تولید نظام اولویت ها، اولین اولویت قرارگاه مرکزی فرهنگ کشور

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در علوم اسلامی، دانش اصول فقه، هنگام ممانعت دو حکم فعلی دارای ملاک در مقام امتثال و عجز مکلف از امتثال هر دو حکم، به اولویت ها پرداخته است. در چنین شرایطی، اصول فقه به تولید «نظام اولویت بندی احکام» پرداخته و منشا اولویت ها را ادله، تناسب حکم و موضوع، شناخت ملاک احکام، مقاصد و غایات شریعت معرفی کرده است. مثلا اگر حکمی مربوط به حفظ اصل دین باشد بر هر حکم دیگر ترجیح پیدا می کند.

در مقام سیاستگذاری فرهنگی هنگامی که با مجموعه ای از مسائل فرهنگی مواجه هستیم و توان پرداختن به همه آنها را نداریم و از سویی امکانات و توانایی ها و فرصت اندکی در اختیار داریم، باید ابتدا اولویت‌ها را تعیین کنیم. اما مسائل دارای اولویت از کجا به دست می آیند؟ پاسخ این است که منشا مسائل مرجح، «نظام اولویت ها» است و دستورگذاری یک مساله از میان انبوهی از مسائل در مقام سیاستگذاری، بر اساس «نظام اولویت بندی» انجام می شود.

در نظام اولویتی، ملاک‌های ترجیح برخی از مسائل بر مسائل دیگر تبیین می شود. ارائه الگو و نظام اولویتی در مرحله پیشا سیاستگذاری، روش تصمیم گیری (تداوم رویه های پیشین یا رویه های نو و تحولی)، مشارکت گروه های مختلف مرجع در فرایند سیاستگذاری و حتی انتخاب راه حل های سیاستی نیز تاثیرگذار است.

در چنین شرایطی، به جای فهرست بندی اولویت ها یا مسائل دارای اولویت، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی باید اقدام به تهیه نظامی برای اولویت بندی مسائل و معضلات فرهنگی کشور کند. زیرا ادراک مشترک از مساله فرهنگی نیازمند بازتعریف ملاک انتخاب یک مساله است و در دانش سیاستگذاری، منشا مساله سیاستی را بروز اختلاف میان آن چه باید اتفاق می افتاد با آن چه اتفاق افتاده، می دانند.

در تولید این نظام اولویت بندی، توجه به اثربخشی، کارآیی، الگوهای کنشی، سازگاری (تطابق با غایات حکمرانی و استراتژی های کلان نظام) و رهنمودهای امامین انقلاب (مانند اصلاح ساختار فرهنگ و هدایت فرهنگی) راهگشا خواهد بود.

محمد مهدی محققی