یادداشت؛
حفظ عزّت و آبروی ملت؛ بزرگ‌ترین معروف در منظومه فکری امامین انقلاب
در اندیشه‌ی امامین انقلاب «امر به معروف و نهی از منکر» مفهومی فراتر از رفتار فردی و اخلاقی دارد و به‌عنوان اصلی تمدن‌ساز، زیربنای شکل‌گیری جامعه و نظام اسلامی شمرده می‌شود؛ والاترین نمود این معروف تأسیس و صیانت از نظام اسلامی است که مظهر ایمان، عزّت و هویت ملت ایران به‌شمار می‌آید.
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در منظومه‌ی فکری امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی «امر به معروف و نهی از منکر» تنها به سطح فردی و اخلاقی محدود نمی‌شود بلکه به‌عنوان یک اصل تمدن‌ساز در عرصه‌ی اجتماعی، سیاسی و تاریخی امتداد می‌یابد. در این نگاه عالی‌ترین مرتبه‌ی «معروف» برپایی و صیانت از «نظام اسلامی» است؛ نظامی که تجلی عینی ایمان، عزّت و هویت یک ملت موحّد است.
رهبر معظم انقلاب تصریح می‌کنند: «معروفی بالاتر از ایجاد نظام اسلامی و حفظ نظام اسلامی نداریم؛ هر کسی که در این راه تلاش کند، آمر به معروف است؛ حفظ عزّت و آبروی ملّت ایران،بزرگ‌ترین معروف است.»(1)
این بیان در حقیقت خلاصه‌ی هندسه‌ی فکری انقلاب اسلامی است؛ انقلابی که در ذات خود حرکتی برای احیای کرامت و عزّت انسان و جامعه‌ی اسلامی بود. در این گفتمان حفظ نظام تنها یک ضرورت سیاسی نیست بلکه مصداقی از عبادت و وظیفه‌ای الهی است که با پاسداری از آبروی امت اسلامی و حفظ چهره‌ی عزتمند ملت ایران در جهان معنا می‌یابد.
فقه شیعه همواره بر دو بعد امر به معروف تأکید داشته است: اصلاح نفس و اصلاح جامعه. در دوران معاصر با شکل‌گیری نظام اسلامی این مفهوم از سطح فردی به سطح اجتماعی ارتقا یافت. رهبر معظم انقلاب با تفسیر راهبردی از این اصل معروف را نه‌فقط نماز و روزه بلکه همه‌ی اقداماتی دانسته‌اند که به «پایداری و اقتدار نظام اسلامی» بینجامد.
در همین چارچوب است که «حفظ آبروی ملت ایران» در بیانات ایشان بزرگ‌ترین معروف شمرده می‌شود؛ زیرا آبرو در اینجا صرفاً حیثیت ظاهری یا وجهه‌ی دیپلماتیک نیست بلکه نماد عزّت، استقلال، و قدرت نرم ملتی است که خود را از وابستگی و ذلت رهانیده است.
حفظ نظام و آبروی ملت در نگاه امامین انقلاب یعنی صیانت از ایمان مردم، تداوم هویت اسلامی و پاسداری از خون شهیدان؛ و هرگونه خدشه به این ارکان نوعی منکر تاریخی و اجتماعی تلقی می‌شود.
وحدت ملی؛ ضامن حفظ آبرو و عزّت
یکی از مهم‌ترین لوازم حفظ نظام اسلامی «اتحاد ملی» است. قرآن کریم هشدار می‌دهد: «وَ لا تَنازَعوا فَتَفشَلوا وَ تَذهَبَ ریحُكُم» (انفال/۴۶) نزاع و تفرقه عامل از میان رفتن «ریح» یعنی عزّت، هیبت و آبرو ملت‌هاست. رهبر معظم انقلاب با اشاره به همین حقیقت قرآنی فرمودند: «قرآن ما را تهدید کرده است که اگر اتحاد و همبستگی خودتان را از دست بدهید آبرو و هویت و قدرت شما نابود خواهد شد.»(2) این تعبیر دقیق نشان می‌دهد که وحدت تنها یک توصیه‌ی اخلاقی یا تاکتیکی نیست؛ بلکه یک حکم الهی و رکن اساسی برای بقای هویت جمعی و اقتدار ملی است. به بیان دیگر هرگاه جامعه‌ی اسلامی از درون دچار تفرقه شود نخستین چیزی که از دست می‌دهد، «آبرو و عزّت» اوست. در منظومه‌ی فکری امامین انقلاب وحدت، «فقه سیاسیِ حفظ آبرو» است؛ یعنی سازوکار عملی برای پاسداری از کرامت و قدرت یک ملت در برابر تهاجم دشمنان.
حفظ آبروی ملّت؛ تکلیف همه‌جانبه
در نگاه رهبر معظم انقلاب، «آبرو» نه مفهومی عاطفی بلکه حقیقتی راهبردی است. در بیانات متعددی تصریح می‌کنند: «آبروی این ملت در همه‌ی ابعاد و نواحی باید حفظ شود و خدمت به این ملت، باید افتخار شمرده شود.» (3)
حفظ آبروی ملت یعنی مراقبت از رفتارها، گفتارها و تصمیم‌هایی که چهره‌ی ایران اسلامی را در عرصه‌ی جهانی و داخلی تضعیف یا تقویت می‌کند. هر مسئولی، رسانه‌ای یا نخبگی که به تخریب سرمایه‌ی اعتماد عمومی یا ایجاد دوگانگی‌های کاذب بپردازد در واقع در مسیر از بین بردن آبرو و عزّت ملی گام برداشته است. از این رو خدمت بی‌منت، رعایت انصاف در نقد و پرهیز از القای یأس و خودکم‌بینی، همه در زمره‌ی معروف‌هایی هستند که به حفظ آبروی ملت می‌انجامند.
در مکتب امام خمینی(ره) حفظ نظام اسلامی از اوجب واجبات است؛ زیرا نظام اسلامی ظرف تحقق ارزش‌های الهی و بستر پاسداری از کرامت انسان مؤمن است. ایشان در دوران دفاع مقدس بارها تأکید کردند که دفاع از نظام در حقیقت دفاع از اسلام است. رهبر معظم انقلاب نیز در امتداد همین خط حفظ نظام را «بزرگ‌ترین معروف» دانسته‌اند. زیرا نظام اسلامی چکیده‌ی ایمان و ایستادگی مردمی است که با فداکاری و خون شهیدان، عزّت خود را احیا کردند.
از نگاه ایشان هر حرکتی که موجب تقویت اقتدار نظام شود عمل صالح و معروف است و هر اقدامی که به تضعیف آن بینجامد حتی اگر با شعارهای خیرخواهانه انجام گیرد، منکری بزرگ محسوب می‌شود. در این معنا «حفظ آبروی نظام» در پیوند مستقیم با «حفظ آبروی ملت» است؛ چون نظام اسلامی تجلی اراده‌ی ملت و صورت عینی ایمان جمعی آنان است.
آبرو؛ شاخص تمدن اسلامی
در منظومه‌ی بیانی رهبر انقلاب، مفهوم «آبرو» گستره‌ای فراتر از معنای عرفی دارد. ایشان در سخنرانی‌های گوناگون آبرو را هم‌سنگ با «هویت»، «قدرت»، «استقلال» و «شخصیت ملی» دانسته‌اند. به همین دلیل فرمودند: «با وحدت ملى، آبروى ملت را بهتر مى‌شود حفظ كرد»(4) در واقع از «آبرو» به‌عنوان شاخص اصلی قدرت اجتماعی یاد کردند.
در گفتمان انقلاب اسلامی آبرو نه یک احساس بلکه معیار مشروعیت اخلاقی و سیاسی یک ملت است. جامعه‌ای که هویت دینی و استقلال فکری خود را حفظ کند حتی در تنگنای اقتصادی یا فشارهای جهانی همچنان آبرومند است؛ اما جامعه‌ای که از وحدت و خودباوری تهی شود هرچند ظاهراً مرفه باشد بی‌آبرو و بی‌هویت است.
حفظ آبروی ملت مسئولیتی همگانی است اما نخبگان اعم از علما، دانشگاهیان، فرهنگیان و رسانه‌ها نقش ویژه‌ای در آن دارند. آنان باید زبان آگاهی و حافظ سرمایه‌ی اعتماد عمومی باشند. رهبر انقلاب همواره نسبت به «آلودگی فضای رسانه‌ای» و «جنگ ادراکی دشمن» هشدار داده‌اند؛ جنگی که هدفش نه اشغال سرزمین بلکه تخریب چهره‌ی ملت ایران و سلب اعتماد مردم از خویش است.
در چنین شرایطی هرگونه سیاه‌نمایی، دروغ‌پراکنی یا تحقیر توان ملی، مصداق بارز منکر است؛ در مقابل، امیدآفرینی، روایت صادقانه‌ی پیشرفت‌ها و تقویت وحدت اجتماعی، مصداق حقیقی امر به معروف و خدمت به عزّت ملی است. از همین رو حفظ آبرو در زمانه‌ی جنگ شناختی به معنای «پاسداری از تصویر حقیقی ملت ایران» در برابر تصویرسازی‌های دروغین دشمن است.
اگر حفظ نظام بزرگ‌ترین معروف است، معنایش آن است که این معروف مقدمه‌ی معروف‌های دیگر است؛ مقدمه‌ی عدالت، پیشرفت، خدمت و تحقق تمدن نوین اسلامی. نظام اسلامی موجودی صرفاً سیاسی نیست بلکه «نظام معرفتی و اخلاقی» است که باید در همه‌ی عرصه‌های علم، فرهنگ، اقتصاد و سیاست، کرامت انسان را پاس بدارد. بنابراین حفظ آن تنها به معنای دفاع از ساختار حاکمیتی نیست بلکه صیانت از روح و ارزش‌های انقلاب است.
در این مسیر وحدت و عزّت ملی شرط لازم است. هیچ ملتی بدون همبستگی درونی نمی‌تواند نظام خود را حفظ کند. همان‌گونه که رهبر انقلاب هشدار داده‌اند از دست رفتن وحدت، آغاز فروپاشی آبرو و هویت است. بنابراین اتحاد ملی و انسجام اجتماعی، نه‌فقط راهبرد سیاسی بلکه یک تکلیف شرعی و اخلاقی است که استمرار نظام اسلامی بر آن متوقف است.
آبرو، رمز بقای انقلاب
در جمع‌بندی می‌توان گفت در منظومه‌ی فکری امامین انقلاب «آبرو» مفهومی چندوجهی است که در بُعد فردی، نماد ایمان و اخلاق؛ در بُعد اجتماعی، جلوه‌ی اعتماد و انسجام و در بُعد سیاسی، معیار اقتدار و مشروعیت نظام اسلامی است. حفظ آبرو یعنی پاسداری از آن سرمایه‌ی معنوی و تاریخی که ملت ایران را از سلطه‌ی بیگانگان و خودکم‌بینی رهانیده است.
امروز که دشمنان با جنگ رسانه‌ای، تحریم اقتصادی و القای ناامیدی در پی تضعیف این سرمایه‌اند، بازخوانی این اندیشه‌ی رهبر معظم انقلاب که معروفی بالاتر از ایجاد نظام اسلامی و حفظ نظام اسلامی نداریم؛ حفظ عزّت و آبروی ملّت ایران، بزرگ‌ترین معروف است ضرورتی مضاعف دارد و این سخن نه صرفاً یک توصیه‌ی اخلاقی بلکه یک فرمان راهبردی برای همه‌ی آمران به معروف در عصر انقلاب اسلامی است؛ فرمانی برای پاسداری از هویت، عزّت و آبروی ملتی که با وحدت و ایمان راه خود را تا تحقق تمدن اسلامی ادامه می‌دهد.
.............................................................
پی نوشت:
(1) بیانات در حرم مطهر رضوی۱۳۹۴/۰۱/۰۱
(2) بیانات در دیدار کارگزاران نظام۱۳۸۴/۰۲/۰۶
(3) بیانات در دانشگاه علوم انتظامی ۱۳۷۲/۰۴/۲۶
(4) بیانات در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت رضا(ع)۱۳۷۹/۰۱/۰۶
ارسال نظرات