گزارشی از نشست نسبت اسلام و بنیادگرایی
خبرگزاری رسا ـ بنیاد گرایی اولین بار در میان مسیحیت پدید آمد اما سال‌ها بعد سیاستمداران غربی برای مقابله با رواج اسلام و پیشرفت نهضت های اسلامی همچون انقلاب اسلامی ایران، آن را به عنوان حربه‌ای علیه افکار عمومی به کار می برند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست نسبت اسلام و بنیادگرایی در فاز چهارمدرسه شهید صدوقی قم با حضور حجت الاسلام علی مصباح، استاد حوزه و دانشگاه برگزار شد.
روش مذاهب گوناگون مسیحی، در مواجهه با تضاد علم و دین متفاوت بود.
حجت الاسلام علی مصباح گفت: سه گرایش غالب در مسیحیت به نام کاتولیک، پروتستان و ارتدوکس گفت: ارتدوکس ها بیشتر در آسیا، روسیه و توابع روسیه هستند و عقاید آنها به عقاید اسلامی نزدیک تر است و یکتاپرست محسوب می‌شوند،کاتولیک ها عمدتا در کشورهای اروپایی هستند و مرکز آنها در رم است و پاپ رئیس آنها بوده که پاپ را در بیان آموزه های دینی معصوم می دانند و به الوهیت حضرت مسیح اعتقاد دارند.
حجت‌الاسلام مصباح با بیان اینکه پروتستان بیشترین جمعیتش در کشورهای اروپای غربی و آمریکا است، ادمه داد: از حدود قرن هجدهم در آلمان و فرانسه حرکت هایی اعتراضی بر علیه کلیسا صورت گرفت و دین جدیدی بر مبنای پاک کردن مسیحیت از خرافات شکل گرفت که کالون در فرانسه و لوتر در آلمان این حرکت را رهبری می کردند.
وی با بیان اینکه چهار کتاب گاسپل را همه فرقه های مسیحیت قبول دارند که جزء کتاب مقدس است، ادامه داد: اما در بقیه کتاب های انجیل اختلاف است که جزء کتا است یا از بخش هایی است که جمع آوری شده است.
صاحب امتیاز نشریه دیدار در ادامه با بیان اینکه اکثر مردم آمریکا مذهب پروتستان هستند، اظهار داشت: علت مهاجرت افراد اروپایی به آمریکا، سخت گیری های کاتولیک ها مانند آتش زدن، کشتن و تبعید مخالفان بود که پرپرتون ها را مجبور به مهاجرت کرد.
وی گفت: در اواخر قرن نوزدهم که مسایل علمی رو به پیشرفت بود و برخی اندیشه های علمی با نظریات دین مسیحیت تعارض پیدا کرد که از مهمترین آن نظریه داروین بود، تنش ها و و اکنش هایی در دنیای مسیحیت به وجود آمد و بحث های عمیقی در بین متکلمین به وجود آمد که چگونه این تعارضات را حل کنیم.
حجت الاسلام مصباح با بیان اینکه روش کاتولیک ها با پروتستان ها در حل تعارض متفاوت بود، گفت: کاتولیک ها برای توافق ایجاد کردن، یک تفسیر جدید از دین و کتاب مقدس ارایه دادند تا آن را با واقعیات علمی وفق دهند که این حرکت لیبرالیزم دینی نامیده شد.
این استاد حوزه علمیه گفت: روش پروتستان این بود که قلمرو علم و دین را از هم جدا نمودند و دین را برای آخرت عنوان کردند و در واقع برای دین، محدودیت قائل شدند.
بنیاد گرایی در بین پروتستان های مسیحی و در جهت مقابله با خطرات فکری ای بود که کتاب مقدس را تهدید می کرد
حجت الاسلام مصباح در بخش دوم صحبت هایش، با بیان اینکه بنیادگرایی در بین پروتستان ها شکل گرفت، افزود: در سال 1909 یک سری کنفرانس ها و همایش هایی برگزار شد تا تعارض علم و دین را که به صورت مشکلی بزرگ در بین مسیحیت شکل گرفته بود، حل کند که نتیجه جلسات در دوازده کتاب چاپ شد به نام مبانی یا اصول که این کتاب ها ، اساس فکری بنیاد گرایان را شکل می داد.
حجت الاسلام مصباح بیان داشت، بنیادگرایی جنبشی بود که در ایالت های جنوبی آمریکا پایه گذاری شد و تا سال 1920 رشد خوبی داشت اما در سال 1930 با افول مواجه شد و علت شکل گیری آن مقابله با تهدیدات فکری و عقیدتی بود که در مقابل مسیحیت وجود داشت.
سپس حجت الاسلام مصباح به بیان این خطرات پرداخت و گفت: دیدگاه هایی پدید آمده بود که می خواستند کتاب مقدس را نقد کنند، توضیح اینکه روش تاریخی ادبی به وجود آمده بود و تحقیقاتی کرده بود که به این نتیجه رسیده بودند که کتاب مقدس آسمانی نیست، بلکه نوشته بشر است که مسیحیان در آن روز قایل بودند که گوینده این حرف از دین خارج است.
این استاد حوزه ادامه داد: این خطرات باعث شد تا مکتب بنیاد گرایی با مشخصه هایی مانند ظاهر گرایی در فهم کتاب مقدس و ممنوعیت تاویل و تفسیر انجیل، ضدیت با عقل و انکار جهان بینی عقلی انحصار منبع معرفتی به انجیل، اعتقاد به رجعت حضرت مسیح و احیای پادشاهی خدا در روی زمین،اصرار بر نقش دین در تمام مسایل اجتماعی مانند اقتصاد، سیاست، تربیت، مخالفت با مدرنیزم، به وجود بیاید.
وی در توضیح مقابله با مدرنیزم گفت: دو گرایش در این بین وجود دارد که یکی طرز تفکر مدرن و تکنولوژی را قبول ندارند و عده ای دیگر هستند که به صورت عملی با مدرنیزم مخالف هستند و در همین عصر کنونی، در آمریکا شهرکی وجود دارد که عده ای از مسیحیان پروتستان به نام آمیش ها وجود دارند که مانند قرن شانزده زندگی می کنند و نشانی از زندگی مدرن و امکانات جدید در زندگی آنها نمی توانید ببینید.
حجت الاسلام مصباح با بیان اینکه از دیگر گرایش های آنان می توان به اعتقاد به معاد جسمانی، تعصب دینی به این صورت که خود را بر حق دانسته و افراد دیگر را جهنمی می دانند، اعتقاد به باکره بودن حضرت مسیح، اعتقاد به اینکه علت به دار رفتن حضرت مسیح، بخشش گناهان انسان های معتقد به مسیح است، و اعتقاد به تبلیغ دینی برای غیر مسیحیان، اشاره کرد.
وی گفت: شاید گرایش های موجود در مسیحیت، هزار فرقه شوند که بعضی با یکدیگر دشمن هستند و یکی از مباحث اختلافی بین آنها همین مسئله تبلیغ دین مسیحیت برای غیر مسیحیان است که بعض فرق مسیحی با این تبلیغ مخالف هستند.
غربی ها بسیار تلاش کرده اند تا با بیان برخی مشخصه ها مانند نفی تکنولوژی، برگشت به قهقرا، و مباحث دیگر که از مشخصه های بنیادگرایان است، باعث تنفر مردم جهان به اسلام شوند.
حجت الاسلام علی مصباح، گفت: در سه دهه اخیر، جنبش های اسلامی دارای رشد مناسبی بوده اند که بارزترین آن انقلاب اسلامی ایران است و فرهنگ لیبرال دموکراسی خود را با رقیبی جدی به نام اسلام روبه‌رو دید و در این جهت سعی بر حذف این تفکر با تبلیغات منفی کرده است که سیاستمداران و متفکران غربی با برچسب بنیاد گرایی به مسلمانان در سطح توده مردم و حتی قشر فرهیخته خود، در صدد بوده اند تا از نفوذ اسلام جلوگیری کنند.
وی گفت: غربی ها بسیار تلاش کرده اند تا با ذکر برخی مشخصه ها مانند نفی تکنولوژی، برگشت به قهقرا، و مباحث دیگر باعث تنفر مردم به اسلام شوند.
امام خمینی(ره) در مقابل نسبت بنیادگرایی موضع گیری کردند
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: آن گونه که به نظرم می رسد، اولین کسی که در بین متفکران اسلامی با این تبلیغات منفی مقابله کرد، امام خمینی(ره) بود ایشان می فرمود؛ اگر منظور شما از اصول گرایی همان اصول اسلام است، ما همان اصول را قبول داریم که در واقع امام خمینی(ره) با این اقدام، یک تفسیر زیبا از بنیاد گرایی در مقابل تفسیر نامطلوب آنها ارائه کرد.
حجت الاسلام مصباح در ادامه جلسه با بیان مشخصه های بنیاد گرایی اصطلاحی، تطبیق آن را با مولفه های اسلامی مورد بحث قرار داد و ابراز داشت: این گرایش فکری دارای مشخصه هایی است که می توان از ظاهر گرایی در فهم کتاب مقدس، ضدیت با عقل، اعتقاد به رجعت حضرت مسیح و احیای پادشاهی خدا در روی زمین، اصرار بر نقش دین در تمام مسائل اجتماعی، مخالفت با مدرنیزم، اعتقاد به معاد جسمانی، نام برد.
این محقق حوزوی ادامه داد: یکی از اصول بنیادگرایی بحث جزم اندیشی است که اسلام هم به آن قایل است، یعنی ما می گوییم اسلام حق است و تمام ادیان دیگر باطل است و بحث کثرت گرایی دینی و پلوراریسم را قبول نداریم، البته باید به این نکته توجه داشت که پلوراریسم در علوم مختلف مطرح شده و منظور از آن در علوم سیاسی این ات که فقط یک گروه خاص حق حکومت دارند که اسلام با این نظر مخالف است و حق حضور را به همگان می دهد.
حجت الاسلام مصباح ادامه داد: یکی دیگر از اصول اسلامی این است که قضایای دینی، خبر از واقع می دهد و واقعا بهشت و جهنم وجود دارد، نه اینکه اینها تمثیل باشد، به عبارت دیگر، قضایای دینی، حقیقت نما است که طبق این بیان تعدد قرائت ها را از دین قبول نداریم.
وی بیان داشت: قرائت متعدد از دین باعث می شود تا دین اسباب بازی دردست مردم شود، در حالی که نظر حق این است که اگر در یک مسئله ای مانند حد سرقت دو نظر وجود دارد، به قطع یکی از نظرات باطل است.
حجت الاسلام مصباح ادامه داد: ما بر خلاف بنیاد گرایان عقل را قبول داریم و قائلیم بدون عقل، شناخت خدا، ضرورت پیامبری و اصل نیاز به دین فهمیده نمی شود و ما ادراکات عقلی و تجربی را در محدوده خودش قبول داریم و دستاوردهای بشری را مورد احترام قرار می دهیم؛ اما باید به این نکته توجه داشت که هر کدام از عقل و حس و تجربه محدوده خاصی دارند.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: بر اساس آموزه های اسلام، ظاهر گرایی، جمود گرایی در برداشت از دین صحیح نیست و ما در فهم دین نیاز به فهم عمیق داریم؛ اما باید توجه داشت که ما با لیبرالیسم دینی و دگر‌اندیشانی که می خواهند با ظواهر دینی مقابله کنند را هم رد می کنیم.
حجت الاسلام مصباح با بیان اینکه نگاه ما به دین، به‌عنوان برنامه زندگی است و افزون بر کارکردهای اخروی، کارکرد دنیایی هم دارد، ادامه داد: ارزش های دینی برای سعادت بشر است و دین متضمن دنیا و آخرت است؛ اما باید توجه داشته باشیم که کلیات در دین بیان شده است و جزییات را باید از همان کلیات استخراج کرد
از اینکه با بنیاد گرایان در بعضی اصول اشتراک داریم، ابایی نداریم
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت، ما معتقدیم معمولا در جامعه ما، حق و باطل به هم آمیخته است و حق با یک سری عوامل باطل همراه می گردد و گاهی باطل، لباس حق می پوشد و اگر ما یک تفکری را نقد می کنیم، معنایش این نیست که در آن عناصر حق وجود ندارد، بلکه باید به عناصر تشکیل دهنده آن جداگانه نظر کنیم.
وی گفت: از اینکه در بعضی مبانی با بنیادگرایان مشترک هستیم، هیچ ابایی نداریم، چرا که آنها در بعضی موارد اصول صحیحی را مطرح کرده‌اند.
در پایان این نشست،حجت الاسلام مصباح در پاسخ به سوالی مینب بر تعریف سنت گرایان گفت: این ها گروهی هستند که می گویند باید به گذشته برگردیم و به آثار آنان مراجعه کنیم و در فلسفه جدید و عرفان های جدید، مطلب نویی نیست که می توان در اروپا به آقای رنه گرون و در بین مسلمانان به سید حسن نصر اشاره کرد.
قابل ذکر است، این نشست از سلسله نشست‌های فرهنگی و سیاسی و به همت پایگاه بسیج و هیئت علمی مدرسه علمیه شهید صدوقی قم برگزار شد. /909/ز502/س
ارسال نظرات