طرح مدد؛ الگوی نوین مقاومسازی خانوادهها با محوریت مسجد
اشاره: در سالهای اخیر با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر ضرورت مقاومسازی خانوادهها و تقویت نقش مسجد در تحولات اجتماعی، دفتر تبلیغات اسلامی با همکاری نهادهای فرهنگی و اجتماعی، طرح نوینی را با عنوان «مدد» طراحی و اجرا کرده است که رویکردی محلهمحور و جامع برای ارتقاء سلامت خانوادهها و محلات کشور است. این طرح که مبتنی بر تجربیات و مطالعات دقیق علمی و میدانی است، تلاش دارد با استفاده از ظرفیتهای مساجد و فعالان محلی، خانوادهها را در برابر آسیبها مقاوم کند و نقاط قوت محلات را تقویت نماید.
در گفتوگوی خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، با حجتالاسلام سید حامد شریعتمداری، مدیرکل تبلیغ عمومی معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی، ابعاد مختلف این طرح، روند اجرای آن، دستاوردها، چالشها و چشمانداز آینده بررسی شده است.
محوریت مسجد و مقاومسازی خانوادهها
حجتالاسلام شریعتمداری با اشاره به اینکه طرح مدد با هدف پرکردن خلأهای برنامههای پیشین طراحی شده است، گفت: ما پیش از این، طرحهای بنیاد امامت و امامان محله و طرح حوزه برای مساجد را بررسی کردیم و با طراحان آنها گفتوگو نمودیم تا ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف، طرحی جامعتر و کارآمدتر ارائه دهیم.
وی ادامه داد: در این طرح، مسجد به عنوان محور اصلی برنامه تعیین شده و تلاش شده گسترش حوزه نفوذ مسجد در محله و مقاومسازی خانوادهها از طریق شناسایی دقیق خانوادههای اطراف مسجد و بررسی وضعیت محله مورد توجه قرار گیرد.
حجتالاسلام شریعتمداری ضمن بیان اینکه یکی از ویژگیهای متمایز طرح مدد، تقسیم مسئولیتها میان مسجد و فعالان محلی است، گفت: تمام بار مسئولیت بر دوش امام جماعت یا مسجد نیست، بلکه گروهی از فعالان بومی شناسایی و آموزش داده میشوند تا حتی در صورت قطع حمایتهای مرکزی، طرح ادامه پیدا کند و متوقف نشود.
وی همچنین افزود: طرح مدد تنها به مسجد محدود نمیشود و از ظرفیتهای کامل محله بهره میگیرد. تمرکز ما صرفاً بر آسیبها نیست بلکه ظرفیتها و نقاط قوت خانوادهها نیز شناسایی و تقویت میشوند تا از آنها برای رفع مسائل استفاده گردد.
آغاز اجرای طرح در شهرهای متوسط
مدیرکل تبلیغ عمومی دفتر تبلیغات اسلامی درباره نحوه انتخاب مناطق اجرای طرح توضیح داد: به دلیل هزینهها و گستردگی برنامه، اجرای طرح به صورت آزمایشی و پایلوت در شهرهای متوسط کشور آغاز شده است.
وی افزود: مناطق انتخاب شده دارای ویژگیهای متنوع فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی هستند؛ شهرهایی که الگوی واقعی شهرنشینی را دارند، نه کلانشهرهای بزرگ مانند تهران یا شیراز و نه مناطق روستایی صرف.
حجتالاسلام شریعتمداری تاکید کرد: هدف این است که نتایج طرح قابلیت تعمیم به سایر مناطق کشور را داشته باشد و بتوانیم بگوییم این الگو در هر نقطهای با ویژگیهای متنوع قابل اجراست.
وی افزود: در حال حاضر اجرای طرح در هشت شهر کشور به همراه شش گروه فعال در قم ادامه دارد که این امکان را میدهد تا علاوه بر انجام تعهدات محلی، بازخوردهای میدانی نیز به خوبی جمعآوری شود و نقاط قوت و ضعف برنامه بهتر شناسایی گردد.»
آموزش مستمر و حمایت تخصصی
حجتالاسلام شریعتمداری درباره نحوه آموزش فعالان محلی گفت: در این طرح آموزشها به صورت پیوسته و در حین فعالیتهای میدانی ارائه میشود، نه اینکه به صورت یک دوره فشرده یا متمرکز برگزار شود.
وی توضیح داد: نیروها در مواجهه با مسائل واقعی، نیازهای آموزشی خود را شناسایی میکنند و بر اساس آن، آموزشها و خدمات تخصصی، اعم از مشاوره و آموزشهای مهارتی، به صورت تدریجی به آنها ارائه میگردد.
مدیرکل تبلیغ عمومی دفتر تبلیغات اسلامی افزود: همچنین حمایتهای مالی محدودی به برخی برنامهها تعلق میگیرد و در جذب منابع محلی نیز همکاری صورت میپذیرد تا فعالیتها پایدار و مؤثر باقی بمانند.
وی تاکید کرد: بخش اعظم زحمات را فعالان محلی با انگیزه، اخلاص و تلاش میدانی خود رقم میزنند و ما امیدواریم بتوانیم این تلاشها را بیشتر به تصویر بکشیم تا آثار آن در سطح گستردهتری نمایان شود.
گزارش میدانی از مناطق اجرای طرح
حجت الاسلام شریعتمداری از ثبت اطلاعات بیش از هزار خانواده در سامانه طرح مدد خبر داد و گفت: «با استقرار گروهها و آغاز فعالیتهای میدانی، روند ثبت اطلاعات و شناسایی خانوادهها جدیتر شده است و پیشبینی میشود تا پایان سال جاری نزدیک به ۲۵۰۰ خانواده و سال آینده حدود ۵۰۰۰ خانواده تحت پوشش قرار گیرند.
وی افزود: این دادهها پایهای برای برنامهریزیهای دقیق و اختصاصی متناسب با نیازهای هر خانواده و محله فراهم میکند.
مدیرکل تبلیغ عمومی دفتر تبلیغات اسلامی به برخی مشکلات اشاره کرد و گفت: ظرفیت رایزنی و همکاری با نهادهای مختلف کشور هنوز کامل نیست و بیشتر بار این هماهنگیها بر دوش گروههای محلی است.
وی همچنین به مشکلات مالی دفتر مرکزی اشاره کرد و گفت: «نامنظمی در حمایتهای مالی از گروهها یکی دیگر از چالشهاست که البته امیدواریم با همت مسئولان ذیربط کاهش یابد و بتوانیم پشتیبانی بهتری ارائه کنیم.
حجت الاسلام شریعتمداری درباره بازدیدهای میدانی گفت: از مناطق مختلفی مانند کامیاران، اسکو و سهند آذربایجان شرقی، کوهرنگ، ایذه، بروجرد، قوچان و دامغان بازدید کردهایم و شاهد پیشرفتهای چشمگیر بودهایم.
وی افزود: مسئولان محلی از آثار مثبت طرح مدد سخن میگویند و بر انسجام بخشی برنامهها و افزایش همکاری نهادهای مختلف تأکید دارند. همچنین بسیاری از برنامههای فرهنگی و اجتماعی در این محلات بر اساس الگوی مدد شکل گرفته است.
الگویی برای توسعه اجتماعی کشور
حجتالاسلام شریعتمداری در پایان ضمن تشکر از زحمات فعالان و همکاران گفت: امیدواریم این طرح حداقل برای دو سال آینده ادامه یابد تا بتوانیم اثرسنجی دقیقی از میزان مقاومسازی خانوادهها ارائه کنیم.
وی تأکید کرد: هدف نهایی این است که مسئولان شهری به اهمیت اعتماد به مردم و ظرفیتهای فعالان جهادی پی ببرند و امکانات و اختیارات خود را در خدمت این گروهها قرار دهند.
مدیرکل تبلیغ عمومی دفتر تبلیغات اسلامی افزود: این طرح نشان میدهد که با حذف نگاه مطلقنگر و فراهم کردن شرایط برای فعالیتهای مردمی، میتوان مشکلات محلهای را به صورت پایدار و مؤثر حل کرد.
وی در پایان به نقش مهم رسانهها و مستندسازی تجربیات این طرح اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که نمایش دادن این تجربهها و زحمات مخلصانه، نه تنها موجب اثرگذاری بیشتر در جامعه میشود بلکه مسیر را برای مجموعههای دیگر هموار میکند.
حجت الاسلام شریعتمداری اظهار امیدواری کرد: با کمک رسانهها و همت همکاران، این فعالیتها به بهترین شکل به تصویر کشیده شده و دل رهبر انقلاب را شاد نماید.