تولید و نگهداری سلاح اتمی مصداق قاعده سعی بر فساد و حرام است

حجت‌الاسلام احمد مبلغی، رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عصر امروز، 23 فروردین ماه در میزگرد علمی بررسی دیدگاه فقه شیعه درباره تولید، نگهداری و استفاده از سلاح های کشتار جمعی که در دفتر خبرگزاری رسا برگزار شد، آن را جزو موضوعات مستحدثه و جدید دانست و گفت: مسائل مستحدثه و جدید از سه راه رجوع به مناطات، رجوع به قواعد فقهی و رجوع به نظریه‌های فقهی قابل بررسی است.

وی در ادامه افزود: هرچند برای پرداختن به موضوعات جدید از زاویه فقهی نص خاصی نداریم، اما می توان احکام آن را از یکی از سه راه مذکور استنباط کرد.

حجت‌الاسلام مبلغی به مناطات درون نصوص موجود و احکامی که برای موضوعات قدیم شناسایی می شوند اشاره کرد و افزود: حکم مناطات که وجودش در موضوع جدید مشاهده می شود نسبت به موضوع جدید ارائه می‌شود.

وی مراجعه به نظریه های فقهی را راه دیگری برای پرداختن به موضوعات جدید عنوان کرد و گفت: رجوع به نظریه های فقهی بحثی جدید است و سابقه چندانی ندارد، اما یکی از کاربردهای آن در مواردی است که نص فقهی وجود ندارد و با رجوع به آن نظریه، حکم مسأله مستحدثه به دست می آید.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این‌که نظریه فقهی راهی مطرح فراروی ما برای استنباط است و در مواردی که نص وجود دارد از این راه، ظرفیت های نهفته و واقعی نص کشف می شود، خاطرنشان کرد: یک انسان متکلم مراجعه کننده به قرآن و آشنای به قرآن چون نظریه تکوینی اسلام را به خوبی می‌داند در مقام تشریح، روایت را به خوبی فهم می کند.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: نظریه فرهنگی، اجتماعی و حکومتی اسلام قاعده نیست که در مقابل نص به کار گرفته شود و در این زمینه اگر ناآگاهانه به سراغ نص برویم بدترین حالت جمود گرایانه شخصی را به نص تحمیل می‌کنیم، از این رو مواجهه با نص باید از یک ذهنیت کافی، کامل و درست برخوردار باشد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود از منظر قواعد فقهی به بررسی دیدگاه فقه درباره سلاح های هسته‌ای پرداخت و گفت: در این که حکم تولید، نگهداری و یا استخدام سلاح هسته‌ای حرمت، حلیت و یا حلیّت مشروط به شروطی باشد احتمالاتی است که فقه شیعه در این زمینه و در مواجهه با سخت ترین مسائل جهان امروز باید از ظرفیت عمیق و دقیق خود برای پاسخگویی به آن بهره ببرد.

حجت‌الاسلام مبلغی تصریح کرد: از نظر قواعد فقه به نظر می‌رسد تولید، نگهداری، استخدام و استفاده از سلاح هسته ای در دیدگاه فقه شیعه ممنوع می باشد.

وی در توضیح این مطلب به قاعده های روح، وزر، سعی برای فساد، بزرگ تر بودن اثم از نفع و عدالت اشاره کرد و گفت: براساس قاعده روح، فقه برای روح حرمت قائل شده و آنقدر دامنه این قاعده در فقه شیعی گسترده است که شامل حیوانات نیز می باشد. در این‌باره برخی فقها گفته‌اند اگر کسی حیوان در اختیار خود را در معرض تلف شدن قرار دهد گناهکار است.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این‌که قاعده روح برای بحث های محیط زیستی بسیار مناسب است، تصریح کرد: شعاع تخریبی سلاح اتمی، انسان، نباتات، حیوانات و محیط زیست است، از این رو سبب بی حرمتی به روح است و نمی توان پذیرفت که استثناء داشته باشد و سبب مرگ صدها و بلکه میلیون ها انسان شود.

وی با اشاره به قاعده وزر برای استنباط حکم شرعی تولید و استفاده از سلاح های اتمی گفت: طبق قاعده وزر کشتن بی گناهان به خاطر تعداد معدودی گناهکار صحیح نمی باشد، برای همین تولید و استفاده از سلاح های اتمی که نه تنها یک نسل بلکه نسل های بعدی را هم از بین می برد، مجاز نیست.

حجت‌الاسلام مبلغی با بیان این‌که تولید و نگهداری سلاح اتمی از این نظر که سبب استفاده پیاپی از آن و افتادن در ورطه مسابقه تسلیحاتی می‌شود، مصداق قاعده سعی بر فساد است، اضافه کرد: طبق این قاعده راهی که آغاز آن ختم به فساد در زمین می شود ممنوع است. راهی که امروزه ابرقدرت‌ها و اسرائیل پیموده اند و به شدت آن را دنبال می کنند و نیز تهدید اخیر اوباما مصداق سعی برای فساد و آغاز راهی است که پایانش فساد است.

وی در ادامه با اشاره به قاعده بزرگ تر بودن اثم از نفع، به طرح این سؤال که آیا ضررهای سلاح های اتمی بیش از منفعت های آن است پرداخت و گفت: فساد نهفته شده در سلاح اتمی یک فساد ذاتی و حداکثری است. سلاح اتمی برای بشریت امروز نه تنها منفعتی ندارد بلکه اضافه شدن یک سلاح اتمی به سلاح های اتمی دیگر، جهان را به سمت خطر نابودی پیش می برد.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: رفتن به سمت تولید سلاح های اتمی به معنای ورود به یک مسابقه تسلیحاتی خطرناک است و بزرگ ترین قاعده حاکم بر آن تصاعد بوده به طوری که گسترش آن فرهنگ سازی شده و خطر استفاده از آن را افزایش می‌دهد.

حجت‌الاسلام مبلغی با طرح قاعده عدالت و بیان این‌که این قاعده را نمی توان همه جا به کار گرفت، گفت: این قاعده معتقد است جهان باید به سوی اعتدال پیش رود، از این رو سلاح اتمی که همه چیز را از راه اعتدال خارج می کند، دقیقاَ برخلاف قاعده عدالت است.

وی در ادامه سخنان خود به بیان قواعد نفی سبیل، اعتدا و اعداد که با تمسک به آنها جواز تولید و نگهداری سلاح های اتمی صادر می شود، پرداخت و با اشاره به این که تولید سلاح اتمی بدترین نوع فساد در زمین است، استفاده از این قاعده ها را در استنباط حکم جواز رد کرد.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این‌که بحث تولید سلاح اتمی با استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای فرق می کند تأکید کرد: مسابقه تسلیحاتی در زمینه به کار گیری سلاح های اتمی ساخته و پرداخته دست ابرقدرت ها، یک امر خیبث و شیطانی است و بر اساس آموزه های دینی خود راه آنها را پیش نمی گیریم و وارد این فضای ساختگی و بسیار خطرناک نخواهیم شد. /920/پ201/ع