبری غرب، رساله را از حالت نظری صرف خارج کرده و آن را به متن تحلیلی قابل استناد برای سیاست‌گذاران تبدیل کرده است.

وی افزود: برخی مثال‌های راهبردی، از جمله سیاست‌های آمریکا در حوزه فضای مجازی یا تسلط بر کدهای آی‌آر، به صورت گذرا و اجمالی مطرح شده‌اند. این موارد می‌توانستند به عنوان شواهد تجربی قوی‌تر، ایده محوری تحقیق را تقویت کنند. توسعه دامنه مطالعات تطبیقی، به غنای پژوهش می‌افزاید اشاره به نقاط قوت داخلی، از جمله تشکیل شورای عالی فضای مجازی یا تصویب قوانین مرتبط،استدلال ها را قوت می بخشد.

حجت‌الاسلام دکتر محمدعلی رنجبر نیز با تأکید بر فقدان ادبیات بومی در حوزه امنیت سایبری گفت: در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان کشور در حوزه امنیت ملی سایبری جای چنین پژوهش‌های عمیق و مسئله‌محور به‌روشنی خالی است. این رساله به‌عنوان یک پشتوانه نظری، بخشی از خلأها و کاستی‌های موجود را جبران و مسیر پژوهش‌های بعدی را هموار می کند.

وی افزود: مساله تحقیق بیش از حد گسترده است. نسبت گفتمان جهاد تمدن ساز با دکترین مورد مطالعه روشن تر بیان شود. متن رساله اطناب داشته و اندکی طولانی است. فصل بندی تحقیق باید دارای انسجام باشد و فصل اصلی به نگاشت نهادی منجر شود. بازی دشمن و دکترین او را شناسایی و طراحی دکترین های خودی و جریان سازی و سیاستگذاری برای خنثی سازی دکترین دشمن را تدوین کنید. جهاد تمدن ساز چگونه تبدیل به دکترین امنیت ملی سایبری می‌شود؟ پیوند دو متغیر برقرار شود.

در پایان این مراسم حجت‌الاسلام دکتر سیدمحمدحسین هاشمیان، استاد راهنما، رساله را گامی جدی در تولید ادبیات بومی امنیت سایبری دانست و اظهار کرد: این موضوع در زمره مسائل چندبعدی و پیچیده دوران ماست. رساله حاضر توانسته با تکیه بر مبانی نظری انقلاب اسلامی و گفتمان تمدنی آن، نوآوری مفهومی ارائه دهد و تصویری جامع از الزامات امنیت ملی در ساحت سایبری ارائه کند.

وی افزود: تلاش شده که پژوهش در حد مقدورات، همه ابعاد مرتبط را پوشش دهد و ساختاری منسجم برای طرح یک دکترین ملی ارائه شود.