کم‌انگیزگی و سخت‌پنداری تحقیق، مانع اصلی برای طلاب پژوهش

اشاره: بخش بزرگی از هنر، سوای آنچه به معماری و نقاشی، طراحی و خط، مجسمه سازی، بافندگی و صنایع دستی و نیز فیلم و نمایش مربوط می شود، در ارتباط با قلم است. آن ارزش های متعالی که در محتوای هنر مکتبی یاد شده است، از قبیل بُعد معنوی، کمال، هدفداری آفرینش، مشیّت الهی، ارتباط با خدا، شهادت طلبی، ایثار، ایمان و زیبایی معنوی، به دست قلم طرح می گردد که شاخه ای از هنر است.

در همین راستا به مناسبت روز قلم خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام محمود رفیعی پژوهشگر برتر و منتخب سوم در هشتمین جشنواره استانی و سیزدهمین جشنواره کشوری علامه حلی گفت وگویی انجام داده است که در ادامه می خوانید:

رسا- لطفاً خودتان را معرفی کنید و بفرمایید در چه عنوانی حائز رتبه شده اید؟

من محمود رفیعی هستم، طلبه و استاد حوزه علمیه که مقاله مشترکی را با آقای ابراهیم علیزاده نوشته ایم که در هشتمین جشنواره استانی علامه حلی رتبه سوم استان قم را در رشته فقه به دست آورد، مقاله‌ای با عنوان «چیستی سیره عقلا و تمایز آن با واژگان همسو».

ارتباط با طلاب

رسا- کمی درباره کارهای پژوهشی که انجام دادید برای ما صحبت کنید.

بنده از مقطع مقدمات شروع به تحقیق کردم و چندین مقاله با موضوعات مختلف ارائه داده ام و در مقطع سطح نیز یک مقاله با عنوان ضوابط فقهی سرور آفرینی به نگارش درآوردم که این مقاله ارزیابی شده و درجه آن نیز مشخص شد؛ اما به خاطر مشکلات مالی نتوانستم هزینه چاپ آن را پرداخته و به چاپ برسانم. هم‌اکنون هم مقاله دیگری در یکی از نشریات کشور آماده به چاپ دارم که آن هم به دلیل مشکل در پرداخت هزینه چاپش (1.5میلیون) معطل مانده است.

علاوه بر این، از حدود ۴ سال قبل در مدرسه عالی فقهی الإمام علی بن موسی الرضا (علیهما السلام) قم به عنوان معاون پژوهش مشغول به فعالیت هستم و تا به حال بالغ بر۳۰ مقاله را پشتیبانی کرده ام و به عنوان نویسنده دوم مقالات بودم که اکنون نیز مقاله ای در دست چاپ دارم و در سطوح مختلف حوزه علمیه نیز تدریس می‌کنم.

رسا- توجه طلاب علوم دینی به امر پژوهش را چگونه ارزیابی می کنید؟

 به نظر من حوزه علمیه بعد از انقلاب اسلامی که عرصه جدیدی بر روی آن باز شد، نتوانست رسالت خود را در این عرصه به سرانجام مطلوب برساند. موانعی ساختاری در این زمینه وجود داشت که مانع از این گردید که طلبه ها و حوزه های علمیه، به تحقیق در مسائلی بپردازند که وظیفه ذاتی آنان است و پاسخ های مختلف مردم جامعه باید از طریق دین داده شود؛ درحالی که حوزه به آنها جواب نداده است و این یک ضعف اساسی در حوزه های علمیه ما است.

رسا- چه موانعی در مسیر پژوهش های شما وجود داشت؟

مانع اصلی در مسیر پژوهش طلاب، کم انگیزگی است، مانع بعدی هم سخت‌پنداری تحقیق است؛ یعنی اولا طلاب انگیزه کافی ندارند برای اینکه خودشان به سراغ متون دینی بروند و پاسخ نیازهای جامعه را از دل آن بیرون بکشند و دلیل اصلیش هم این است که طوری القا می‌شود که این کار، فقط در سنتن کهولت و بعد از خردشدن استخوانها پدید می‌آید، درحالیکه توانایی پژوهیدن، مقول به تشکیک است. ثانیا طلبه‌ها پژوهش را کار سختی می‌دانند و به همین دلیل حدود سه‌چهارم طلابی که پایه 10 را تمام کردند -طبق آماری که یکی از دوستان محقق به دست آوردند- هیچ‌گاه برای نوشتن پایان‌نامه سطح3 اقدام نمی‌کنند، و دلیلش هم این است که آنها آموزش ندیده‌اند، نه موضوع شناسی و مسئله یابی، نه بندنویسی، نه شیوه فصل‌بندی تحقیق، نه اجزای یک تحقیق و... .

اولین سال‌های تدریس و گعده با طلاب

رسا- با توجه به اینکه شما در زمینه کارهای جهادی نیز فعالیت دارید آیا کار جهادی مانع از پژوهش می شود؟

من به لطف خدا در کارهای جهادی نیز فعالیت داشته و هنوز هم دارم و در مناطقی مثل سیل گلستان و آق قلا در امداد رسانی به سیل زدگان کمک کردم و در شهر سراب نیز به کمک زلزله زدگان رفتیه ایم و همچنین در استان هایی مثل کرمانشاه و رشت به امدادرسانی به زلزله زدگان پرداخته ایم.

در زمان کرونا نیز که در بین مردم وحشت ایجاد شده بود، در اموری مثل توزیع بسته های بهداشتی و رسیدگی به امور بیماران کرونایی وارد صحنه شده و هر کمکی که از دستمان بر می آمد در این مسیر انجام دادیم؛ به علاوه اینکه در پایگاه های بسیج و برگزاری کلاس حلقه های معرفتی نیز فعالیت دارم؛ اما به نظر من این ها مانع کار علمی نیست، هرچند انجام همه‌ی کارها کمی سخت است و نیاز به برنامه ریزی و مدیریت دارد؛ اما می‌توان آنها را جمع کرد و به نظر من کار جهادی زمینه ساز توفیقات در کارهای علمی است.

رسا- آیا برای طلاب علوم دینی توصیه ای دارید؟

توصیه ای که به دوستان طلبه دارم این است که باید این عزیزان باور کنند که می توانند کارهایی را انجام دهند و ما باید آن کارهایی که بر زمین مانده است را به دست گرفته و انجام دهیم که به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی «باید جوانان شانه های خود را زیر بار مسئولیت قرار دهند» که اگر این کارها انجام شود ما می توانیم کارهای نشدنی را انجام دهیم.

مقاله نویسی، پاسخگویی به مسائل جامعه، برای پاسخگویی به نیازها علمی و روز جامعه از زبان دین، کاری است که از دست ما برمی آید و امری شدنی است و باید همت کرده و تابوی سخت پنداری نوشتن را بشکنیم؛ چراکه همه کارها به لطف الهی انجام شدنی است و هیچ مانعی نمی تواند در مسیر اراده های پولادین و مصمم قرار گیرد.

رسا-  با تشکر از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید.