نقش دوره های «اختبار و تثبیت» در افزایش کیفیت ورودی های حوزه

توأمان شدن ایام تبلیغی و ایام تابستان فرصت خوبی را برای طلاب فراهم ساخته تا به تبلیغ دین در مناطق مختلف کشور بپردازند و نیروهای اداری حوزه نیز با فراغت بال بیشتری به امور حوزوی می پردازند.

برگزاری دوره های اختبار و تثبیت نشان دهنده پایان روند ورودی های حوزه است؛ در خصوص متقاضیان ورود به حوزه های علمیه و شرایط عمومی آن ها سال ها است که توسط حوزه علمیه و مسؤولین امر تحقیقات لازم صورت گرفته تا ورودی های حوزه کیفیت لازم را داشته باشند اما گاه آسیب هایی در این روند وجود داشته که لازم است، بازدقتی در این زمینه صورت گیرد.

در بعضی از مدارس و مراکز استانی برای پر کردن صندلی های خالی مدارس کمی از سختگیری ها کاسته شده تا کلاس ها تشکیل شود اما در نهایت روند تدریس و تهذیب طلاب را سخت کرده است؛ برپا بودن برخی از مراکز حوزوی شهرستانی به هر قیمتی، سبب شده کیفیت گزینش طلاب در مناطق گوناگون کشور با یکدیگر تفاوت کند و از آنجا که سیستم حوزه یکپارچه است و همه طلاب تقریبا باید یک متن درسی را فرا بگیرند، آشفتگی در ورودی ها نتیجه مطلوبی را ارائه نمی دهد.

نکته دیگری که می تواند در گزینش طلاب و کیفیت طلاب ورودی تأثیر فراوان داشته باشد همین دوره های اختبار و تثبیت هستند که سال جاری با فروکش کردن امواج کرونا قوت بیشتری گرفتند؛ برخی پیشنهاد می کردند که کل پایه اول را یک دوره تثبیت گزینش قرار دهیم تا طلاب در این مدت خود را نشان دهند و سپس ادامه تحصیلات حوزوی شان منوط به کسب شرایط باشد.

مهم ترین آسیب این روند طولانی بودن آن است که سبب می شود دانش آموز برای فهمیدن اینکه توانایی طلبه شدن را ندارد، یک سال زمان صرف کند و بعد از اینکه مشخص شد نمی تواند در این عرصه به خدمت ادامه دهد، از تحصیل در مقطع دبیرستان و دانشگاه و یا هر عرصه دیگری یک سال باز بماند.

آسیب دیگر آن «زندگی در برزخ وصل و جدایی» است و گاه تمرکز لازم برای تحصیل را از استاد و طلبه می گیرد؛ اینکه هنوز طلبه نمی داند در روند آموزشی حوزه باقی می ماند یا اینکه سیستم صلاحیت آن را رد می کند، اضطرابی را ایجاد می کند که می تواند مانع تحصیل شود.

دوره های کوتاه مدت اختبار و تثبیت همچنان باید ادامه داشته و بر غنای آن ها افزوده شوند تا داوطلبین بدانند شرایط فراگیری دروس حوزوی را دارا هستند یا خیر؟ محیط حوزه مناسب حضور بوده و آیا توانایی زیست طلبگی را دارند؟ دوره های کوتاه مدت تابستانی آکواریومی از زیست طلبگی و نمایی از دریای حوزه علمیه را به داوطلب ارائه می دهد تا با زندگی در محیط و مقایسه با تصورات خود اطلاعات نسبتا کاملی داشته باشد و پیش از آنکه سیستم برای او تصمیم بگیرد خودش با تصمیم خود به کیفیت گزینش کمک کند.

انگیزه هر داوطلب بخشی از خود او است و هر چقدر انگیزه یک فرد از تحصیلی در حوزه غنی و قوی باشد در کیفیت آن فرد نیز تأثیرگذار خواهد بود.

آسیب دیگر طولانی شدن دوره تثبیت گزینش در طول پایه اول، بازتر شدن باب اعمال سلیقه به مدیر و استاد است زیرا تجربه نشان داده گاه مدیران خارج از ضوابط صرفا به دلیل رفتار طلبه که به تشخیص مدیر ناهنجاری است طلبه را مرتبا تهدید به اخراج می کنند در حالی که در دوره های کوتاه مدت تهدید به اخراج معنا ندارد و ضوابط گزینش برای همه یکسان است.

توجه به تنوع استعداد داوطلبین ورودی و بهره گیری از توانایی های مختلف افراد نکته ای است که گاه در برخی مراکز آموزشی مغفول واقع می شود و با توجه به عزم حوزه علمیه در بکارگیری استعدادهای طلاب در جهت امر دین لازم است این مسأله در ورودی و گزینش طلاب هم در نظر گرفته شود.

کیفی گزینی طلاب مطالبه همگان است و بحث امروز و دیروز نیست اما طبیعتا سلائق با یکدیگر متفاوت و هر فردی ابزاری را برای تحقق این امر معرفی می کند؛ به طور کل علاوه بر ابزار موفق دوره های اختبار و تثبیت می توان از جزوه های آموزشی، توضیح کامل چارت آموزشی حوزه به داوطلب و والدین او، ارائه کاربرد دروس حوزوی به زبان ساده و... استفاده کرد تا انگیزه های فرد داوطلب اصلاح و تقویت شده و مدیران گزینش نیز با دست بازتری فعالیت خود را انجام دهند.