آیت الله سبحانی:
میرزای نائینی مدافع پیوند دین و سیاست در دوران مشروطه بود
حضرت آیت الله سبحانی در کنگره بین‌المللی میرزای نائینی با تجلیل از جایگاه علمی و سیاسی این فقیه بزرگ آن مرحوم را از ارکان احیای عقلانیت دینی، پایه‌گذاران اندیشه نوین اسلامی و مدافع پیوند دین و سیاست در دوران مشروطه دانست.
به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله جعفر سبحانی پیش از ظهر امروز در کنگره بین‌المللی علامه میرزای نائینی که در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) قم برگزار شد، با اشاره به عظمت شخصیت علمی و سیاسی این فقیه بزرگ، میرزای نائینی را از ارکان احیای عقلانیت دینی و فقه سیاسی در دوران مشروطه و از پایه‌گذاران اندیشه نوین اسلامی در جهان تشیع دانست.
وی با قدردانی از برگزارکنندگان این همایش گفت: مرحوم میرزای نائینی در طول عمر خود خدماتی عظیم به اسلام، تشیع و حوزه‌های علمیه ارائه کرد و آثار علمی و فکری او همچنان زنده و اثرگذار است.
حضرت آیت الله سبحانی با اشاره به تقارن این همایش با هزارمین سال تأسیس حوزه علمیه نجف، ابراز کرد: حوزه علمیه نجف در سال ۴۴۷ هجری تأسیس شد و امروز که در سال ۱۴۴۷ هجری هستیم، دقیقاً هزار سال از آن می‌گذرد؛ بااین وجود پرداختن به شخصیت نائینی بدون توجه به نجف ناقص است؛ زیرا وی یکی از بزرگ‌ترین پرورش‌یافتگان این حوزه است.
استاد برجسته حوزه علمیه قم با تشریح تاریخچه حوزه نجف ادامه داد: پیش از مهاجرت شیخ طوسی، نجف منطقه‌ای بیابانی بود، اما با هجرت او و تأسیس حوزه، این شهر به یکی از بزرگ‌ترین مراکز علمی و فقهی جهان اسلام تبدیل شد؛ حتی پیش از شیخ طوسی نیز علم و زیارت در نجف رواج داشت؛ چنان‌که شاعر معروف ابن حجاج بغدادی در قرن چهارم هجری اشعاری در وصف نجف سروده و از شکوه زیارت امیرالمؤمنین(ع) یاد کرده است؛ مدارک تاریخی نشان می‌دهد که پیش از تولد شیخ طوسی نیز فقهایی در نجف اقامت داشتند.
این مرجع تقلید به مهاجرت شیخ طوسی از بغداد به نجف پس از آتش‌زدن کتابخانه‌اش در بغداد اشاره کرد و افزود: شیخ طوسی با پایه‌گذاری نظام علمی جدید، حوزه را به مرکز بزرگ فقه و اصول تبدیل کرد؛ ازآن‌پس، نجف همواره مهد علمای بزرگ از جمله میرزا نائینی بوده است.
حضرت آیت الله سبحانی در ادامه سخنان خود به شرح زندگانی علمی میرزای نائینی پرداخت و گفت: میرزای نائینی در نائین متولد شد و در جوانی برای تحصیل به اصفهان رفت و ده سال نزد علمای بزرگی همچون آیت‌الله محمدباقر گزی و آیت‌الله کلباسی تحصیل کرد؛ سپس رهسپار سامرا شد و در محضر میرزای شیرازی بزرگ تلمذ کرد. آن مرحوم از مقربان میرزای شیرازی قرار گرفت و طبق نقلی کاتب میرزای شیرازی بود.
وی با بیان اینکه مرحوم نائینی در مدت اقامت خود از سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۵۵ هجری در نجف در زمره بزرگ‌ترین فقهای آن عصر قرار گرفت، تأکید کرد: مرحوم نائینی در درس شیخ محمدکاظم خراسانی شرکت کرد و در برخی استفتائات نیز با وی همکاری داشت.
حضرت آیت الله سبحانی جملاتی را از علمای بزرگ نجف در توصیف مرحوم علامه نائینی قرائت کرد و گفت: آخوند خراسانی با تعبیر «فقیهی مطمئن، ادیب و مدرس برجسته» آن مرحوم را توصیف کرده است و دیگر بزرگان نیز تعابیر بلندی دارند.
آثار و نوآوری‌های علمی مرحوم نائینی
وی با تأکید بر اینکه آثار این فقیه بزرگ در فقه، اصول و فلسفه سیاسی بسیار ارزشمند است، اظهار داشت: رساله ابتکاری او درباره «لباس مشکوک» و رساله‌ای دیگر درباره «تعارض ادله» از نوآوری‌های اصولی وی به شمار می‌رود؛ مرحوم آیت‌الله خویی تقریرات اصول نائینی را نگاشته و برخی شاگردان وی آثار را شرح داده‌اند.
حضرت آیت الله سبحانی میرزای نائینی را شخصیتی جامع توصیف کرد که عقلانیت را باایمان پیوند زده است و سپس ادامه داد: برخی از علما یک کلید طلایی در مباحث خود داشتند از این رو بسیاری از آثار آن مرحوم ناظر به تفکیک میان قضایای حقیقی و خارجی، بحث‌های اعتباری و مباحث فلسفی دقیق در باب حکومت و ولایت است؛ وی معتقد بود که حاکم باید از درک عقلانی و شرعی توأمان برخوردار باشد و سیاست نباید از دین جدا شود.
وی به مواضع نائینی در عصر مشروطه نیز اشاره کرد و افزود: برخی تصور داشتند که مرحوم نائینی از سیاست کناره گرفته است، درحالی‌که از ابتدای نهضت مشروطه تا پایان عمر، دفاع وی از مشروطه مشروعه محسوس بود و کتاب «تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله» را باید پاسخ قرآنی و روایی وی به انحراف مشروطه از مسیر اسلامی دانست.
حضرت آیت الله سبحانی به تلاش عده ای در تهی کردن مشروطه از محتوای دینی پرداخت و افزود: میرزای نائینی آشکارا در برابر آنان ایستاد و با بیان علمی و قرآنی، از پیوند دین و آزادی مشروع دفاع کرد؛ وی نه‌تنها سیاست را از فقه جدا نکرد، بلکه آن را بخشی از مسئولیت فقیه در برابر جامعه دانست.
نائینی نماد عالمی است که علم، عقل و ایمان را در خدمت دین قرار داد
وی با بیان اینکه مرحوم نائینی درعین‌حال حضور فعال در سیاست، اهل تقوا و پارسایی بود، اظهار داشت: مرحوم نائینی از جاه‌طلبی پرهیز داشت؛ حافظه قوی، دقت علمی و شیوه آرام در تدریس از ویژگی‌های برجسته او بود؛ وی از استادان بزرگ خود مانند سید محمد بشارتی و جهانگیرخان قشقایی تأثیر پذیرفت و عقلانیت فلسفی را با اجتهاد اصولی درآمیخت و در مباحث اصولی خود مباحث فلسفی را نیز مطرح کرده است.
حضرت آیت الله سبحانی در پایان با بیان شاگردپروری میرزای نائینی خاطرنشان کرد: آن مرحوم باتربیت نسل بزرگی از علما، میراثی ماندگار از اندیشه اجتهادی برجای گذاشت؛ روش او در تحلیل مفاهیم فقهی و اجتماعی، هنوز هم در حوزه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مرحوم نائینی نماد عالمی است که علم، عقل و ایمان را در خدمت دین قرار داد و در دوران ظلم و استبداد، راهی روشن برای امت اسلامی باز کرد.
ارسال نظرات