چرایی دفاع حضرت آیت الله خامنه‌ای از روحیات انقلابی جوانان امروز

گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا؛ برای بسیاری افراد ممکن است این سؤال وجود داشته باشد که چرا مقام معظم رهبری، ایمان و روحیه انقلابی جوانان امروز را مانند ایمان و روحیات انقلابی جوانان اول انقلاب و حتی بهتر از آن می‌دانند؟ این موضع­گیری ایشان چگونه با ناهنجاری­های فراوانی که در سبک زندگی بسیاری از جوانان دیده میشود سازگار است؟ و اساساً دلیل ایشان بر این تحلیل چیست؟

برای پاسخ به این سؤالات لازم است در فرمایشات ایشان دقت و تأمّلی جدی داشته باشیم. به همین منظور سخنان ایشان پیرامون این مسئله را در دو بخش کلّی بررسی می‌­نماییم:

بخش اول: سخنانی که در مقام نقد دلائل کسانی که قائل به افت تدیّن و روحیه ­ی انقلابی جوانان می­باشند ایراد گردیده است

1) یکی از عللی که موجب شده تا برخی به این نتیجه برسند که جوانان امروز ما نسبت به جوانان دوران انقلاب و دفاع مقدس، دچار افتی جدی در دینداری و انقلابی­گری شده اند، وضعیت ظاهری جوانان امروز و سبک زندگی آنهاست. مثلاً مشاهده می­شود که بدحجابی زیاد شده، برخی از جوانان چهره و لباسشان را شبیه بازیگران هالیوودی می­کنند، موسیقی­های خواننده­های مبتذلی چون ساسی مانکن را دسته­ جمعی می­خوانند و از این کارهایشان کلیپ درست می­کنند و در صفحه اینستاگرامشان منتشر می­کنند، بسیاری از آنها درگیر دوستی با جنس مخالف هستند و حتی بعضی از آنها آلوده به مصرف مشروبات الکی نیز شده­اند.

حال وقتی یک یک جامعه­شناس یا یک فرد متدیّن این مسائل را مشاهده می­کند، ممکن است اینگونه نتیجه بگیرد که جوانان ما به اصطلاح «از دست رفته­اند» و در مقایسه ­ای که بین جوانان امروز با جوانان دوره­ی انقلاب و دفاع مقدس به طور ناخودآگاه انجام می­دهد، فاصله را از زمین تا آسمان ببیند!

امّا جالب آنکه رهبر حکیم  انقلاب دیدگاه دیگری دارند. ایشان در وهله­ اول معتقدند که اساسا ذهنیت و تصور ما نسبت به جوانان دوره­ی انقلاب و حتی شهدا، ذهنیت درستی نیست؛ رهبر معظم انقلاب در این رابطه بیان داشته اند که:

«[من یک‌بار عکسی را به جمعی] نشان دادم که جوانی را با مُد آن روز که موهای سرش را به‌طور خاصی آرایش کرده و کراوات بسته بود، نشان می‌داد. به آنها گفتم این یکی از شهدای ماست! شهدای ما کسانی نبودند که از اوّلِ زندگیشان با دعا و تقوا و زیارت و میل به شهادت مأنوس باشند، بلکه اینها منقلب شدند. شما چرا به ظواهر کوچکی در شخصی - که می‌تواند حقیقتاً منقلب شود - تکیه می‌کنید؟»(1)

همچنین در جایی دیگر فرموده­‌اند:

«[من یک وقت به جمعی گفتم] به داخل خانه‌های همین چهره‌های منوّر شهدای حزب‌اللَّه بروید و بگویید آلبوم عکسهای چهار، پنج سال پیشِ آنها را بیاورند و به شما نشان دهند! بنده خودم این کار را نسبت به بعضیها کرده بودم؛ دارای چهره‌های عجیب و غریب، موها و آرایشهای گوناگون! گفتم: این جوانی که امروز اسوه‌ی دین و تقوا و معنویت است، همانی است که عکسش را در آن آلبوم میبینید! چهار، پنج سال پیش، آرایشش، نگاه کردن و مدگراییاش، مثل یک مقلّد محض نسبت به فرهنگ منحط و فاسد غربی بود و مثل یک موجود پوک، هیچ چیز از درخششهای انسانی را که آدم دوست میدارد در یک جوان ببیند، در او نبود »(2)

رهبر معظم انقلاب در وهله دوم به ما این نکته را متذکر می­شوند که حتی وقتی که جوانان را در ظواهر این چنینی می­بینیم، نباید براساس ظاهر این جوان، حکم به بی­ایمانی و بی­آرمانی او نماییم:

«بعضی از همین­هائی که در استقبالِ امروز بودند...خانم­هائی بودند که در عرف معمولی به آنها میگویند «خانم بدحجاب»؛ اشک هم از چشمش دارد میریزد. حالا چه کار کنیم؟ ردش کنید؟ مصلحت است؟ حق است؟ نه، دل، متعلق به این جبهه است؛ جان، دلباخته‌ی به این اهداف و آرمانهاست.»(3)

2) دلیل دیگری که برای اثبات فاصله گرفتن جوانان امروز از آرمانهای انقلاب بیان شده، طبیعی قلمداد کردن این گسست می­‌باشد. یعنی در یک تحلیل جامعه­ شناسانه گفته می­شود که هر انقلابی پس از مدتی دچار شکاف بین ­ِنسلی میشود و نسل­های سوم انقلاب­ها از آرمان­های پدرانشان رویگردان هستند. این رویگردانی امری است طبیعی و گریزناپذیر و جمهوری اسلامی هم حتماً به این واقعیت اجتماعی مبتلا خواهد شد.

امّا رهبر فرزانه انقلاب کلّی دانستن این تحلیل را زیر سؤال برده و در نقد آن اینگونه می­فرمایند: «این کدام فلسفه است، با کدام انقلاب تطبیق شده و در کجا تجربه‌ شده که نسل‌های سوم انقلاب، از انقلاب برمی‌گردند؟ نخیر، این بسته به این است که ایده‌ی آن انقلاب چه باشد. اگر ایده‌های یک انقلاب بتواند نسل دوم و سوم و دهم را به‌خاطر اصالت و صحت خود قانع کند، آن انقلاب عمر ابدی خواهد داشت. ایده‌های انقلاب اسلامی، ایده‌هایی هستند که عمر ابد دارند. عدالت‌خواهی هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود، آزادی‌خواهی و استقلال‌خواهی هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود، مبارزه با دخالت بیگانگان هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود.»(4)

3)  امر دیگری که موجب می­شود ادعای افت اخلاقی و ایمانی نسل­های دوم و سوم انقلاب موجه به­ نظر بیاید  «تکرار» همین ادّعاست! یعنی بسیاری از افراد، بدون ذکر دلیل یا استناد به تحقیقی ضابطه­مند، مکرّراً این ادعا را در تربیون­ها و رسانه­های مختف مطرح می­کنند ، آنگونه که آن را مسلّم و مفروض جلوه دهند و کسی جرأت  اظهار تردید در مورد آن را به خود ندهد! امّا رهبر حکیم انقلاب در مقابل این جوسازی­ها می­‌فرمایند:

«من به‌هيچ‌وجه حرفها و تحليلهاى كسانى را كه گاهى در برخى از مطبوعات يا رسانه‌ها از انحراف نسل جوان سخن مى‌گويند قبول نمى‌كنم. اين‌طور نيست.  اگر گاهی اشتباه و خطایی از جوان سر بزند، با توجّه به دل پاک و نورانی او این اشتباه کاملاً قابل جبران است. اینها چرا صلاح و پاکدامنی و پارسایی و صداقت جوانان را نمیبینند؟ چرا شور و شعور جوانان را نمیبینند؟ به چند خطای معدود جوان چشم میدوزند و درست در همان مجرایی که دشمنان میخواهند و میپسندند، سخن میگویند یا قلم میزنند.»(5)

بخش دوم: دلائل و شواهدی که رهبر انقلاب اسلامی در دفاع از ایمان و روحیه انقلابی جوان امروز اقامه فرموده‌­اند.

1) یکی از شواهد مهمی که رهبری مکررّاً آن را مطرح می­کنند (و به نوعی در نقطه ی مقابل دلیل اصلی مدعیان افت روحی جوانان-یعنی استناد به وضعیت ظاهری جوانان- قرار می­گیرد) حضور گسترده و پرشور جوانان در مراسمات عبادی است. حضوری که برای همگان مشهود و ملموس است و کسی قدرت انکار آن را ندارد. حضور میلیونی مردم و بخصوص جوانان در عزاداری روز عاشورا، راهپیمایی اربعین، مراسمات اعتکاف، احیای لیالی قدر ،حرم مطهر رضوی و مسجد مقدس جمکران، مشهود و ملموس همگان است.

اگر پوشش و ظاهر بسیاری از جوانان ما کاملاً  غربی شده، بسیاری دیگر از جوانان، و شاید بسیاری از همین جوانانی که ظاهر مناسبی ندارند ، چنین ظهور و بروزهایی هم دارند. آیا این انصاف است که فقط بدظاهری ها را دید؟ و آیا صحیح است که با قضاوت کردن براساس ظاهر بد برخی جوانان، بی ایمانی آنها را نتیجه گرفت؟! رهبر عزیز انقلاب در این مورد می‌فرمایند: 

«شما ببینید راه‌پیمایی اربعین چه‌جوری است، اعتکاف چه‌جوری است، نمازجماعت‌های دانشگاه‌ها چه‌جوری است. اینها خیلی مهم است؛ چرا ما اینها را نباید ببینیم؟ اینها نشان‌دهنده‌ی این است که حتّی معنویّت که سخت‌ترین [بخش] است -آن بخش معنویِ فرهنگ- دارد پیشرفت میکند. جلسات ماه رمضان را شما ملاحظه کنید؛ بنده بخصوص در ماه رمضان‌ها و همچنین محرّم و صفر از این معنا استفسار میکنم و از کسانی سؤال میکنم که بروند تحقیق کنند، کار کنند و ببینند نسبتِ جلساتِ امسالِ ماه رمضان به سال گذشته چیست؛ میروند گزارش می‌آورند؛ انسان واقعاً حیرت میکند از این پیشرفت، از این حرکتِ رو به جلو. اینها را ما چرا نباید ملاحظه کنیم، چرا نباید ببینیم؟»(6)

البته باید توجه داشت که حتی اگر میزان اشکالات ظاهری  با میزان بروز رفتارهای مذهبی و معنوی از نظر کمی مساوی باشد اما مسلما رفتارها و ظواهر معنوی به لحاظ کیفی دارای اهمیت بیشتر و بالاتری هستند چراکه حکایت گری این رفتارها از باطن اشخاص، نسبت به برخی ظواهر به مراتب  قوی تر و عمیق تر است.

2) در کنار حضور پرشور جوانان در مراسمات مذهبی، حضور جوانان در صحنه های سیاسی و جهادی نیز بسیار حائز اهمیت بوده و در قضاوت و تحلیل ما در مورد نسل جوان شاخصی تأثیرگذار محسوب می گردد. چه حضور برخی جوانان خالص و مجاهد در دفاع از حرم اهل­بیت علیهم­السلام و چه حضور توأم با بصیرت آنها در راهپیمایی­ها ،بخصوص راهپیمایی عظیم و حماسه آفرین 9دی(7)، و چه حضور شورمندانه آنان در تشییع پیکر مطهر سردار شهید حاج قاسم سلیمانی. رهبر معظم انقلاب اینچنین شاخصه هایی را شاخصه و ملاک درست تحلیل وضعیت روحیه ی انقلابی مردم ایران میدانند و از دوست و دشمن دعوت میکنند که با دقت در این وقایع محسوس و ملموس، در ارزیابی ملت ایران دچار توهّم نشوند؛ ایشان می­‌فرمایند:

«کدام اجتماع را ما در این سالهای متمادی در دوران انقلاب -که دوران اجتماعات عظیم است- داریم مثل تشییع ده‌هامیلیونیِ شهید سلیمانی؟ اینها چه کسی بودند؟ ملّت، این است دیگر. ملّت را در توهّمات که نمیشود تصویر کرد؛ ملّت این واقعیّت موجود است.(8)

علاوه بر موارد فوق، از حضور پیوسته­ی مردم و به خصوص جوانان در انتخابات­ها نیز نباید غافل شد. جالب  خواهد بود اگر توجه کنیم که میانگین حضور مردم در انتخابات­های ریاست جمهوری­ بیست سال اول انقلاب حدود 63 درصد و میانگین حضور در بیست سال دوم (حتی با لحاظ انتخابات 1400 که در شرایط خاص کرونایی برگزار شد) حدود 66 درصد است!(9) یعنی میانگین حضور در نیمه­ی دوم عمر انقلاب، نه تنها کمتر نشده که حتی بیشتر هم شده است.

حال آیا منصفانه است که چشم خود را بر این واقعیتها ببندیم و حتی شاخصه­ی مشارکت در انتخابات را که در همه جای جهان شاخصه­ای پذیرفته شده است، را خیلی راحت نادیده بگیریم و بر افت روحیه ی انقلابی مردم اصرار داشته باشیم؟

3) یکی از علل دیگری که  موجب شده تا رهبر امت اسلامی، از ایمان و روحیه­ی انقلابی مردم و علی­الخصوص جوانان مکرراً تعریف کنند، شرایط خاص این زمانه است.  بدین معنا که حفظ روحیه­ی دینی در زمان حاضر، چندین برابر دین­داری در گذشته­ی دور و حتی نزدیک ارزش دارد. ایشان در تبین این موضوع می‌فرمایند:

«شما ببینید الان در فضای مجازی چه خبر است! چقدر «مُضِلّاتُ الفِتَن» در این فضای مجازی و در ماهواره‌ها و در این تشکیلات وجود دارد و جوان در معرض همه‌ی اینها است، درعین‌حال شما ببینید راه‌پیمایی اربعین چه‌جوری است، اعتکاف چه‌جوری است...»(10)

آری در روزگاری نه چندان دور شرایط خانوادگی و اجتماعی نه تنها برای گناه مساعد نبود بلکه حتی در عمل افراد را از معصیت نیز بازمی­داشت؛ امّا امروز قضیه برعکس شده به شکلی که حتی اگر کسی نخواهد به دنبال گناه برود ، گویی گناه به دنبال اوست!

متاسفانه امروز شرائط به‌گونه‌ای است که از یک طرف جوانها به راحتی میتوانند در فضای حقیقی و مجازی به انواع و اقسام گناه­ها آلوده شوند و از طرف دیگر درصورتی که بخواهند برای رفع یکی از مهم­ترین نیازهای اولیه خود ازدواج کرده  و سالم زندگی کنند با موانع متعددی روبرو می­باشند. از دیگر سو، اگر در گذشته محیط فکری و اعتقادی برای بسیاری افراد سالم و بی خطر بود، امروزه جوانان ما با بمبارانی از شبهات اعتقادی و سیاسی روبرو هستند. حال آیا در چنین وضعیتی ارزش حفظ ایمان و تقوای یک جوان، اصلا با گذشته قابل مقایسه است؟

 4) در مقایسه ی جوان امروز با جوان ابتدای انقلاب، باید به این نکته نیز توجه کرد که جوان آن روز در یک جوّ فراگیر انقلابی و دینی قرار داشت و به همین خاطر همراه شدن با آن جوّ بسیار آسان و طبیعی بود، بلکه حتی می توان گفت مخالفت با آن فضا و یا بی تفاوتی نسبت به آن بود که دشوار می نمود. پس ممکن بود که انقلابی­گری در آن دوران، تا حد زیادی از احساسات و هیجانات ناشی شده باشد.(11)

درحالی که در زمانه­ فعلی نه تنها دیگر چنین شرایطی وجود ندارد بلکه بخاطر فضای مسموم رسانه­‌ای و تهاجم تبلیغاتی دشمنان، چه بسا شرایط برعکس نیز شده باشد. امروز آرمان گرایی و انقلابی بودن یک جوان  رفتاری کاملا غیر­احساسی و مبتنی بر عقلانیت انقلابی است  و به همین خاطر است که ارزش و دوام آن بسیار بیشتر از بعضی آرمانگرایی­ها و انقلابی گرایی­های هیجانی جوانان اول انقلاب می­باشد. به فرموده­‌ی رهبر انقلاب اسلامی:

«روحیّه‌ی امروز جوانهای ما همان روحیّه‌ی جوانهای آن‌وقت است؛ با این تفاوت که آنها آن‌وقت در وسط کوره‌ی انقلاب بودند، امروز آن [شرایط] نیست، درعین‌حال آن روحیّه هست. تفاوت دیگر اینکه بصیرت و آگاهی و تجربه‌ای که جوانهای ما امروز دارند، آن روز وجود نداشت؛ یعنی ما پیش رفته‌ایم.»(12)

5) یکی دیگر از عواملی که در گذشته به حفظ روحیه ی انقلابی کمک میکرد این بود که خباثت اصلی ترین دشمنی که مردم در حال مبارزه با آن بودند خیلی روشن و واضح بود. قبل از انقلاب، قیام مردم در مقابل شاهی بود که جنایتکاری و فساد اخلاقی و اقتصادی او برهمگان عیان شده بود.

در دوران دفاع مقدس هم صدامی در مقابل ملت ایران قرار داشت که شرارت و خباثتش بسیار آشکار بود و مسلماً ایستادگی در مقابل چنین دشمنانی، از لحاظ فکری هیچ پیچیدگی و شبهه­ای را برای مبارزان به همراه نداشت. امّا دشمنان امروز ما با مخفی شدن پشت نقابهای حقوق بشر و آزادی خواهی و با بهره­گیری از تکنیکهای پیچیده رسانه­ای آنهم در بستر یک امپراطوری بزرگ خبری و تبلیغاتی، نه تنها دشمنی خود را مخفی می­کنند بلکه حتی خود را دوست و ناجی مردم ایران جلوه میدهند.(13)

به عنوان نمونه رسانه دولتی و سلطنتی انگلستان، خود را صادق و خیرخواه مردم ایران جلوه میدهد و در مقاطعی مانند انتخابات سال 1388 ضربه ی خود را به این ملت وارد میسازد. یا شبکه ی ایران اینترنشنال که گواردین انگلستان آن را منسوب به بن سلمان جنایتکار میداند(14)، خود را مدافع آزادی بیان و حقوق مردم ایران جلوه میدهد و با هزار ترفند سعی در جدا کردن مردم و به خصوص جوانان از انقلاب داشته و در مقاطع زمانی مختلف(همچون آبان98) سعی در ایجاد فتنه در جمهوری اسلامی دارد. حال در چنین شرایط سیاسی پیچیده ای اگر جوانی همچنان وفادار به آرمانهای انقلاب باشد، بسیار ارزشمندتر از انقلاب گری جوانان نسلهای قبل میباشد(15)

6) تربیت یافته شدن نسل دوم انقلاب در بستر نظام اسلامی، یکی دیگر از عواملیست که رهبری معظم آن را به عنوان دلیلی بر بهتر بودن این جوانان نسبت به نسلهای قبل از خود معرفی می­کنند و می­فرمایند: «این نسل در محیطی بار آمده که از محیط سی سال و سی‌وپنج سال قبل به‌مراتب پاکیزه‌تر و بهتر است... من معتقدم که این نسل نسبت به آن نسل، در محیط بهتری پرورش‌یافته و آمادگی‌ها و آگاهی‌های به‌مراتب بهتر و بالاتری دارد. بنده وقتی حدود بیست سالم بود، هرگز آگاهی‌هایی که امروز شما جوان بیست‌ساله دارید، نداشتم. امروز جوان ایرانی، آگاه و بامعرفت و بصیر و سیاسی و اهل تحلیل است و از همه بالاتر، باایمان است.»(16)

البته برای نگارنده مشخص نیست که (با توجه به گذشت حدود دو دهه از زمان ایرادشدن سخن فوق) آیا نظر ایشان در مورد نسل کنونی انقلاب هم همینگونه است یا خیر. وجه تردید این است که در این بیست سال و بخصوص در ده سال اخیر با گسترش فضای مجازی، بسیاری از جوانان و نوجوانان ما بیش از آنکه تحت تربیت نظام آموزشی و دینی کشور باشند، تحت تأثیر جوّ مخرّب حاکم بر فضای مجازی هستند و ممکن است دیگر نتوان آنها را پرورش یافته­ی محیط اسلامی دانست. لااقل این است که تربیت آنها آمیزه ای از دو نوع فرهنگ متفاوت است.

یکی فرهنگی که در مدارس و مساجد و هیئات و رسانه ی ملی با آن مواجه میشوند و یکی هم فرهنگی که در شبکه های اجتماعی و فیلم و سریالهای هالیوودی و امثالهم مشاهده میکنند. ولی به هرروی نمیتوان نقش تعلیم و تربیتی که در بستر انقلاب اسلامی برای بسیاری از جوانان حاصل شده است را نادیده گرفت.

7) دلیل دیگر بر بهتر بودن جوانان امروز نسبت به نسل اول انقلاب ، مقایسه ی کمّی تعداد جوانان مؤمن و انقلابی امروز با جوانان دهه های پنجاه و شصت می­باشد. این دلیل را چه بسا بتوان مهمترین و قوی­ترین دلیلی دانست که در این مقایسه باید به آن توجه نمود.

به نظر می­رسد در ناخودآگاه خیلیها مسلّم انگاشته شده که در ابتدای انقلاب و زمان جنگ، اکثریت قاطع مردم و جوانان، انقلابی و مجاهد و ایثارگر بوده اند. وقتی این تصور را با تصویری که از جوان امروز در ذهن داریم مقایسه میکنیم، بدیهی می­دانیم که جوانان دیروز بسیار بهتر و متدین تر از جوانان امروز بودند. اصلاً آن جوانان کجا و جوانان امروز کجا!

حال آیا واقعاً اینگونه است؟ یک طرف این مقایسه را که در نقد دلیل اولِ مدعیان سقوط جوانان نقد نمودیم. امّا فرمایشات رهبر حکیممان در این مورد هم بسیار جالب و شایسته­ی توجه است:

«من بارها گفته‌ام امروز جوانهای ما از لحاظ گرایش به مفاهیم انقلابی، از لحاظ کمّیّت و کیفیّت اگر بیشتر و بهتر از دوره‌ی دفاع مقدّس و دهه‌ی ۶۰ نباشند، عقب‌تر نیستند. آن روز هم شما خیال نکنید همه‌ی جوانها میرفتند جبهه؛ نه، در دوره‌ی جنگ هم یک عدّه‌ای جبهه میرفتند و مجاهدت میکردند و خود را در معرض انواع و اقسام مشکلات قرار میدادند، یک عدّه‌ای هم اینجا مشغول بی‌عاری و الواتی و کارهای گوناگون بودند؛ یعنی خیلی از جوانها هم این‌جوری بودند. همه‌ی شهدای ما در دوره‌ی هشت سال جنگ تحمیلی در حدود مثلاً سیصد هزار یا سیصدوخرده‌ای هزار است.

خب، آن‌وقت چهل میلیون جمعیّت ایران بود؛ در جمعیّت چهل‌میلیونی، فرض کنید دو میلیون، سه میلیون، چهار میلیون جبهه رفتند، حدود سیصد هزار نفر هم به شهادت رسیدند. این در قبال آن چهل میلیون جمعیّت ایران چیز زیادی نبود؛ یعنی همان زمان هم این‌جور نبود که همه‌ی جوانها انقلابی باشند. امروز اگر شما نگاه کنید، [تعداد] جوانهایی که گرایش انقلابی دارند، فهم انقلابی دارند، نسبت به مجموع جوانها به گمان من یا بیشتر از آن روز است یا لااقل به‌قدر آن روز است.»(17)

 8) آرمانهای انقلاب اسلامی (و نه الزاماً عملکرد دولتها و مسئولین)، آرمانهایی الهی، برگرفته از دین و منطبق بر فطرت است. به همین خاطر چنین آرمانهایی در یک جامعه ی مؤمن و موحدّ هیچگاه کهنه و فراموش نمیشوند. از همین روست که رهبر انقلاب ، در استدلال به وجود و استمرار روحیه ی انقلابی در مردم و جوانان امروز می‌فرمایند:

«گفتند انقلاب تمام شد، گفتند امام فراموش شد؛ اشتباه ميكردند. انقلاب يك حقيقت خدائى است، متكى به ايمانهاست، متكى به احساسات عاشقانه است، متكى به بصيرت است. مگر تمام ميشود؟ لذا من بارها گفته‌ام، الان هم ميگويم: نسل جوان امروز ما كه نسل سوم انقلاب است، از جوانان نسل اول اگر ايمانشان قوى‌تر نباشد، پرشورتر نباشد، بصيرتشان روشن‌تر نباشد، يقيناً عقب‌تر نيستند.»(18)

البته مخفی نیست که این دلیل برای کسی قابل قبول است که وضعیت دینداری امروز مردم را وضعیتی خوب و معمولی بداند و شبهه­اش تنها در مورد روحیه ی انقلابی مردم باشد. پس برای کسی که در ایمان و تدیّن مردم هم دچار تردید است، این دلیل مفید نبوده و باید ادله ی دیگری که ذکر شد را مورد ملاحظه قرار دهد.

 9) رهبر حکیم ایران اسلامی در اجتماع بزرگ مردم قم فرمودند: «فتنه‌ی سال ۸۸ کشور را واکسینه کرد؛ مردم را بر ضد میکروبهای سیاسی و اجتماعی‌ای که میتواند اثر بگذارد، مجهز کرد؛ بصیرت مردم را بیشتر کرد.»(27مهر89) و البته بر شما خواننده­ی گرامی مخفی نیست که انقلاب ما از این تجربه ها کم نداشته است .

مردم ایران در تجربه ی این حوادث هرچند فشارها و سختی های زیادی هم متحمل شده اند، اما با درس گرفتن از این تجارب، آگاه تر و با بصیرت تر شده اند. جوان امروز وارث تجربه های انقلاب در چالشهای التقاط، تکنوکراسی، اصلاح طلبی افراطی، عدالتخواهی انحرافی و فتنه 88 است. البته مدعی نیستیم که همه ی مردم ایران در این چالشها کاملاً واکسینه شده و در موارد مشابه دچار اشتباه نشده و فریب نخواهند خورد امّا نمیتوان هم منکر شد که این تجربه ها باعث ارتقای سطح آگاهی و بصیرت مردم شده است.

از همین رو گزاف نیست اگر بصیرت جوان امروز را بالاتر از جوان اول انقلاب بدانیم. حتی همین تجربه اخیر مردم و نظام اسلامی در قضیه ی برجام و مذاکره (ی ولو محدود) با آمریکا، هرچند تجربه ی تلخی بود امّا غیرقابل اعتماد بودن آمریکا را به بسیاری از مردم ایران ثابت نمود. تجربه ای که مردم و جوانان امروز از قضیه ی برجام کسب کردند، میتواند مانع از اعتماد مجدد آنان به اشخاصی شود که به غلط، راه اصلی نجات مردم را تعامل با غرب معرفی میکردند.(20)

 اینها نکاتی بود که در فرمایشات رهبر حکیم انقلاب اسلامی در دفاع از تدیّن و روحیه انقلابی جوانان امروز بیان شده است. با عنایت به این نکات انسان میتواند دید وسیع تر و دقیق تری به این موضوع داشته و اسیر قضاوتهای عجولانه و سطحی نگرانه نگردد. وقتی ورای ظواهر بعضی جوانان، به ایمان قلبی آنها توجه شود و هنگامی که در سنجش جامعه، به تفاوت درجات ایمان در طیفهای مختلف مردم توجه شده و توجه داشته باشیم که که چنین تفاوتی در ابتدای انقلاب هم وجود داشته است، آنگاه میتوانیم سنجش و ارزیابی دقیقتری از وضعیت جامعه داشته باشیم.

با توجه به این نکات به نظر میرسد که وقتی رهبر معظم انقلاب از خوب بودن میزان تدین و روحیه ی انقلابیِ جوانان امروز دفاع میکنند، این دفاع در مقایسه با جوانان اول انقلاب است و نه با حالت ایده آلی که برای یک جوان قابل تصور است.  

ایشان از سویی با ذکر مواردی از مظاهر روحیه­ی دینی و انقلابی جوانان امروز، و از سوی دیگر با توجه دادن به این نکته که تمام جوانان نسل اول انقلاب از قبیل جوانان درجه یک انقلابی نبوده و طیفهای مختلفی داشته اند، ما را به قضاوتی صحیح تر در مورد وضعیت جوان امروز راهنمایی می‌فرمایند.

همچنانکه در آن روزگار درصدی خاص از مردم و جوانان، در سطح مطلوبی از تدین و انقلابی­گری بودند، امروز نیز صرفاً تعدادی محدود و درصدی خاص چنین وضعیتی دارند؛ و همچنانکه در آن روزها، در اغلب مردم ایران روح ایمان و آرمان خواهی وجود داشت، این روحیه در اغلب جوانان امروز نیز وجود دارد. امروز هم مشخصه­ی مردم ایران ، ایمان آنها به خداوند و حبّ آنها به اهل­بیت و راه سیدالشهداست و امروز هم ارزشهایی چون استقلال، آزادی و عدالت همچنان برای این مردم در زمره­ی بالاترین ارزشها قرار دارد و بروز و ظهور تدیّن مردم و اعتقاد آنها به حکومت دینی را در مراسمات دینی و انتخاباتها و راهپیماییها می­توان مشاهده نمود.

البته امروز گله‌­مندی­های بسیاری نیز در میان مردم وجود دارد ، اما این گله­ها و ناخرسندی­ها در واقع بیش از هر چیز متوجه مسئولینی است که پایبند به ارزشهای والا و کارآمد دینی و انقلابی نبوده اند؛ وگرنه درصورتی که  اخلاص و ایمان یک مسئول سیاسی یا نظامی جمهوری اسلامی را برای مردم روشن شود، پشت سر او قرارگرفته و از او حمایت می­کنند. تشییع باشکوهی که مردم ایران برای سردار شهید حاج قاسم سلیمانی داشتند نمونه ای از باور عمیق آنها به ارزشهای دینی و انقلابی است.

قطعا گله­ مردم از عملکردها را نمیتوان به معنی رویگردانی آنها از آرمانهای انقلاب و ناامیدی آنان از کارآمدی حکومت دینی تفسیر کرد. مردم همچنان باورمند به دین و حکومت دینی هستند و در طول این چهل و سه سال هم نشان داده اند که هرجا مسئولین به این آرمانها پایبند بوده­اند، مردم هم حامی آنها و پای کار انقلاب بوده و بسیاری از سختیها را نیز به جان خریده­اند. البته وقتی میگوییم «مردم»، منظور این نیست که همه یکجور هستند و به یک میزان معتقد و پای کارند. همچنان که در انقلاب و دفاع مقدس هم جامعه دارای سطوح مختلفی از ایمان و مجاهدت بود.

گرچه نمی‌توان منکر شد که بخاطر حجم عظیم تبلیغات دشمنان دین و انقلاب، شبهات زیادی برای بسیاری از مردم بوجود آمده؛ ولی باور نگارنده این است که اگر اولاً «تبیین» درستی از وضعیت کشور و انقلاب در جهان امروز و همچنین در مقایسه با تاریخ انقلابها در جهان و تاریخ جوامع اسلامی و تاریخ صدر اسلام صورت پذیرد و ثانیاً مبارزه­ای جدی با رانتها و فسادهای کلان انجام شود و ثالثاً در عملکرد مسئولین بهبودی نسبی­ای مشاهده گردد، بدون شک مردم ایران حامی انقلاب و مسئولین خواهند بود و در مقابل فشارهای دشمنان و تحریمهای شدید آنان نیز ایستادگی خواهند کرد.

 مرتضی دعاگویی

1-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 15بهمن81

2-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 25آذر77

3-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 19مهر91

4-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 9اسفند79

5-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 26شهریور82

6-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 15شهریور97

7-«نهم دى را همین جوانها، همین نسل سوّم انقلاب به راه انداختند؛ آن حادثهى عظیم را به وجود آوردند؛ آن سیلى محکم را به صورت کسانى نواختند که سعیشان این بود که مسیر حرکت اسلامى را با ایجاد فتنه منحرف بکنند؛ این کار را چه کسى کرد؟ جوانها کردند، نسل سوّم انقلاب کردند.» (بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 17دی1393)

8-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 11دی1400

9-میانگین مشارکت در انتخاباتهای اخیر ریاست جمهوری بیست سال اخیر در آمریکا 55درصد و میانگین مشارکت در انتخابات ژاپن (general election) در بیست سال اخیر 60 درصد میباشد. (ویکی پدیا)

10-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 15شهریور97

 11-جوان نسل اوّل، کسانی بودند که از روی احساسات، از روی هیجان [کار کردند]؛ احساسات بود، احساسات خوبی هم بود و همان احساسات کار کرد، یعنی یک نظام کهن را سرنگون کرد و اسلام را رو آورد؛ این را ما کوچک نمیگیریم، امّا غالباً دانه‌دانه‌ی افراد ــ نمیگویم همه ــ از روی احساسات لانه‌ی جاسوسی را آن روز رفتند و با شجاعت تمام گرفتند، امّا بعداً رفتند با آمریکایی‌ها صحبت کردند و عذرخواهی کردند؛ این ناشی از چیست؟ ناشی از کم‌عمق بودنِ آن انگیزه است. آن انگیزه متّکی به یک زیرساخت محکم نبود؛ انگیزه بود، امّا زیرساختش محکم نبود. جوانهای امروز  ــ [هرچند] بعضی [از آنها] هستند که بی‌خیال در خیابان راه میروند؛ زمان جنگ هم بودند، نه اینکه نبودند ــ امّا آن [جوانی] که دنبال وظیفه میرود، میفهمد چه‌کار دارد میکند. یک نمونه‌اش همین حججی است و صدها نمونه، بلکه هزارها نمونه از این قبیل وجود دارد. (بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ در 24دی96)

12-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 3آذر95

13-دشمن را بشناسیم؛ دشمنان جهانی که خودشان را به‌وسیله‌ی انواع و اقسام اقلام آرایشیِ رسانه‌ای و تبلیغاتی بزک میکنند و در مقابل چشم قرار میدهند، بشناسیم؛ آمریکا را بشناسیم. (بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 6تیر1394)

14- ttps://www.theguardian.com/world/2018/oct/31/concern-over-uk-based-iranian-tv-channels-links-to-saudi-arabia

15-" شما نگاه كنيد به شرائطى كه آن روز بود: جنگى وجود داشت و حضور دشمن در خاك ما؛ چه قبل از جنگ تحميلى هشت ساله، حضور ضد انقلاب مسلح، چه بعد هم كه جنگ شروع شد، خود اين يك عامل و انگيزه‌ى قوى‌اى بود كه آدمهاى بى‌تفاوت را هم حَركت ميداد و مى‌آورد داخل آن صحنه‌ى عجيب و پرشور. امروز آن جنگ نيست؛ يك جنگ ظريف‌ترى هست و البته خطرناك‌ترى. آگاهى از اعماق اين جنگ يك توانائى بيشتر و هوشمندى بيشترى را ميطلبد. اگر ما ديديم امروز كسانى وارد اين ميدان هستند و تلاش ميكنند و مبارزه ميكنند و با بصيرت در وسط ميدان مى‌ايستند، پس جا دارد كه بگوئيم اين از لحاظ انگيزه، از لحاظ عمل، كمتر از او نيست. اگر بهتر عمل كند، بهتر هم هست. در آينده هم همين جور ميتواند باشد؛ همت را اين بايد قرار داد." (بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 13تیر1390)

16- بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 12 اردیبهشت80

17-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 11مهر96

18-بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 31شهریور1389

19- بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 27مهر89

20- «تجربه برجام به ما نشان داد که ما در هیچ مسئله‌ای نمیتوانیم [باآمریکا] مثل یک طرف مورد اعتماد بنشینیم صحبت کنیم». (بیانات رهبر معظم انقلاب در تاریخ 11مرداد95)