۲ سند از جعل نام خلیج فارس در رسانه‌های غربی

خلیج فارس یا به نام تاریخی و دیرینه آن «دریای پارس»، در بخش جنوب غربی قاره آسیا و شمال شبه جزیره عربستان و جنوب فلات ایران قرار دارد که از قرن ها پیش به عنوان یک آبراه مهم تجاری و نظامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و در دوره کنونی نیز، یکی از مناطق استراتژیک و ژئوپلتیک مهم دنیا به شمار می رود.

برخی  بر این گمانند که نام دریای جداکننده فلات ایران از شبه جزیره عربستان نخست «دریای فارس» و این نام بعدها به «خلیج فارس» تغییر یافت. برخلاف این گمان، هر دو نام از دورترین روزگاران تاریخی وجود داشته و همزمان، در دو تمدن بزرگ ایرانی و یونانی مورد استفاده قرار گرفته است. ایرانیان در روزگار هخامنشی این دریا را پارسا درایا (Parsa Draya) یا دریای پارس می خواندند و یونانیان آن را سینوس پرسیکوس (Sinus Persicus) یا خلیج فارس می دانستند. پارسا درایای ایرانی بعدها به روم رفت و به گونه ماره پرسیکوم(Mare Persicum) درآمد.

در دوران اسلامی، جغرافیانویسان عرب و اسلامی هر دو نام را از دو تمدن باستانی گرفتند و همزمان مورد استفاده قرار دادند. پارسا درایای ایرانی را «بحر فارس» یا «البحر الفارس» و سینوس پرسیکوس یونانی را «خلیج فارس» یا خلیج الفارسی» کرده اند. بررسی اسناد و مدارک تاریخی و معتبر، همگی دال بر اصالت و هویت نام پیشینه دار «خلیج فارس» است. استفاده و کاربرد نام جعلی «الخلیج العربی» یا «الخلیج» ریشه‌ای سیاسی دارد که پیروز مجتهدزاده در کتاب خود با عنوان «خلیج فارس؛ کشورها و مرزها»، به خلاف دیگر نویسندگان که سابقه آن را به سال 1960 م باز می‌گردانند، تاریخ نخستین تلاش در راه تغییر نام خلیج فارس را مربوط به دهه 1930 م می داند که سرچارلز بلگریو نماینده سیاسی بریتانیا در بحرین، پرونده‌ای را برای دگرگون کردن نام خلیج فارس ایجاد و به وزارت خارجه بریتانیا پیشنهاد داد. این کار اگرچه زود متوقف شد اما سرآغاز اقدامات این چنینی در خصوص تلاش برای تغییر نام این منطقه تا به امروز بوده است.

وجود چنین اقدامات و سیاست هایی، در سال‌های گذشته موجب اعتراض عمومی مردم و در نتیجه پیگیری شورای فرهنگ عمومی گردید و به پیشنهاد این نهاد و پذیرش شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 21/4/1384، دهم اردیبهشت ماه با عنوان «روز ملی خلیج فارس» ثبت گردید. دلیل این نام گذاری، شکست پرتغالی‌ها در دوره شاه عباس صفوی در روز ششم ماه مه سال 1622 م /21 جمادی الثانی 1031ه.ق و خروج آن‌ها از جزیره هرمز است.

جعل نام خلیج فارس در دوره پهلوی دوم

در دوره پهلوی دوم، یکی از عوامل تفرقه برانگیز مابین ایرانیان و اعراب، استفاده از واژه جعلی خلیج یا خلیج عربی به جای نام خلیج فارس بود. همانطور که اشاره شد، آغازکننده این اقدام، سرچارلز بلگریو کارگزار انگلیس در خلیج فارس بود که با اقدام او، زمینه ایجاد تحریف تاریخی و در نتیجه، شکاف بین ایرانیان و شیوخ منطقه خلیج فارس به وجود آمد.

این امر پس از وی در میان اعراب شدت یافت به گونه‌ای که جمال عبدالناصر مصری نیز از این واژه مجعول در سخنان خود برای برانگیختن احساسات ناسیونالیستی عرب ها بهره گرفت. همچنین عبدالکریم قاسم نیز که با یک کودتای سیاسی قدرت را در عراق به دست آورد، استفاده از این کلمه جعلی را در رقابت با عبدالناصر برای کسب رهبری جهان عرب، ایجاد احساسات ملی گرایی در میان آنان و مقابله با ایران در مرزهای شرقی خود و همچنین معطوف کردن اذهان مردم عراق از مشکلات داخلی به مسائل منطقه‌ای، در دستور کار قرار داد.

در این میان، مطبوعات کشورهای غربی نیز هم راستا با سیاست کشورهای مطبوع خویش، از توجه به این مساله به منظور تعمیق شکاف سیاسی مابین ایران و دیگر شیخ نشین‌های منطقه غافل نمانده؛ به طوری که روزنامه تایمز لندن در تحریفی آشکار در سال 1331ه.ش/1962م، خلیج فارس را به نام خلیج عربی نامید. این موضوع در طی سال های بعد نیز، دستمایه برخی از نشریات اروپایی شد که با توجه اسناد موجود در مرکز اسناد انقلاب اسلامی، به دو مورد از آنها اشاره می نماییم.

سند اول

این سند، نامه‌ای از طرف وزیر اطلاعات به سازمان اطلاعات و امنیت کشور در خصوص اقدام مجله نیوزویک در خصوص استفاده از واژه خلیج عربی به جای نام خلیج فارس است. رونوشت این نامه به همراه نامه‌ای از سوی یک دانشجوی ایرانی در اعتراض به اقدام این مجله، به وزارت امور خارجه ارسال و درخواست شد که نمایندگی امریکا نیز در جریان این امر قرار گیرد.

الف) متن نامه از طرف وزیر اطلاعات به سازمان اطلاعات و امنیت کشور به تاریخ 51/11/19

مجله Newsweek چاپ امریکا در شماره مورخ 29 ژانویه 1973 تحت عنوان “Bottomless Oil Tanks” (صفحه 4 سطر 8 ) عنوان خلیج فارس را خلیج عربی نوشته است. از آنجا که تاکنون سابقه نداشته است مجله مزبور نام صحیح خلیج فارس را تحریف نماید، این موضوع موجب شگفتی گردید که چگونه مسئولان آن نشریه عبارت اصیل و واقعی «خلیج فارس» را که مورد تایید کلیه محافل علمی و جغرافیایی جهان می باشد نادیده گرفته و مرتکب چنین اشتباهی شده باشند. در تاریخ 3 فوریه 1973 نامه ای به امضاء یک دانشجوی ایرانی که فتوکپی آن به پیوست می باشد در تکذیب مطلب مزبور جهت آن مجله ارسال گردید. ضمنا از طریق وزارت امور خارجه درخواست گردید که سفارت شاهنشاهی ایران در واشنگتن نسبت به تکذیب آن اقوام لازم به عمل آورند.

ب) متن نامه از طرف معاون اداره سوم عملیات و بررسی / از بریستول 333 به سیمرغ به تاریخ 51/11/28

درباره ذکر کلمه مجعول خلیج عربی در مجله نیوزویک

طبق اعلام وزارت اطلاعات، مجله نیوزویک چاپ امریکا در شماره مورخ 29 ژانویه 1973 تحت عنوان”BOTTOMLESS OIL TANKS” (صفحه 4 سطر 8) عنوان خلیج فارس را خلیج عربی نوشته است. از آنجا که تاکنون سابقه نداشته است مجله مذکور نام صحیح خلیج فارس را تحریف نماید، این موضوع موجب شگفتی گردید که چگونه مسئولان آن نشریه عبارت اصیل واقعی «خلیج فارس» را که مورد تایید کلیه محافل علمی و جغرافیایی جهان می باشد، نادیده گرفته و مرتکب چنین اشتباهی شده باشند. در تاریخ 3 فوریه 1973نامه ای به امضای یک دانشجوی ایرانی در تکذیب مطلب مذکور جهت آن مجله ارسال گردید. ضمنا وزارت اطلاعات از طریق وزارت امور خارجه از سفارت شاهنشاهی ایران در واشنگتن خواسته است که نسبت به تکذیب آن اقدام لازم به عمل آورند. مراتب جهت اطلاعات اعلام گردید. بامداد/

ج)نامه دانشجوی ایرانی در اعتراض به جعل نام خلیج فارس در مجله نیوزویک

سردبیر محترم:

من دانشجوی رشته ادبیات انگلیسی در دانشگاه تهران می باشم. در روزنامه نیوزویک مورخه 29 ژانویه 1973 مقاله ای را در صفحه 4 سطر 7 تحت عنوان “Bottomless Oil Tanks” خواندم. از آنجایی که ما اطمینان کافی به صحت اخبار مندرج در روزنامه شما داریم، باعث تاسف و اندوه است که عبارت خلیج عربی به جای خلیج فارس در آن روزنامه ذکر شده است. مطلب مذکور از منابع تاریخی و کتابها و نقشه های جغرافیایی به خوبی مشهود است که خلیج مذکور هرگز خلیج عربی نامیده نشده است. خواهش من از شما این است که با مراجعه به کتب و نقشه های جغرافیایی یا پی بردن به حقیقت، این مساله را در روزنامه خود منعکس کنید.

سند دوم

این سند، گزارشی از ساواک در خصوص استفاده مجله کانزاس از واژه مجعول خلیج به جای نام خلیج فارس است که گزارش دهنده، این اقدام را ناشی از تلاش اعراب و گروه های چپ و دانشجویان ایرانی وابسته به آن می‌داند.

در این گزارش آمده است: «کلوپ بین‌المللی دانشگاه لارنس در سال جاری مجله ای به نام دانشگاه کانزاس منتشر می نماید. این مجله با کمک اعراب، امریکایی های لاتین(جنوبی) و ایرانیان چپ رو تهیه می شود و در شماره ای که به ضمیمه است، مقاله ای تحت عنوان ایران ژاندارم امریکا منتشر شده که در حقیقت از مقاله ای که در مجله(مجله‌ای که توسط ایرانیان و سایر انجمن های چپ رو در شیکاگو چاپ می شود) گرفته شده است. در این مقاله هرجا که از خلیج فارس صحبت شده به کلمه گلف(خلیج) اکتفا گردیده و از به کار بردن خلیج فارس خودداری شده است. موضوع دیگر این که ایرانی‌های لارنس طی یکی دو سال اخیر با سایر کلوپ ها و سازمان های لارنس تماس گرفته و روی آنها کار کرده‌اند و به آنها جنبه سیاسی داده‌اند. در حدود 13 سازمان سیاسی در دانشگاه لارنس به وجود آمده که در کلیه موارد از ایرانی‌ها پشتیبانی می‌کند.

نظریه منبع:

 چنانچه قبلا گفته شد، کلوپ بین المللی لارنس امسال به دست ایرانی ها و دوستانشان افتاده که از آن برای پیشبرد مقاصدشان استفاده می نمایند. ضمنا به کار بردن کلمه "خلیج" یک موضوع طرف توجه کمونیست‌ها بوده و پاره ای از ایرانیان بخصوص دانشجویان شیکاگو به آن مبتلا بوده و بر روی آن تبلیغ می نمایند. همچنین تماس انجمن لارنس مشابه تماس انجمن دانشجویان ایرانی در شیکاگو با سازمان‌های سیاسی و کمونیستی است و همانطور که روزنامه اینترنشنال در دست ایرانی‌های لارنس است، روزنامه Fight Back نیز توسط ایرانی‌های شیکاگو پی ریزی شده است.

نظریه رهبر عملیات:

قبلا اشاره گردید که روش جدید انجمن‌های دانشجویان منحرف ایرانی، تماس و همفکری با سایر گروه ها و دسته‌های چپی و کمونیستی است تا از قدرت و پشتیبانی آنان در وقت لازم بهره برداری نمایند. صالح»

منابع و مآخذ:

-وثوقی، محمدباقر(1384) تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار، تهران، انتشارات سمت

-مجتهدزاده، پیروز(1379) خلیج فارس؛ کشورها و مرزها، تهران، انتشارات عطایی

-الهی، همایون(1384) خلیج فارس و مسائل آن، تهران، نشر قومس

- مشخصات سند اول:  شماره پرونده: 3140/ کد پرونده: 2-21142/ شماره کاربرگه: 15

- مشخصات سند دوم: شماره پرونده:3139/ کد پرونده: 1-21142/ شماره کاربرگه: 25