نگاه بازاری و اقتصادی به دانش از آفت های مهم در زمینه اسلامی کردن علوم است

به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دین پژوهی ایران، حجت الاسلام محسن مهاجرنیا، مسوول گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر قم با اشاره به بیان اینکه در سا لهای اخیر بحث تولید علم، نظریه پردازی و نهضت نرم افزاری بیش از گذشته مورد تاکید قرار گرفته است، اظهار داشت: تفکر دینی مبتنی بر این اصل است که می خواهد علم دینی تولید کند.

وی خاطر نشان کرد: در این راستا تمرکز زیادی بر اسلامی سازی دانشگاه ها صورت گرفت که اشکلاتی به این امر وارد است از جمله می تواند به این نکته اشاره کرد که در زمینه اسلامی سازی دانشگاه ها باید محصول وحدت حوزه و دانشگاه خود را نشان می داد در حالی که این روند بازخورد موفقی نداشته است.

وی ادامه داد: تحقق این هدف تنها با پاسخ به این سوالات که به چه چیزی دانش اسلامی و دینی اطلاق می شود و این دانش باید چه ویژگی های خاصی داشته باشد، مرتفع می شود که هنوز این مشکل به صورت جدی رفع نشده است.

مسوول گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر قم با اشاره به راه یابی مسائل سیاسی، اجتماعی و روابط بین الملل به این مقوله بیان داشت: بحران بی اعتقادی و بی دینی را نمی توان تنها با نقد آن مرتفع کرد.

حجت الاسلام مهاجرنیا با اشاره به اینکه برای دانش اسلامی و اسلامی سازی دانش نظریات مختلفی مبنی بر اسلامی سازی روش ها، اسلامی سازی از طریق اجتهاد و کاربست اسلامی و یا انتخاب موضوعات و مباحث مورد تایید دین، ابراز کرد: برخی بر این عقیده اند که هر نوع تجربه بشری ناشی از عقل بدون هوی و هوس که از آن با عنوان عقل تجربی یاد می شود، شکل گرفته است که این تشتت باعث ایجاد یک بحران شد.

وی با انتقاد از فرصت سوزی در راستای تولید علم گفت: هر علمی نیاز به پیش فرض و نظریه پردازی دارد و در این 30 سال دانش در یک جا متوقف در انتظار پیش فرض یک گروه خاص نمی ماند که این سستی و غفلت باعث شد بسیاری از نظریات حاکم بر علوم انسانی ما از سوی دیگران ارائه شود که اکنون مجموعه پیش فرض های موجود در این رشته علمی مبتنی بر نظریات غربی است.

حجت الاسلام مهاجرنیا با اشاره به تمرکز و تاکید جدی در یکسال اخیر بر اسلامی سازی و تولید علم در زمینه علوم انسانی، ادامه داد: در این زمینه مشکلات در حوزه های علمیه وجود دارد که از آن جمله می توان به بحران قدیم و جدید، بحران بین ثبات و تغییر و بحران جمع شکل و محتوا اشاره کرد.

وی با بیان اینکه سنت فکری ما دارای یک ثبات است، خاطر نشان کرد: این در حالی است که تفکر جدید مبتنی بر تغییر و فرضیه است که منجر به تغییرات گسترده و تحول در علوم می شود در حالی که تفکر دینی چون بنیان فکری عمیقی دارد، ثابت است.

استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم بحران بین حوزه نظر و عمل را از دیگر مشکلات در راستای اسلامی سازی علوم و دانشگاه ها ذکر کرد و بیان داشت: در زمینه های علمی مختلف ما دارای مباحث تئوریک مستحکمی هستیم که متاسفانه در حوزه عمل و رفتارهای اجتماعی با مشکلات عدیده ای مواجه هستیم چراکه برای اجرای این تئوری ها، مدل سازی و الگوسازی صورت نگرفته است.

حجت الاسلام مهاجرنیا برای مثال به واژه آزدی اشاره کرد و افزود: در خصوص این واژه تعارف بسیار گسترده ای مطرح است که برخی تعلقات دنیوی، مسائل سیاسی، قدرت، حکومت و برخی عوامل مزاحم بر اجرایی سازی آن دخالت دارد و در حوزه عمل پاسخگو نبوده و قابلیت اجرا شدن ندارد در نتیجه به نوعی خودسانسوری می رسیم که این مطلب خود یک نوع ضدآزادی است.

وی مشکل اصلی را دانش مبنتی بر مفروضاتی ذکر کرد که در دنیای دیگری اتفاق افتاده است و بومی و اسلامی نیست.

وی با اشاره به اینکه حوزه دارای دو نوع دانش بنیادی و کاربردی است، افزود: متاسفانه در بحث علوم کاربردی به صورت جدی عمل نشده است که در نتیجه تولید دانش مشکل پیدا کرد که دستاورد این امر موجب آسیب های جدی در زمان کنونی شده است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: روند تولید علم در دنیای غرب پس از رنسانس متناسب با زندگی و شرایط روز ایجاد شده که این فرایند منجر به تخصصی شدن علوم شد که در این زمینه دانش های کلان و دایره المعارفی به دانش های مجزایی تجزیه شدند و در آن تحول و توسعه ایجاد شد.

حجت الاسلام مهاجرنیا با تاکید بر تخصصی گرایی در علوم اضافه کرد: ما نیز در حوزه علوم اسلامی دارای دانش های بزرگی چون فلسفه، کلام و فقه هستیم که در حال حاضر این تخصص گرایی و تفکیک علوم بخشی از رشته های فلسفه و فقه صورت گرفته است.

وی با اشاره به اینکه این تفکر تخصصی کردن علوم پس از انقلاب به صورت متراکم تر در حال پیگری است، افزود: هم اکنون بخش عمده ای از این دانش های بزرگی را نتوانسته ایم تخصصی کنیم چراکه تجزیه آن با مقاومت های زیادی در حوزه مواجه شده است.

وی نگاه بازاری و اقتصادی به دانش را از آفت های مهم در این زمینه ذکر کرد و گفت: این امر باعث توقف چرخه تولید علم در برخی علوم و تحقیقات علمی می شود که این امر موجب این معضل می شود که مراکز تحقیقاتی نیز بر روی برخی موضوعات که سود و بازار ندارد سرمایه گذاری نکنند و متاسفانه این مشکل هیچ متولی خاصی در جامعه ندارد. /909/د103/ع