چهار مطالبهی مردم از روحانیت؛ از رهبری معنوی تا مشارکت در حل مشکلات

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام علی حاجآخوند دبیر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در نشست «بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم از نهاد روحانیت» که روز چهارشنبه در خبرگزاری رسا و در چارچوب سلسله نشستهای علمی هویت طلبگی برگزار شد، اظهار کرد: من در این جلسه سعی میکنم انتظارات مردم از یک روحانی را با توجه به تجربیاتی که دارم و برخوردهای روزمرهای که با مردم داشتهام، به شکل واقعی مطرح کنم.
دبیر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا در ادامه گفت: اعتقاد دارم بهترین شناخت نه با گزارش و کلیگویی، بلکه از کف میدان و با ارتباط مستقیم میتواند رقم بخورد و من خودم همیشه ملتزم بودهام که در هر کجا که میروم، با لباس روحانیت ظاهر شوم، چراکه معتقدم ارتباط نزدیک و بیواسطه با مردم برای یک روحانی از وظایف مهم روحانیت شمرده میشود.
حجتالاسلام حاجآخوند به موضوع نشست بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم از نهاد روحانیت اشاره کرد و گفت: از نظر بنده، مردم از روحانیت در چهار بخش مهم انتظارات و توقعاتی دارند که ما باید توجه ویژهای به آن داشته باشیم.
دبیر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا در این نشست خاطرنشان کرد: اولین انتظار مردم از روحانیت «رهبری معنوی و اخلاقی» است؛ به نظر من، اگر یک روحانی اخلاقمدار نباشد، نه تنها فایدهای برای جامعه ندارد، بلکه ممکن است آسیب هم برساند، بهیاد دارم، یکی از روحانیونی در شهرستان، با رفتار نامناسبش مردم آن منطقه را نسبت به روحانیت بدبین کرد و این تأثیر منفی چنان عمیق بود که برطرفکردن آن حتی پس از ۱۰ یا ۱۵ سال هم دشوار بود.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: نقش معنوی و اخلاقی روحانیون شامل راهنمایی دینی نیز میشود؛ یعنی ارائه تفسیر صحیح و متناسب با زمان از آموزههای دینی؛ الگوی اخلاقی باید بتواند مفاهیم دینی را با زبانی ساده و قابلفهم برای عموم مردم بیان کند، اگر ما همچنان با عباراتی که فهم آن دشوار است صحبت کنیم، بسیاری از مردم ارتباطی با این مفاهیم برقرار نمیکنند و جامعه هدف خود را از دست میدهیم. آنان از یک الگوی معنوی انتظار دارند تا موضوعات دینی و اخلاقی را به زبانی همهفهم و ملموس بیان کند.
دبیر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا گفت: برخی میگویند مردم از دین و معنویت فاصله گرفتهاند، اما من این برداشت را درست نمی دانم، وقتی در میان مردم حضور پیدا میکنم، احساس میکنم رفتار و حتی جزئیات کوچک، مثل نحوه راه رفتن یک روحانی، نیز مورد توجه و الگوبرداری قرار میگیرد.
وی در ادامه افزود: برای مثال، در شهرهایی که کمتر روحانی دیده میشود، وقتی یک روحانی با شتاب برای نماز جماعت خود را میرساند، این رفتار الگویی میشود برای دیگران که به نماز اهمیت بیشتری دهند یا تصویری از اهمیت سرعت در انجام مستحبات در ذهنشان شکل بگیرد، چنین تأثیراتی صرفاً به این موارد محدود نیست؛ ورود به مسجد یا شیوه اقامه نماز هم بخشی از این الگوبرداریها است.
حجتالاسلام حاجآخوند با توجه به رهبری اخلاقی و معنوی روحانیت اظهار داشت: مردم وظیفه یک روحانی را تقویت ارزشهای معنوی میدانند و از او انتظار دارند که صفات اخلاقی را به خوبی رعایت کند، صفاتی مانند صداقت، عدالت و مهربانی، مردم انتظار دارند که یک روحانی از رذایل اخلاقی دوری کند و با رفتارهای اخلاقی و انسانی، جذابیت معنوی ایجاد کند.
وی به یک خاطره اشاره کرد و گفت: خاطرم هست در جلسهای آقای قرائتی، وقتی جلسه طولانی شد و خسته بودند، با حالت اخم و ناراحتی دیده شدند، یکی از افراد حاضر به ایشان گفت مردم از شما انتظار دارند که همیشه با لبخند باشید، آقای قرائتی هم از این تذکر استفاده کردند و سپس با لبخندی بر لب، ادامه صحبت دادند، اینگونه رفتارها تأثیر زیادی بر مردم دارد.
حجتالاسلام حاجآخوند در ادامه تصریح کرد: در سنت نبوی هم بر بشاش بودن تأکید شده است، چراکه یک روحانی نباید چهرهای عبوس و خشن داشته باشد که مردم را دچار حسی ناخوشایند کند، این موضوع یعنی نقش معنوی و اخلاقی یک روحانی یکی از مهمترین انتظارات مردم است.
وی به دومین انتظار مردم از روحانیت اشاره کرد و گفت: دومین امری که مردم از روحانیت توقع دارند، این است که در زمینههای اجتماعی و سیاسی پیشگام باشد، این مسئله از دوران پیش از انقلاب تاکنون وجود داشته است، در زمان مبارزات انقلاب، روحانیون الگوهایی در عرصه مبارزه سیاسی بودند و هماکنون نیز مردم انتظار دارند که آنها در کنار فعالیتهای معنوی، در مقابله با فساد پیشرو بوده و در امور اجتماعی و سیاستگذاریهای مفید، مشارکت فعال داشته باشند.
حجتالاسلام حاجآخوند در تایید توجه مردم به امور اجتماعی افزود: به عنوان یک مبلغ، وقتی به شهرستانی میرفتیم، مردم میگفتند مثلاً در فلان پروژه فساد رخ داده و قیمتگذاری کارشناسی دقیقی نداشته و از ما میخواستند که برای حل این موضوع تلاش کنیم، نگاه مردم به یک طلبه اینگونه است که انتظار دارند در برابر فساد سکوت نکند و حرف زده و اقدام کند.
وی ضمن توجه دادن طلاب به نقش اجتماعی خود در میان مردم گفت: در زلزله کرمانشاه، تا وقتی روحانیون با لباس رسمی وارد میدان نشدند، در آن منطقه برخورد با روحانیت خوب نبود، اما از همان ابتدا که تأکید شد اگر طلبهای برای کمک میآید، باید با لباس رسمی روحانیت حضور پیدا کند، دید مردم نسبت به روحانیت تغییر کرد.
حجتالاسلام حاجآخوند در ادامه خاطرنشان کرد: مشارکت فعال طلبهها در این قضایا مانند زلزله، دید مردم را نسبت به روحانیت تغییر داد و توقع آنان را جامه عمل پوشاند، زیرا مردم میدیدند طلبهای از شهرهای دور دست مانند مشهد، هزار یا دو هزار کیلومتر را طی کرده تا وسایل ضروری را به دست کسانی برساند که خانههایشان ویران شده بود، درحالیکه حتی همسایگان آن مناطق به یاری آنان نیامده بودند.
دبیر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، ضمن تأکید بر دومین امر یعنی مشارکت اجتماعی و سیاسی روحانیت، اظهار داشت: روحانیون در مشارکت سیاسی و اجتماعی باید به این نکته توجه کنند که رسیدگی به محرومان جزو وظایف جدی آنان است و مردم نیز از روحانیت انتظار دارند که این مسئله را جدی بگیرند، در وضعیت معیشتی کنونی، رسیدگی به محرومان انتظاری به واقع درست از روحانیت میباشد.
حجتالاسلام حاجآخوند همچنین بر انتقاد سازنده روحانیون از مسئولان تأکید کرده و گفت: مردم انتظار دارند روحانیت نسبت به مسئولان و فعالیت آنان سکوت نکند و همواره از کارهای مسئولان تعریف و تمجید نکرده و توجیهگر نباشد، سکوت و تعریف بیجا سبب شده که روحانیت ارتباط واقعی با مردم را از دست بدهد و مردم انتظار دارند روحانیون زبان گویای آنان باشند و انتقاداتی منصفانه و سازنده نسبت به عملکردها داشته باشند.
وی، همچنین بر پاسداری از ارزشهای فرهنگی و ترویج فرهنگ ایرانی - اسلامی تأکید کرد و گفت: پاسداری از ارزشهای فرهنگی و ترویج فرهنگ اصیل ایرانی - اسلامی یکی از انتظاراتی است که مردم از یک روحانی دارند، مردم از روحانیت انتظار دارند که به اصول اسلامی پایبند باشد و در عمل نیز این پایبندی را نشان دهد.
حجتالاسلام حاجآخوند به سومین انتظار مردم از روحانیت اشاره کرد و افزود: سومین انتظار مردم، انتظار در زمینه مسائل شخصی و خانوادگی است، مردم انتظار دارند که روحانیون در مسائل شخصی و خانوادگی بهترین مشاورهها را ارائه دهند و نقش یک مشاور دینی مؤثر را ایفا کنند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: برای تحقق این انتظار مردم نیاز به برنامهریزی و آموزش جدی وجود دارد، به عنوان مثال، آموزش طلبهها در زمینه مشاوره دینی و خانوادگی میتواند این نیاز را بهتر پوشش دهد، با این حال، مشکلاتی نیز در این مسیر وجود دارد، مانند مسئولیت حقوقی مشاورههایی که ممکن است نتایج ناخوشایندی به دنبال داشته باشند که برای این چالش نیز راهکارهایی باید اندیشیده شود.
دبیر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا در مورد انتظار شخصی و خانوادگی تأکید کرد: یکی از وظایف مهم روحانیت حفظ ارتباط نزدیک با مردم از طریق برگزاری مراسمات مذهبی است، اما متأسفانه این امر توسط روحانیت جدی گرفته نشده و این منصب مهم به دست غیر روحانیت افتاده است.
وی در توضیح برگزاری مراسمات مذهبی توسط روحانیت خاطرنشان کرد: مردم از روحانیت کار آخوندی می خواهند و این کار آخوندی یعنی حضور در مجالس عزاداری، امامت نماز جماعت، عقد و عروسی و فعالیتهایی مثل همین استخاره گرفتن است که باید روحانیون و طلاب برای آنها وقت گذارند.
دبیر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا گفت: نمونه بارز این توجه، آن اساتیدی هستند که با وجود فعالیتهای زیاد خود و حتی وجهه دانشگاهی داشتن، همچنان از وظایف سنتی روحانیت غافل نیستند، به عنوان مثال، استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی، با همه مشغله های فکری و ذهنی، همچنان به انجام کارهای آخوندی خود مشغول هستند و این افراد توانسته اند ارتباط خود را با بدنه مردم حفظ کنند.
حجتالاسلام حاجآخوند به کمکرسانیها و شرکت در پویش “ایران همدل” اشاره کرد و گفت: یکی از مسائل قابل توجه کمکرسانیهای عمومی است که مردم به واسطه اعتمادشان به روحانیون انجام میدهند، نمونههایی مانند پویش “ایران همدل” نشاندهنده تمایل شدید مردم به مشارکت در حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی است و شرکت در این مراسمها توسط روحانیت، انتظار دیگری است که مردم دارند.
وی در ادامه افزود: «در همین پویش میدیدیم که وقتی روحانیت پیشقدم شدند و به تبلیغ و ترویج آن پرداختند، مردم نیز همراه شدند، نمونههایی مانند ارائه یک حلقه ازدواج توسط یک زن به خاطر دیدن روحانیت برای کمک یا شخصی که طلای همسرش را به نیت خدمت به دیگران میبخشد، نشاندهنده میزان اعتمادی است که جامعه به روحانیت دارد و باید گفت این اعتماد سرمایه بزرگی است که باید حفظ و تقویت شود.
دبیر سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا به چهارمین انتظار مردم از روحانیت پرداخت و گفت: انتظار مردم از روحانیت در زمینه علمی و فرهنگی است؛ یعنی مردم انتظار دارند نسبت علمی و فرهنگی آنان توسط روحانیت بالا رود، همیشه از روحانیت این انتظار وجود دارد که پاسخگوی مسائل علمی و دینی مردم باشد و این انتظار مردم به نظرم کاملاً به حق میباشد.
حجتالاسلام حاجآخوند تأکید کرد: مردم از روحانیت پس از انقلاب انتظار بیشتری دارند و طلاب باید به این بعد مهم که تقویت علمی خود است، کوشا باشند تا بتوانند توقعات مردم را برآورده سازند.
وی در پایان با تشکر از عزیزانی که توجه ویژه به انتظارات مردم از روحانیت دارند، افزود: توقعات مردم از روحانیت در زمینههای مختلف زیاد است و کار امروز روحانیت را سختتر از گذشته کرده است، این قشر زحمتکش که از ابتدای انقلاب، همیشه پای ثابت دفاع از انقلاب و مردم بوده، باید بتواند ارتباط خود را با مردم بیش از پیش تقویت کند.