گستاخی BBC در توجیه تبریک نگفتن دولت‌های غربی

شبکه دولتی انگلیس می‌گوید: بعد از گذشت بیش از ۲۴ساعت از اعلام پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، هنوز هیچ‌یک از رهبران یا مقام‌های وزارت خارجه کشور‌های غربی برای او پیام تبریکی ارسال نکرده‌اند. اگرچه این وضعیت شبیه به سه سال پیش و پیروزی ابراهیم رئیسی است، اما هیچ شباهتی به سال ۱۳۹۲ و رئیس‌جمهور شدن حسن روحانی ندارد.

وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی با «خیمه‌شب‌بازی خواندن انتخاب پزشکیان» و توهین به ملت ایران نوشت: «در آن سال وقتی که حسن روحانی با وعده تغییر به ریاست‌جمهوری رسید، علاوه‌بر کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، وزرای خارجه آلمان و ایتالیا پیروزی‌اش را تبریک گفتند و وزارت خارجه فرانسه نیز در بیانیه‌ای به سوی دولت او دست دوستی دراز کرد. خیلی زود وزارت خارجه بریتانیا نیز با صدور بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که روابط ایران و اروپا بهبود پیدا کند و در نهایت حتی وزارت خارجه آمریکا و کاخ‌سفید نیز مواضع مسالمت‌جویانه و پر از احترامی را منتشر کردند. این وضعیت اگرچه کم‌شورتر از سال ۱۳۹۲، در سال ۱۳۹۶ نیز تکرار شد. اما وقتی رئیسی به ریاست‌جمهوری رسید، دیگر از پیام‌های مسالمت‌جویانه رهبران غربی خبری نبود.

در سال ۱۴۰۳، استراتژی انتخاباتی پزشکیان و اصلاح‌طلبان هواداراش، شبیه به همان سال ۱۳۹۲ بود. با این حال، واکنش جهان غرب به پیروزی آنها، به سکوتی معنادار درآمیخته است. مهم‌ترین واکنش، توئیتی است که یکی از سخنگویان تشکیلات سیاست خارجی اتحادیه اروپا منتشر کرده است. در این توئیت نبیلا مسرالی آمده است: «ما آماده‌ایم با دولت جدید در چارچوب سیاست تعامل انتقادی اتحادیه اروپا همکاری کنیم.»

حتی در این واکنش کم‌رمق و محتاطانه که توسط یکی از مقام‌های رده‌پایین اروپایی منتشر شده، یادآوری شده که این اتحادیه رویکردی «انتقادی» دارد. واکنش واشنگتن، از این هم سردتر و منفی‌تر بود. در متن «یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا»، نه‌تن‌ها از تبریک خبری نیست، بلکه تاکید شده که واشنگتن انتظار ندارد این انتخابات، به تغییر مسیر حکومت ایران یا «احترام گذاشتن این حکومت به حقوق بشر شهروندانش» منجر شود. این سخنگو همچنین ضمن یادآوری این نکته که «انتخابات ایران، آزاد نیست» گفته است: «این انتخابات به تغییر قابل‌توجهی در رویکرد ما در قبال ایران منجر نخواهد شد. نگرانی‌های ما درباره ایران تغییری نکرده است.»

بدین ترتیب تا این‌جا، بخشی از تلاش پزشکیان برای ساخت یک گفتمان جدید سیاست خارجی و حل تنش‌ها، به نتیجه موردنظر او منجر نشده. پزشکیان حتی این فرصت را پیدا نکرد که شبیه به رؤسای‌جمهوری قبلی در کنفرانس خبری بزرگ، دیدگاه‌های دولتش را تشریح کند؛ که اگر برگزار می‌شد، او ناچار می‌شد به پرسش‌های خبرنگاران درباره سیاست خارجی مطلوب و اختلافی که بین وعده‌های انتخاباتی او و نظرات رهبر وجود دارد پاسخ بدهد. شاید برای شخص پزشکیان یا اصلاح‌طلبان، پرداختن به این پرسش‌ها بی‌اهمیت به نظر برسند. اما برخورد سرد جهان غرب نشان می‌دهد که اتفاقا، پاسخ همین پرسش‌هاست که می‌تواند به دولت او مشروعیت کافی برای حل‌وفصل مناقشه‌ها را بدهد، یا این‌که به پاشنه آشیل او تبدیل شود. وگرنه، تا این‌جا دست‌کم از نظر آمریکا، آمدن پزشکیان، مطلقا نوید تغییر و تحولی معنادار نیست. بلکه بخشی از روندی است که از پیش هم وجود داشته است».

تحلیل فرافکنانه و توأم با تحریف بی‌بی‌سی در حالی است که مناسبات پسابرجامی ایران و چهار دولت غربی، در اثر بی‌چشم‌ورویی و پیمان‌شکنی طرف غربی به بن‌بست خورد و بسیاری از کشورها، آمریکا و سه دولت اروپایی را متهم این بن‌بست می‌شناسند. این آمریکا بود که پس از فریبکاری و گرفتن امتیازات تمام و کمال از دولت روحانی، روند افزایش تحریم‌ها را از سر گرفت و سپس به طور کامل اجرای تعهدات خود را متوقف کرد، اما با این حال دولت روحانی تا سه سال، همچنان یکطرفه برجام را اجرا کرد با این وعده فریبکارانه سه دولت اروپایی که اگر برجام را اجرا نمی‌کنند، اما حاضرند به معامله محدود غذا و دارو در ازای خرید نفت بپردازند، اما به همان وعده هم عمل نکردند.

این در حالی بود که رهبر انقلاب با وجود تاکید بر غیرقابل اعتماد بودن آمریکا، به دولت روحانی برای انعقاد توافق اختیار کامل دادند و دولت روحانی حتی شروط مدنظر شورای عالی امنیت ملی، مجلس شورای اسلامی و شروط ابلاغی رهبر انقلاب را در پسابرجام به اجرا نگذاشت.

در عین حال رویکرد به دور از ادب غرب نشان می‌دهد که آنها در باج‌خواهی از ملت ایران، تفاوتی میان دولت‌ها و سلیقه‌های سیاسی آنها در ایران یا میزان خوش‌بینی، بدبینی این دولت‌ها به غرب نمی‌شناسند و بنیاد دیپلماسی‌شان بر دغلبازی، زیاده‌طلبی، و عهدنشناسی است.