نقشه راه تمدنی رهبر معظم انقلاب برای آینده ایران/ ضرورت اتحاد ملی، پیشرفت علمی و تعهد مسئولان

اشاره: رهبر معظم انقلاب در پیام اخیر خود به مناسبت اربعین فرماندهان شهید بر ضرورت حفظ شور انقلابی، امید اجتماعی و پیوند نسل جوان با آرمان‌های انقلاب تأکید کردند؛ تأکیدی که نشان می‌دهد استمرار حیات نظام اسلامی در گرو زنده نگه داشتن روحیه جهاد، خدمت و اعتماد ملی است. در این میان مسئولان کشور نقش تعیین‌کننده‌ای دارند؛ زیرا رفتار و عملکرد آنان معیار سنجش صداقت گفتمان انقلاب برای نسل جوان است. اگر مدیران با اخلاص، ساده‌زیستی، حضور میدانی و کارآمدی واقعی در میدان خدمت ظاهر شوند بی‌تردید اعتماد عمومی تقویت و انگیزه‌های انقلابی در جامعه تجدید خواهد شد. دشمن با بهره‌گیری از ابزارهای جنگ شناختی تلاش می‌کند شکاف میان مردم و مسئولان را تعمیق بخشد، اما پاسخ درست به این توطئه رفتار مسئولانه، شفاف و متواضعانه از سوی مدیران است. در چنین شرایطی هر کارگزار نظام که در هر سطحی به وظیفه خود عمل می‌کند سنگر امید را در دل جامعه مستحکم می‌سازد و بدین‌سان سرمایه اجتماعی انقلاب محفوظ می‌ماند و تحقق اهداف گام دوم ممکن می‌شود.

در همین زمینه خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی با حجت الاسلام محمدجواد نوروزی عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) انجام داده است که در ادامه تقدیم خوانندگان می شود.

رسا ـ رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام اخیرشان به مناسبت چهلم فرماندهان شهید، بر ضرورت حفظ اتحاد ملی تأکید کردند. به‌نظر شما مردم و مسئولان چه وظیفه‌ای در تحقق این مطالبه راهبردی دارند و چگونه می‌توان مانع بروز اختلاف و تفرقه در جامعه شد؟

پیام اخیر رهبر معظم انقلاب در چهلم فرماندهان شهید جنگ تحمیلی 12روزه نگاهی آینده‌نگرانه و تمدنی دارد که در واقع نقشه‌ای راهبردی برای رسیدن به افق بلند جامعه اسلامی و زمینه‌سازی ظهور ترسیم می‌کند. یکی از محورهای مهم این پیام تأکید بر انسجام و اتحاد ملی است.

در واقع رهبر معظم انقلاب به‌روشنی بیان کردند که دشمن با حذف چهره‌های نخبه علمی و فرماندهان جهادی کشور به دنبال ایجاد گسست در ساختار اجتماعی ایران بود تا زمینه یک فروپاشی داخلی را فراهم کند و مردم را به سمت بازی طراحی‌شده صهیونیست‌ها بکشاند. اما این تصور دشمن اشتباهی بزرگ و محاسبه‌ای غلط بود؛ چراکه آنچه در عمل رخ داد برخلاف انتظار آنان صحنه‌ای از همدلی، مشارکت و انسجام ملی بود که نه‌تنها در داخل بلکه حتی در میان ایرانیان خارج از کشور نیز نمود یافت و مایه شگفتی تحلیلگران جهانی شد.

برای رسیدن به چشم‌انداز ترسیم‌شده در این پیام که نگاه کلان و تمدنی دارد رهبری تقسیم‌کار دقیقی میان اقشار مختلف جامعه در جهت حفظ اتحاد ملی پیشنهاد کردند. ایشان در گام اول از خود مردم خواستند که با هوشیاری، بصیرت و انسجام همان‌گونه که در دوره‌های مختلف نشان داده‌اند این وحدت را حفظ کنند.

اما این تنها وظیفه مردم نیست؛ نخبگان، مسئولان، رسانه‌ها، صاحبان تریبون، روحانیت، حوزه‌های علمیه و حتی مقامات اجرایی نیز مسئولیت سنگینی بر دوش دارند. دولت‌مردان باید با اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات سنجیده در جهت تقویت سرمایه اجتماعی گام بردارند و از هرگونه تصمیم یا رفتاری که می‌تواند به فرسایش این سرمایه و کاهش اعتماد عمومی منجر شود پرهیز کنند.

رسانه‌ها به‌ویژه رسانه ملی نیز باید مراقب باشند که تحلیل نادرست یا بیان مواضعی تفرقه‌افکنانه انسجام ملی را آسیب نزند. نخبگان فکری و صاحبان قلم باید در این مسیر هوشیارانه عمل کنند و بدانند که هرگونه بی‌توجهی یا بی‌دقتی در بیان دیدگاه‌ها ممکن است زمینه‌ساز شکاف‌های اجتماعی شود.

در نهایت باید گفت که حفظ انسجام اجتماعی وظیفه‌ای همگانی است و بیش از همه بر عهده نخبگان فکری، مسئولان، روحانیت و فعالان فرهنگی است که در صف مقدم مواجهه با جنگ شناختی دشمن قرار دارند. تقویت اتحاد ملی در واقع یکی از گام‌های اساسی برای امت‌سازی و نیل به افق تمدنی اسلامی است که در نگاه راهبردی رهبر معظم انقلاب مورد تأکید قرار گرفته است.

رسا ـ با توجه به نقش تأثیرگذار نخبگان، صاحبان اندیشه، اصحاب قلم و تریبون‌داران در شکل‌دهی به افکار عمومی این گروه‌های مرجع چگونه باید در موضع‌گیری‌ها و کنش‌های خود عمل کنند تا مانع شکل‌گیری دوگانگی‌ها شده و به تقویت عزت، همبستگی و آبروی ملی کمک نمایند؟

همان‌گونه که پیش‌تر نیز اشاره کردم رهبر معظم انقلاب در پیام اخیرشان وظایف مشخص و دقیقی را برای همه اقشار به‌ویژه نخبگان، اندیشمندان، صاحبان تریبون و اهل قلم تعیین کردند. جامعیت این پیام در آن است که برای تمامی لایه‌های تأثیرگذار جامعه در حوزه فرهنگ، اندیشه و رسانه مأموریتی ویژه در نظر گرفته شده است.

اگر به زمان‌بندی جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی در آستانه ماه محرم و قیام عاشورا نگاه کنیم از دو بعد اصلی قابل توجه است: نخست بعد نظامی و سخت‌افزاری ماجراست که با مقاومت موفق به عقب‌نشینی دشمن منجر شد و دوم بعد نرم‌افزاری و رسانه‌ای آن است که همچنان ادامه دارد. دشمن در این عرصه جنگ ترکیبی فراگیری را علیه جمهوری اسلامی به راه انداخته و مقابله با این وضعیت نیازمند اقتدار و انسجام در بعد فرهنگی و رسانه‌ای است.

در این زمینه نقش نخبگان بسیار تعیین‌کننده است. همان‌طور که نیروهای دفاعی و امنیتی ما در میدان نظامی موفق به تثبیت اقتدار شدند اکنون این وظیفه نخبگان، روحانیت، اهل رسانه و صاحبان اندیشه است که با حضور فعال در عرصه تبیین و روشنگری از دستاورد بزرگ انسجام اجتماعی و سرمایه ملی پاسداری کنند و اجازه ندهند فضای تردید و اختلاف گسترش یابد.

نخبگان باید به‌جای واکنش‌های انفرادی و پراکنده یک سازوکار منسجم و هماهنگ فرهنگی شکل دهند؛ نظیر همان قرارگاه‌های عملیاتی که در حوزه دفاعی تشکیل شده‌اند. در حوزه فرهنگی و رسانه‌ای نیز باید چنین قرارگاهی ایجاد شود که هم استراتژی‌های کلان رهبری را تبیین و اجرا کند هم وظایف نهادهای مختلف مانند رسانه ملی، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، فعالان فضای مجازی و دیگر بخش‌ها را مشخص نماید.

هدف از این سازوکار منسجم تقویت انسجام اجتماعی و افزایش سرمایه اجتماعی در جامعه اسلامی است. زیرا در نگاه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب مردم بزرگ‌ترین پشتوانه امنیتی، دفاعی و فرهنگی انقلاب اسلامی هستند. هرگونه ضعف در این پشتوانه حرکت گفتمان انقلاب را دچار اختلال خواهد کرد.

بنابراین همه نخبگان، گویندگان، روحانیون و فعالان فرهنگی باید با ابزارهایی همچون جهاد تبیین، مدیریت افکار عمومی، روشنگری رسانه‌ای و حضور هوشمند در فضای مجازی این سرمایه اجتماعی را حفظ و تقویت کنند. تنها در این صورت است که جامعه می‌تواند مسیر خود را به‌سوی قله‌های اقتدار و تحقق اهداف تمدنی انقلاب اسلامی با قوت ادامه دهد.

رسا ـ رهبر معظم انقلاب شتاب علمی و تجهیز روزافزون کشور به ابزارهای نوین دفاعی و فناورانه را وظیفه‌ای برای نخبگان و فرماندهان نظامی دانستند؛ به نظر شما نیروهای مسلح چگونه می‌توانند در مسیر تحقق این مطالبه گام بردارند و چه الزامات و پیش‌نیازهایی در این عرصه وجود دارد؟

بی‌تردید یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی دستیابی به «استقلال» بود؛ استقلالی که زمینه‌ساز اقتدار ملی است و به کشور امکان می‌دهد تا بدون وابستگی، سیاست‌های داخلی خود را با استحکام و ثبات دنبال کند و در برابر نفوذ دشمنان بایستد. اما این اقتدار برای آنکه کشور را در مسیر پیشرفت و تعالی به حرکت درآورد نیازمند دو بال اساسی است: یکی قدرت سخت‌افزاری شامل توان نظامی، دفاعی و امنیتی و دیگری قدرت نرم‌افزاری که بر پایه علم و فناوری شکل می‌گیرد.

در عرصه قدرت سخت نیروهای مسلح ما در دوران دفاع مقدس خوش درخشیدند و کارنامه‌ای پرافتخار از خود به جای گذاشتند. در حوزه قدرت نرم نیز توسعه دانش‌های فنی، مهندسی و حتی علوم انسانی نقش محوری دارد. آنچه در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه نیز آشکار شد این بود که دشمن با هدف تضعیف بنیان‌های اقتدار کشور هم فرماندهان نظامی ما را مورد هدف قرار داد و هم دانشمندان هسته‌ای ما را به شهادت رساند. این دشمنی‌ها نشان‌دهنده آن است که قدرت علمی و دفاعی ما برای نظام سلطه چقدر تهدیدآمیز و نگران‌کننده است.

در واقع بسیاری از شعارهایی مانند مذاکره، سازش و مصالحه نیز در پشت‌پرده با هدف تضعیف این دو پایه اقتدار ملی مطرح می‌شوند؛ چراکه اگر یکی از این دو بال (قدرت علمی و قدرت دفاعی) دچار آسیب شود کلیت حرکت انقلابی کشور دچار اخلال خواهد شد.

رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم نیز با نگاهی آینده‌پژوهانه بر همین دو محور اصلی تأکید کردند و با وجود از دست رفتن برخی فرماندهان و دانشمندان بر استمرار مسیر پیشرفت و بالندگی کشور پافشاری نمودند. ایشان به‌درستی تأکید داشتند که آینده بر اساس این شاخص‌ها قضاوت خواهد کرد: اینکه ملت ما چگونه توانسته علی‌رغم فشارها و دشمنی‌ها، مسیر توسعه علمی و دفاعی را با شتاب ادامه دهد.

بر این اساس نیروهای مسلح ما برای تحقق مطالبه رهبری باید علاوه بر تقویت بنیه دفاعی و توسعه فناوری‌های بومی، همکاری نزدیکی با مراکز علمی، دانشگاه‌ها و نهادهای دانش‌بنیان داشته باشند. همچنین حفظ روحیه جهادی، ارتقاء سطح آموزش‌های تخصصی، سرمایه‌گذاری در تحقیقات راهبردی و تربیت نسل نوین فرماندهان و نخبگان علمی از جمله الزامات مهم این مسیر است.

در نهایت باید گفت که رهبر معظم انقلاب در این مسیر یک تقسیم کار ملی را مطرح کرده‌اند که در آن هفت حوزه اصلی برای تحقق آرمان‌های بلند انقلاب اسلامی مشخص شده است؛ نیروهای مسلح به‌عنوان یکی از ارکان اصلی این منظومه وظیفه دارند با حفظ آمادگی دفاعی و شتاب‌بخشی به نوآوری‌های فناورانه از حرکت کشور به سمت اهداف نهایی حمایت

رسا ـ رهبر معظم انقلاب در پیام خود مسئولان کشور را به جدیت در انجام وظایف و تلاش برای حل مشکلات مردم توصیه کردند و بر لزوم حفظ شور و شعور انقلابی جوانان تأکید داشتند؛ به‌نظر شما چه اقداماتی باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد تا هم امید در جامعه تقویت شود و هم جوانان در مسیر انقلاب باقی بمانند؟

به‌نظر من مسئولان نظام اسلامی نقشی اساسی در ایجاد و تعمیق شور و شعور انقلابی دارند. در واقع، کارگزاران در تمامی حوزه‌های حاکمیتی ـ اعم از قانون‌گذاری، اجرا و قضا ـ به‌ویژه دستگاه‌هایی که ارتباط مستقیم و مستمر با مردم دارند مسئولیت سنگینی بر دوش دارند.

اگر این مسئولان توصیه‌های امام خمینی(ره) در صحیفه نور و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب را که برگرفته از معارف بلند دینی و آموزه‌های قرآن و روایات است به‌درستی اجرا کنند بسیاری از مشکلات اجتماعی و اقتصادی کشور قابل حل خواهد بود.

شور و شعور انقلابی در جامعه نیازمند الگوهایی است که در میدان عمل، روحیه مجاهدت، خستگی‌ناپذیری، خدمت‌گزاری و اهتمام به حل معضلات مردم را به نمایش بگذارند. همان‌طور که فرماندهان جبهه مقاومت با تلاش شبانه‌روزی و فداکاری‌های بزرگ، روح امید و ایستادگی را در مردم زنده نگه‌داشتند مسئولان نیز باید با همان جدیت در جهت رفع مشکلات اقتصادی، تقویت امنیت اجتماعی، تثبیت ثبات روانی جامعه و مقابله با فشارهای معیشتی قدم بردارند.

از سوی دیگر هرگونه کوتاهی یا بی‌توجهی در حوزه حکمرانی و یا نفوذ عناصر وابسته به دشمن در برخی لایه‌های تصمیم‌گیری می‌تواند زمینه‌ساز دلسردی عمومی شود و از شور انقلابی در جامعه بکاهد. به‌همین دلیل مسئولیت امروز ما چه در سطح مدیران ارشد چه در میان بدنه اجتماعی و چه حتی در میان نیروهای خودجوش و دغدغه‌مند فرهنگی آن است که هرکسی در جایگاه خود وظیفه‌اش را به بهترین شکل انجام دهد.

فقط در این صورت است که می‌توانیم دستاوردهای ارزشمند جنگ ۱۲ روزه را حفظ کرده، سرمایه اجتماعی حاصل از آن را صیانت کنیم و گام‌به‌گام به سوی افقی که رهبر معظم انقلاب در پیام اخیرشان ترسیم کرده‌اند، نزدیک‌تر شویم.

مهدی الهی