هم اندیشی تخصصی «مذاکره در اسلام» در قم برگزار شد
هم اندیشی تخصصی «مذاکره در اسلام» با همکاری پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه و انجمن های علمی حوزه های علمیه برگزار شد.
به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، هم اندیشی تخصصی «مذاکره در اسلام» با همکاری پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه و انجمن های علمی حوزه های علمیه با حضور اساتید حوزه و دانشگاه و تنی چند از مدیران وزارت امور خارجه در مرکز همایش های بین المللی غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.
در این هم اندیشی تخصصی که در سه محور؛ «مذاکره و اقتضائات جهان معاصر»، «مذاکره در سنت و سیره معصومین علیهم السلام» و «بایدها و نبایدهای مذاکره (مدار حکمت، عزت، مصلحت)» برگزارشد، جمعی از مدیران و اساتید وزارت امور خارجه کشورمان و حوزه و دانشگاه به بیان نکاتی پرداختند.
هدف از مذاکره، دستیابی به توافق یا مدیریت اختلافات یا هماهنگی سیاست هاست
مشاور وزیر امور خارجه گفت: مذاکره باید در چارچوب مناسبات دیپلماتیک صورت گیرد و بر سه اصل اساسی عقلانیت، منفعت محوری و نهادینگی استوار باشد.
محمدحسن شیخ الاسلامی، طی سخنانی در این هم اندیشی اظهار کرد: مذاکره، برخلاف گفتگوهای معمولی، نیازمند ساختار و چارچوب خاصی است که می‌تواند منجر به دستیابی به اهداف مختلف شود.
وی بیان کرد: مذاکره (در تعریف ابتدایی خود) یک فرایند تعاملی و ساختار یافته است که هدف آن، دستیابی به توافق، مدیریت اختلافات یا هماهنگی سیاست‌هاست که این فرآیند معمولاً توسط نمایندگان دولت‌ها یا دیگر کنشگران بین‌المللی انجام می‌شود.
مذاکره می‌تواند موجب ارتقای تصویر و جایگاه یک کشور در عرصه بین‌المللی شود
رئیس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه گفت: مذاکره می‌تواند موجب ارتقای تصویر و جایگاه یک کشور در عرصه بین‌المللی شود. از این رو، کشورها می توانند با کمترین هزینه، بیشترین سود را به دست آورند.
محمدرضا دهشیری عضو هیات علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه نیز به بیان اهمیت مذاکره در عرصه جهانی و دلایل شکست مذاکرات در فرآیندهای دیپلماتیک پرداخت.
اهمیت مذاکره در روابط بین‌الملل
دهشیری با تاکید بر جایگاه ویژه مذاکره در روابط بین‌الملل، گفت: مذاکره در دنیای امروز دارای ابعاد مختلفی است و یکی از مهم‌ترین این ابعاد، رفع سوءبرداشت‌ها و فراهم آوردن زمینه برای درک متقابل میان کشورهاست و این امر به کشورها کمک می‌کند تا اولویت‌ها و حساسیت‌های طرف مقابل را بهتر درک کنند.
مذاکره باید از منظر عقلایی و دینی تحلیل شود
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بر لزوم نگاه عقلایی در موضوع مذاکره تأکید کرد و گفت: مذاکره باید بر اساس مصالح و مفاسد زمان و مکان خاص خود تحلیل شود.
آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست گفت: مذاکره یک تاکتیک و روش عقلایی است که بر اساس مصالح و مفاسد مشخص، ممکن است روا یا ناروا باشد. نباید در جستجوی پاسخ این سوال از تراث دینی باشیم که آیا مذاکره اسلامی است یا نه.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: برای بسیاری از افراد، ترکیب «مذاکره در اسلام» شاید نامفهوم به نظر رسد چون مذاکره به عنوان یک روش عقلایی، فراتر از دین و مذهب بوده و به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف خاص شناخته می‌شود و به همین دلیل، نمی‌توان آن را به اسلام یا غیر اسلام محدود کرد.
مذاکره باید از منظر عقلایی و دینی تحلیل شود
آیت‌الله علیدوست ابراز کرد: حتی اگر به سیره پیامبر (ص) در صلح حدیبیه یا دیگر نمونه‌ها استناد کنیم، باید توجه داشت که مذاکره در این موارد به عنوان یک روش عقلایی و عملی از سوی پیامبر اکرم به کار گرفته شده است، نه به عنوان یک دستور شرعی ثابت برای مسلمانان.
مذاکره به‌عنوان یک آزمون الهی
حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با اشاره به دوران امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) و جریان صلح امام با معاویه، به اهمیت درک صحیح از مذاکره در عرصه دینی اشاره کرده و تصریح کرد: در برخی موارد، حتی بزرگترین شخصیت‌ها مانند امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) نیز مورد اتهاماتی نظیر «مذل المومنین» قرار گرفتند، در حالی که تصمیم امام در آن زمان، بر اساس شرایط خاص سیاسی و اجتماعی، به‌عنوان یک انتخاب استراتژیک بود.
لزوم فرهنگ‌سازی مذاکره در جامعه اسلامی
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء خاطرنشان کرد: مذاکره در سطح بین‌المللی و در تعامل با کشورهای مختلف نیز به‌عنوان یک هنر و دانش استراتژیک مطرح است که نیازمند درک عمیق از مفاهیم دینی و فرهنگی است و برای اینکه مذاکره در دنیای امروز به‌طور مؤثر و با نتایج مثبت انجام شود، باید فرهنگ‌سازی گسترده‌ای صورت گیرد و جوامع مسلمان باید به این موضوع توجه کنند که مذاکره و صلح‌سازی نه تنها یک ابزار بلکه یک فرهنگ است که باید در جامعه اسلامی نهادینه شود.
اصل مذاکره در حکمرانی اسلامی باید در فقاهت تاسیس شود
حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه المصطفی در سخنانی اظهارکرد: «یک تصویر و بار ایدئولوژیک منفی درباره مذاکره با ابرقدرت‌ها در ذهنیت جامعه اصولگرا و دیندار( به‌ویژه در حوزه‌های علمیه) ، شکل گرفته است. این فشار باید از نظام جمهوری اسلامی برداشته شود و موضع حقیقی اسلام درباره مذاکره روشن گردد.»
تفاوت مذاکره با آمریکا و جایگاه آن در قرآن
وی به تمایز میان مذاکره با آمریکا و اصل مذاکره اشاره کرد و گفت: «مذاکره با آمریکا موضوعی خاص است، اما اصل مذاکره در اسلام و قرآن امری بنیادین به شمار می‌رود. این مسئله از منظر وجودشناختی نیز اهمیت دارد، زیرا جامعه بشری بدون سطوح مختلف مذاکره نمی‌تواند رشد کند.»
دیپلماتهای جمهوری اسلامی به اصول و ارزش‌ها پایبند هستند
سیدمحمدعلی حسینی، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا و پاکستان گفت: اصول و ضوابطی که دیپلماتهای جمهوری اسلامی باید به آن پایبند باشند؛ تلاش در جهت تحقق سیاست‌های کلان خارجی کشور، شامل تأمین منافع ملی، امنیت ملی و حفظ حاکمیت و استقلال کشور است.
وی بیان کرد: آنچه خوشبختانه در دستگاه دیپلماسی ایران مورد توجه است، پایبندی به اصول و ضوابطی است که دیپلماتهای جمهوری اسلامی باید به آن پایبند باشند که این اصول، شامل تأمین منافع ملی، امنیت ملی و حفظ حاکمیت و استقلال کشور می شود.
مذاکره در روابط بین‌الملل امری اجتناب‌ناپذیر و ابزار پیوسته دیپلماسی است
ناصر کنعانی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه با تأکید بر اهمیت نقش مذاکره در روابط بین‌الملل، اظهار کرد: مذاکره، یک واقعیت انکارناپذیر در تعاملات جهانی است و در طول تاریخ همواره ابزاری جاری در مناسبات میان دولت‌ها و بازیگران بین‌المللی بوده است.
وی با بیان اینکه مذاکره فی‌نفسه امری مطلوب و نه مذموم است، افزود: در عصر حاضر، دولت‌ها برای تأمین منافع ملی خود از ابزار مذاکره بهره می‌برند؛ چه در سطح دولت‌ها با یکدیگر، چه در تعامل با سازمان‌های بین‌المللی و حتی نهادهای غیردولتی. کنعانی مذاکره را نه پدیده‌ای نوظهور، بلکه ابزاری ریشه‌دار در تاریخ روابط سیاسی دانست.
مذاکره باید به‌عنوان یک تدبیر برای حل مسئله در جامعه اسلامی نهادینه شود
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: مذاکره باید به‌عنوان یک امر تدبیری در جامعه اسلامی نهادینه شود، به‌ویژه در جوامع ولایی، که اهداف مشترک و همبستگی میان افراد مبتنی بر اصول اسلامی است.
حجت‌الاسلام نجف لک زایی اظهار کرد: اگر بخواهیم جامعه‌ای منسجم و همبسته با اصول ولایی داشته باشیم، باید گفتگو و تعامل در سطح فراگیر در جامعه رایج باشد.
وی به مفهوم مذاکره در قالب تاکتیک و تکنیک اشاره کرد و گفت: در برخی شرایط خاص، مذاکره می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت و محدود مورد استفاده قرار گیرد که در این شرایط، مذاکره می‌تواند به‌عنوان یک راهکار برای کاهش تنش‌ها و تسهیل فرآیندهای مختلف در سطح داخلی یا خارجی به کار آید.
هدف از مذاکره، دستیابی به توافق یا مدیریت اختلافات یا هماهنگی سیاست هاست
مشاور وزیر امور خارجه گفت: مذاکره باید در چارچوب مناسبات دیپلماتیک صورت گیرد و بر سه اصل اساسی عقلانیت، منفعت محوری و نهادینگی استوار باشد.
محمدحسن شیخ الاسلامی، طی سخنانی در این هم اندیشی اظهار کرد: مذاکره، برخلاف گفتگوهای معمولی، نیازمند ساختار و چارچوب خاصی است که می‌تواند منجر به دستیابی به اهداف مختلف شود.
وی بیان کرد: مذاکره (در تعریف ابتدایی خود) یک فرایند تعاملی و ساختار یافته است که هدف آن، دستیابی به توافق، مدیریت اختلافات یا هماهنگی سیاست‌هاست که این فرآیند معمولاً توسط نمایندگان دولت‌ها یا دیگر کنشگران بین‌المللی انجام می‌شود.
مذاکره می‌تواند موجب ارتقای تصویر و جایگاه یک کشور در عرصه بین‌المللی شود
رئیس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه گفت: مذاکره می‌تواند موجب ارتقای تصویر و جایگاه یک کشور در عرصه بین‌المللی شود. از این رو، کشورها می توانند با کمترین هزینه، بیشترین سود را به دست آورند.
محمدرضا دهشیری عضو هیات علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه نیز به بیان اهمیت مذاکره در عرصه جهانی و دلایل شکست مذاکرات در فرآیندهای دیپلماتیک پرداخت.
اهمیت مذاکره در روابط بین‌الملل
دهشیری با تاکید بر جایگاه ویژه مذاکره در روابط بین‌الملل، گفت: مذاکره در دنیای امروز دارای ابعاد مختلفی است و یکی از مهم‌ترین این ابعاد، رفع سوءبرداشت‌ها و فراهم آوردن زمینه برای درک متقابل میان کشورهاست و این امر به کشورها کمک می‌کند تا اولویت‌ها و حساسیت‌های طرف مقابل را بهتر درک کنند.
مذاکره باید از منظر عقلایی و دینی تحلیل شود
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بر لزوم نگاه عقلایی در موضوع مذاکره تأکید کرد و گفت: مذاکره باید بر اساس مصالح و مفاسد زمان و مکان خاص خود تحلیل شود.
آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست گفت: مذاکره یک تاکتیک و روش عقلایی است که بر اساس مصالح و مفاسد مشخص، ممکن است روا یا ناروا باشد. نباید در جستجوی پاسخ این سوال از تراث دینی باشیم که آیا مذاکره اسلامی است یا نه.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: برای بسیاری از افراد، ترکیب «مذاکره در اسلام» شاید نامفهوم به نظر رسد چون مذاکره به عنوان یک روش عقلایی، فراتر از دین و مذهب بوده و به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف خاص شناخته می‌شود و به همین دلیل، نمی‌توان آن را به اسلام یا غیر اسلام محدود کرد.
مذاکره باید از منظر عقلایی و دینی تحلیل شود
آیت‌الله علیدوست ابراز کرد: حتی اگر به سیره پیامبر (ص) در صلح حدیبیه یا دیگر نمونه‌ها استناد کنیم، باید توجه داشت که مذاکره در این موارد به عنوان یک روش عقلایی و عملی از سوی پیامبر اکرم به کار گرفته شده است، نه به عنوان یک دستور شرعی ثابت برای مسلمانان.
مذاکره به‌عنوان یک آزمون الهی
حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با اشاره به دوران امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) و جریان صلح امام با معاویه، به اهمیت درک صحیح از مذاکره در عرصه دینی اشاره کرده و تصریح کرد: در برخی موارد، حتی بزرگترین شخصیت‌ها مانند امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) نیز مورد اتهاماتی نظیر «مذل المومنین» قرار گرفتند، در حالی که تصمیم امام در آن زمان، بر اساس شرایط خاص سیاسی و اجتماعی، به‌عنوان یک انتخاب استراتژیک بود.
لزوم فرهنگ‌سازی مذاکره در جامعه اسلامی
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء خاطرنشان کرد: مذاکره در سطح بین‌المللی و در تعامل با کشورهای مختلف نیز به‌عنوان یک هنر و دانش استراتژیک مطرح است که نیازمند درک عمیق از مفاهیم دینی و فرهنگی است و برای اینکه مذاکره در دنیای امروز به‌طور مؤثر و با نتایج مثبت انجام شود، باید فرهنگ‌سازی گسترده‌ای صورت گیرد و جوامع مسلمان باید به این موضوع توجه کنند که مذاکره و صلح‌سازی نه تنها یک ابزار بلکه یک فرهنگ است که باید در جامعه اسلامی نهادینه شود.
اصل مذاکره در حکمرانی اسلامی باید در فقاهت تاسیس شود
حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه المصطفی در سخنانی اظهارکرد: «یک تصویر و بار ایدئولوژیک منفی درباره مذاکره با ابرقدرت‌ها در ذهنیت جامعه اصولگرا و دیندار( به‌ویژه در حوزه‌های علمیه) ، شکل گرفته است. این فشار باید از نظام جمهوری اسلامی برداشته شود و موضع حقیقی اسلام درباره مذاکره روشن گردد.»
تفاوت مذاکره با آمریکا و جایگاه آن در قرآن
وی به تمایز میان مذاکره با آمریکا و اصل مذاکره اشاره کرد و گفت: «مذاکره با آمریکا موضوعی خاص است، اما اصل مذاکره در اسلام و قرآن امری بنیادین به شمار می‌رود. این مسئله از منظر وجودشناختی نیز اهمیت دارد، زیرا جامعه بشری بدون سطوح مختلف مذاکره نمی‌تواند رشد کند.»
دیپلماتهای جمهوری اسلامی به اصول و ارزش‌ها پایبند هستند
سیدمحمدعلی حسینی، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا و پاکستان گفت: اصول و ضوابطی که دیپلماتهای جمهوری اسلامی باید به آن پایبند باشند؛ تلاش در جهت تحقق سیاست‌های کلان خارجی کشور، شامل تأمین منافع ملی، امنیت ملی و حفظ حاکمیت و استقلال کشور است.
وی بیان کرد: آنچه خوشبختانه در دستگاه دیپلماسی ایران مورد توجه است، پایبندی به اصول و ضوابطی است که دیپلماتهای جمهوری اسلامی باید به آن پایبند باشند که این اصول، شامل تأمین منافع ملی، امنیت ملی و حفظ حاکمیت و استقلال کشور می شود.
مذاکره در روابط بین‌الملل امری اجتناب‌ناپذیر و ابزار پیوسته دیپلماسی است
ناصر کنعانی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه با تأکید بر اهمیت نقش مذاکره در روابط بین‌الملل، اظهار کرد: مذاکره، یک واقعیت انکارناپذیر در تعاملات جهانی است و در طول تاریخ همواره ابزاری جاری در مناسبات میان دولت‌ها و بازیگران بین‌المللی بوده است.
وی با بیان اینکه مذاکره فی‌نفسه امری مطلوب و نه مذموم است، افزود: در عصر حاضر، دولت‌ها برای تأمین منافع ملی خود از ابزار مذاکره بهره می‌برند؛ چه در سطح دولت‌ها با یکدیگر، چه در تعامل با سازمان‌های بین‌المللی و حتی نهادهای غیردولتی. کنعانی مذاکره را نه پدیده‌ای نوظهور، بلکه ابزاری ریشه‌دار در تاریخ روابط سیاسی دانست.
مذاکره باید به‌عنوان یک تدبیر برای حل مسئله در جامعه اسلامی نهادینه شود
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: مذاکره باید به‌عنوان یک امر تدبیری در جامعه اسلامی نهادینه شود، به‌ویژه در جوامع ولایی، که اهداف مشترک و همبستگی میان افراد مبتنی بر اصول اسلامی است.
حجت‌الاسلام نجف لک زایی اظهار کرد: اگر بخواهیم جامعه‌ای منسجم و همبسته با اصول ولایی داشته باشیم، باید گفتگو و تعامل در سطح فراگیر در جامعه رایج باشد.
وی به مفهوم مذاکره در قالب تاکتیک و تکنیک اشاره کرد و گفت: در برخی شرایط خاص، مذاکره می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت و محدود مورد استفاده قرار گیرد که در این شرایط، مذاکره می‌تواند به‌عنوان یک راهکار برای کاهش تنش‌ها و تسهیل فرآیندهای مختلف در سطح داخلی یا خارجی به کار آید.
ارسال نظرات