رهبر معظم انقلاب طلایه‌دار تحلیل واژگان در استنباط فقهی

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حجت الاسلام و المسلمین خالد الغفوری الحسنی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه و مدیر مرکز عین للدراسات والبحوث المعاصرة در دوره آموزشی مکتب شناسی فقهی امام خمینی و رهبر معظم انقلاب که به همت موسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد با تاکید بر ویژگی های مکتب فقهی امام خمینی گفت: از ویژگی های مکتب فقهی امام راحل و رهبر معظم انقلاب ایجاد ارتباط بین آیات و روایات است.

وی افزود: به طور مثال امام قاعده لاضرر را بر خلاف فقها که آن را یک قاعده تشریعی می دانند قائل به حکومتی بودن این قاعده است. یعنی این از اختیارات پیامبر اکرم به عنوان یک حاکم است و ایشان در مقام تشریع نبودند، بلکه به عنوان یک حاکم عمل کرده اند.

استاد حوزه علمیه قم به آراء فقها در این زمینه اشاره کرد و گفت: مرحوم یزدی صاحب عروه می فرمایند که این قاعده می تواند مثبت حکم باشد. برخی دیگر آن را نافی حکم و برخی آن را نافی موضوع دانسته اند و ذیل این قاعده معرکه الآراء فقها و اصولیون است. مانند تفاوت بین «ضرر» و «ضرار» که کسی پاسخی معتدبه به آن نداده است.

وی در تشریح سیره فقهی امام در استنتاج حکم اظهار داشت: امام در این زمینه استقصاء کرده و همه روایات را گردآوری کرده اند ، اما نکته مهم تر از آن ایجاد ارتباط بین این روایات و آیات قرآن کریم است که سابقه نداشته و از نکات بسیار مهم و دقیق مکتب فقهی امام خمینی رحمه الله علیه است.

حجت الاسلام والمسلمین خالد الغفوری الحسنی در تبیین سیره فقهی امام خامنه ای گفت: مشابه روش حضرت امام در ایجاد ارتباط بین آیات و روایات را رهبر معظم انقلاب دارند که از جمله مباحث مهم در این زمینه تحلیل واژگان است.

وی افزود: به طور مثال ذیل آیه جزیه اکثریت فقها کتاب را به تورات و انجیل معنا کرده و حتی علامه حلی آن را مجمع علیه دالنسته است اما رهبر معظم انقلاب تعبیر تورات و انجیل از «من الذین اوتوا الکتاب» را از باب غلبه وجود می دانند؛ چرا که در جزیره العرب آن زمان دو گروه مسیحی و یهودی بودند اما طبق قاعده اصولی غلبه وجود موجب انصراف نمی گردد بلکه غلبه استعمال است که موجب انصراف می شود.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه ثمره این تحلیل واژه را توسعه در معنای اهل کتاب و احکام مخصوص به آن ها دانست و گفت: از دیگر نتائج این است که کتاب توسعه معنایی پیدا می کند و شامل هر کتاب آسمانی حتی مشتمل بر مواعظ و توصیه های اخلاقی و نه فقط کتاب تشریعی می شود؛ چرا که مردا از کتاب نشانه توحید است و بنابراین افرادی که تابع پیامبر صاحب کتاب قبلی هستند نیز اهل کتاب محسوب می شوند.

وی در ادامه گفت: این توسعه چند مرحله ای مختص به رهبر معظم انقلاب است. چنین موشکافی واژه ای از قرآن یک نو آوری دقیق و فقیهانه است. قبل از ایشان در چنین مسائلی بحثی نشده بود و ایشان یک بحث مفصل و مستدل و ظرفیت های دلالی جدید را مطرح کردند و این اجتهاد تاسیسی _بر خلاف اجتهاد ترجیحی که نوآوری در آن وجود ندارد_  و یکی از معیار های اجتهاد است.

مدیر مرکز عین للدراسات والبحوث المعاصرة در پایان به تعبیر رهبر معظم انقلاب از واژه «صابئین» اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب برخلاف علماء و لغویون معنای این لغت را خارج شدگان از دین نمی دانند بلکه ریشه این لغت را غیر عربی و «صبئۀ» به معنای مغتسل و جای شستشو معنا می کنند.

وی افزود: دلیل تفسیر ایشان تطابق این معنا با واقعیت ها و مناسک این دین که در آب انجام می شود، است. این کار ایشانبیانگر این است که یکی از وظائف فقیه عدم اعتماد کامل و تکیه به صورت اطمینانی بر گفتار اهل لغت است؛ چرا که بسیاری از اهل لغت در بیان معنای یک لغت اجتهاد کرده اند.