شرح دعای نخستین روز ماه مبارک رمضان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان رضوی، حجت الاسلام علی خیاط، رییس دانشگاه رضوی به بیان شرحی کوتاه از دعای نخستین روز ماه مهمانی خدا پرداخت که در مقابل دیدگان شما قرار می گیرد.

اللهمَ اجْعلْ صِیامی فـیه صِیـام الصّائِمینَ وقیامی فیهِ قیامَ القائِمینَ ونَبّهْنی فیهِ عن نَومَهِ الغافِلینَ وهَبْ لی جُرمی فیهِ یا الهَ العالَمینَ واعْفُ عنّی یا عافیاً عنِ المجْرمینَ.

در دعای روز اول ماه مبارک رمضان ۴ خواسته اساسی مطرح می شود. در حقیقت عبادت هایی که ما انجام می دهیم یک شکل ظاهری و پوسته ای دارد و یک حقیقت و محتوای اساسی و هدف دارد.

همه عبادات اینگونه است روزه هم چنین است. شکل ظاهری آن خودداری از خوردن و آشامیدن و برخی کارهای دیگر به عنوان مفطرات در یک بازه زمانی خاص از طلوع فجر تا هنگام مغرب شرعی است.

بسیاری از مردم بهره ای که از روزه می برند صرفا همین خودداری و تشنگی و گرسنگی کشیدن است اما روزه یک باطنی هم دارد که بسیار با اهمیت است و موجب عظمت روحی انسان می شود. در مواجهه با شیطان و در مبارزه با هوای نفس به او قدرت می بخشد و عشق خدا را در دل او شعله ور می کند که در آیه ۱۸۳ سوره بقره بدان اشاره شده است «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا كُتِبَ عَلَيكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذينَ مِن قَبلِكُم لَعَلَّكُم تَتَّقونَ.»

روزه اگر روزه حقیقی راستین شد سبب پاکی درونی و پاکی روح می شود انسان را به درجه تقوا می رساند که دیگر پایداری انسان در برابر دشواری ها و هوای نفس و شیطان افزایش پیدا می کند این هدف اساسی روزه است اگر روزه انسان روزه راستین شد باید انسان را به چنین هدفی برساند.

در این دعا به عنوان اولین درخواست از خدا می خواهد روزه اش را روزه واقعی قراربدهد صرفا انسان از مفطرات شرعیه پرهیز کند و به قصد غربت از طلوع فجر تا غروب آفتاب خوردن و آشامیدن و سر بزیر آب فروبردن و دیگر مفطرات روزه ترک شود رفع تکلیف می کند اما انسان را به جایی نمی رساند که قلب انسان را از گناه و معاصی حفظ کند مورد عنایت خدا واقع شود پرده های حجاب مادی از برابر دیدگانش برداشته شود و به درجه تقوا برسد روزه حقیقی انسان را به اینجا می رساند و آن ثواب ها و آثار فراوانی که برای روزه ذکر شده برای چنین روزه ای است و روزه سپر در برابر آتش، به تعبیر روایات چنین است.

در فراز دوم نیز درخواست می کند نماز من را در این روز نماز واقعی قرار بده در روایات پیرامون آن سخن بسیار است در بیانی از امام رضا علیه السلام«اَلصَّلاَةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيٍّ » آمده و نیز بیان شده موجب تقرب به خداست معراج مومن و عمود دین است. آن نمازِ سبب تقرب و معراج و رشد و بزرگی انسان، نماز ظاهری نیست که حرکاتی را صرفا انجام بدهد اما دلش جای دیگر باشد و هیچ توجهی نداشته باشد این نماز آن آثاری که گفته شده را ندارد.

اینکه می فرماید «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ» نماز حقیقی است و الا ممکن است نماز هم بخوانند اما قران با زبان تندی از آنها یاد کرده مثل بیان «فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ» پس در نمازشان غافل هستند درحال غفلت مستی بسر می برند هرچی که هرجا فراموش کردند سر نماز به یاد می آورند این نماز واقعی و راستین نیست که آثار آن را داشته باشد نماز با خشوع و خضوع از روی اخلاص نیست در توصیف مومن می گویند «الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ» خشوع به معنای تواضع در برابر تکبر و خودپسندی است.

مهم است که نماز انسان واقعی باشد نماز واقعی آداب رسومش در کتاب ها آمده است توصیه می کنم کتاب صلات خاشعین امام خمینی را و شرح هایی که برآن نوشته شده بخوانید بسیار موثر است.

در فراز سوم می فرماید که خداوندا ما را از خواب غفلت بیدار کن مسئله مهمی است تا غفلت از دل انسان زدوده نگردد یاد خدا هم در دل او جانشین نمی شود از دنیا پند نمی گیرد نوم غافلین که در اینجا اشاره شده گاهی انسان می خوابد اما یک حالت هوشیاری دارد مثل کسی که می داند دشمنی در کمین و منتظر اوست چطور می خوابد؟ خواب با آرامش ندارد  در دنیا باید انسان این حالت را داشته باشد از غفلت بپرهیزد فردی که کاملا غافل شده است خواب عمیقی فرو می رود و بیدار نمی شود مگر آن روزی که دیگر فرصتی ندارد امام علی می فرماید  «النَّاسِ نِیَامٌ فَإِذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا» در غفلت به سر می برند لحظه مرگ که فرا می رسد تازه می فهمند چه خبر است و چه فرصتی را از دست داده اند!

بسیار خطرناک است که انسان به چنین غفلتی دچار شود غفلت در مقابل یاد خداست وقتی دچار آن شدیم قران می فرماید « وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى» کسی که از یاد خدا  روی گردان شود زندگی اش تنگ و سخت خواهد شد روز قیامت او را نابینا محشور می کنیم اما اگر اولیا خدا را الگوی خود قرار بدهیم یاد خدا را در دل داشته و نگه داریم هرگز دچار تنگدستی و سختی نخواهیم شد.

در مقابل، فراموش کردن یاد خدا زمینه ساز بلایا و رنج های بسیاری برای انسان می شود  بسیار مهم است که انسان از غفلت بیدار شود غافل باشیم ماه رمضان تمام می شود و هیمنطور یک روزه ظاهری می گیریم در حالی که بهره ای از این ماه مهمانی خدا نبردیم در آن خطبه جمعه آخر شعبان پیامبر اکرم(ص) عظمت ماه رمضان را بیان می کند ماهی که در آن مهمانی خدا برای انسان فراهم شده «أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ» نفس انسان در این ماه تسبیح، خوابش عبادت، عملش مورد قبول و شیطان درغُل و زنجیر است و این فرصت ارزشمند را اگر بدان توجه نکنیم اوج غفلت است بنابراین در آغاز این ماه از خدا می خواهیم از غفلت نجات پیدا کرده و وارد مهمانی خدا شویم و از آن استفاده کنیم.

در فراز آخر می خواهیم گناه ما را ببخشد از ما درگذرد و چشم پوشی کند این هم بسیار مهم است اگر قرار است وارد مهمانی شویم چگونه باید باشد؟ همین مهمانی ظاهری که می خواهیم برویم خود را تمیز و پاکیزه کرده لباس مرتب پوشیده از نابسامانی ظاهری دور شده و با ظاهر آراسته بر آن مهمانی قدم می گذاریم از این رو ماه مبارک رمضان که مهمانی خداوند است بر سر چنین مهمانی فرد گناه کار و بخشیده نشده نمی تواند در واقع وارد شود تا از برکات آن بهره ببرد شرط ورود به این مهمانی پاکی و طهارت روحی است و خدا هم بخشنده و مهربان است.

بنابراین در روز اول این چند خواسته که شرط ورود است را مطرح می کند که خدایا روزه من را روزه راستین که نتیجه اش تقواست قرار بده! اگر تقوا حاصل شد باقی مسائل هم درست می شود از غفلت رها می شود تقوا حالت مراقبت است آدمی که مراقب است غافل نخواهد بود بنابراین درخواست های بعدی در پی خواهد آمد روزه و نماز راستین که حاصل شود نتیجه آن غفلت زدایی است.

انسان که از غفلت رها شود گناه نمی کند از خدا می خواهد او را ببخشد و دیگر دچار گناه و غفلت نشود که بدترین حالت است بنابراین این چهار درخواست را از خدا داریم که اگر اجابت شود به نیکی وارد ماه مهمانی خدا می شویم برای این غفلت زدایی در حالات مومنین داریم که از ابتدای رجب شروع می کردند روزه گرفتن و عبادت و بندگی تا آماده، وارد مهمانی خدا شوند حال که آن توان را نداشتیم از خدا می خواهیم این توفیق را بدهد با پاکی و طهارت بر سر سفره او وارد شویم ان شالله.../933/