در مقابل ترور مجازی چه می‌توان کرد؟

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، همزمان با سالگرد ترور شهید سلیمانی برخی از کاربران ایرانی، اقدام به انتشار پست و استوری درباره این شهید کردند.

اما امسال هم اینستاگرام بسیاری از این پست‌ ها را حذف کرد و حساب کاربری منتشر کنندگان این محتوا را مسدود و 13 میلیون پست مربوط به این شهید را حذف کرد.

این موضوع خشم کاربران ایرانی را در پی داشت و نسبت به نقض آزادی بیان در این شبکه اجتماعی آمریکایی اعتراض دارند. 

فضای مجازی زیر کلید مستکبران است 

همچنان که رهبر انقلاب هم امروز در دیدار خانواده و اعضای ستاد بزرگداشت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، برخورد حذفی مستکبران با شهید سلیمانی در فضای مجازی را نشانه ترس آنها حتی از اسم شهید و واهمه‌شان از رواج و تکثیر آن الگوی گران‌سنگ دانستند.

ایشان گفتند: در دنیای امروز، فضای مجازی زیر کلید مستکبران است و این واقعیت باید مسئولین فضای مجازی کشور را نیز هوشیار کند تا به‌نحوی عمل کنند که دشمن نتواند به هر شکل و هر جا که اراده کرد، در فضای مجازی برخورد کند.

از همین رو، با محمد لسانی، کارشناس رسانه گفت وگو کرده ایم و نحوه مقابله‌ به‌ مثل با این رویه اینستاگرام و لزوم اقدام حاکمیت در این زمینه را جویا شده ایم.

اینستاگرام چرا وارد سیاست می شود؟

لسانی گفت: اینستاگرام شبکه اجتماعی تصویری ذیل شرکت متا پلتفرمز است که از سال 2012 تا کنون یک دهه از سرویس دهی آن می گذرد. آنچه مشخص است اینستاگرام رسانه طبقه متوسط در جهت دهی به علائق و سلائق است و بر خیره کنندگی و جذابیت استوار است.

شاید زمانی که هنوز تعداد کاربران فعال ماهیانه (monthly active users)  آن کم تعداد بودند کمتر کسی فکر می کرد این شبکه به دنبال تحمیل نظر خود یا تبعیت از خط مشی سیاسی کاخ سفید باشد.

اما به هر دلیل امروز تعداد کاربران فعال ماهیانه اینستاگرام از دو میلیارد نفر گذشته است برای همین هم خودش به ابزار اعمال قدرت تبدیل شده هم مجرای پیاده سازی خواست سیاسی هیئت حاکمه آمریکا شده است.

اگر در اینستاگرام حضور داریم پس قوانین آن را پذیرفته ایم؟

او می گوید: تمام شرط و شروط اینستاگرام در قوانینش خلاصه نمی شود. درست است که اینستاگرام بخش terms یا community guidelines دارد که در چارچوب آن اقدام به تحمیل خواسته های خود می کند اما نکته مهم این است که کاملا با جهت گیری سیاسی امریکا خود را هماهنگ می کند و حتی فراتر از قوانین خود نیز اقدام به کُرنش و تن دادن به سیاست های کاخ سفید می کند.

وی با ذکر مثالی، توضیح داد: در سال 98 و پس از شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی شاهد بودیم که عکس ها و فیلم های آن شهید بزگوار از روی این پلتفرم حذف شد و نه تنها پست افراد بلکه صفحه و پیج آنان نیز مسدود شد.

وی ادامه داد: وقتی انتقادات بالا گرفت سخنگوی اینستاگرام اعلام کرد "ما مطابق مقررات وضع شده در ارتباط با تحریم‌های آمریکا اقدام می‌کنیم و در قبال تحریم‌های دولت آمریکا علیه ایران متعهد هستیم." یعنی فراتر از قوانین موجودِ خود حتی به جهت گیری سیاسی کاخ سفید هم متعهد است و حاضر است خودش را اهرم سیاسی کند.

لسانی افزود:‌ آمریکا اقدام به رونمایی از یک مدل حکمرانی بر اساس تحمیل تکنولوژی/تحقیر هویتی ارزشی کرده است. در این مدل هم ابتکارات و تولیداتش را جهانشمول می کند و در قالب خدمات به ظاهر انسان دوستانه و نیز مد روز به اقصی نقاط جهان صادر می کند و از سوی دیگر شرط بهره مندی از آن را تبعیت محض و پیروی از خواسته های خود ذکر می کند. اگر نظم جهانی تا دیروز "تسلیحاتی" بود نظم جهانی امروز کاملا "فناوری پایه" است. 

چرا کاربران ایرانی عضو اینستاگرام نباید بتوانند از یک چهره قهرمان ملی خود تقدیر کنند؟

به گفته وی، اینستاگرام یک گنبد آهنین در برابر توسعه گفتمان شهید سلیمانی برافراشته است. هرگونه متن، صوت و تصویر او حذف می شود. بگذارید دقیق تر بگویم. از پردازش متن (text processing)  استفاده می کند تا نوشته روی صفحه عکس یا فیلم را شناسایی کند، از پردازش صوت (audio processing)  بهره می برد تا اگر صدایی از او یا درباره او است حذف شود و به صورت ویژه از پردازش تصویر (image processing) استفاده می کند که تصویر او را حتی روی یک پرچم از میان صد پرچم شناسایی و مسدود کند. این گنبد آهنین دنبال ریشه دواندن در تمام نرم افزارهای دیگر و حتی خدمات پایه است.

وی تاکید کرد: رهبر انقلاب اسلامی امروز به نکته دقیقی اشاره کردند که جبهه استکباری از تکثیر شهید سلیمانی و نهادینه شدن فرهنگ مقاومت می هراسد.

در واکنش به سپر اینستاگرام در برابر توسعه گفتمان شهید سلیمانی چه می توان کرد؟

لسانی گفت: نیاز به گام دوم انقلاب در فضای مجازی داریم. باید حرکت های پارتیزانی را در فضای مجازی توسعه داد. از سوی دیگر خلاقیت می تواند گرهگشای این گنبد آهنی مجازی باشد که توسط "استعمار مجازی" پهن شده است.

این کارشناس رسانه افزود: گام اول آنها حذف پست بود، گام دومشان حذف استوری و الان روی حذف و مسدودسازی پخش زنده (لایو) حرکت می کنند که دیگر امکان مانور و جولان به فرهنگسازان مقاومت ندهند.

وی ادامه داد:‌ امریکا به خوبی به اهمیت ابزار رسانه پی برده ولی این جدالی را که آغاز کرده اند خواهند دید دامن خودشان را خواهد گرفت. هم در خارج از مرزها هم در داخل مرزها به بی اعتباری رسانه ای آنها دامن خواهد زد.

لسانی توضیح داد: چین و روسیه استفاده از شبکه اجتماعی خود را تثبیت کرده اند (weibo ,qzone ,vkontakte , odnoklassniki) و در داخل خاک امریکا هم ترامپ شبکه اجتماعی خود را راه اندازی می کند. تأکید بر تحمیل خواست سیاسی به ترک خوردن ساختمان جهانشمولی یک محصول می انجامد.

وی افزود: از سوی دیگر گرچه ارتباط رسانه ای درصد بالایی از ارتباطات روزانه را شکل می دهد اما نباید از اهمیت ارتباطات سنتی شامل ارتباطات انسانی، ارتباطات محیطی گذشت.

به گفته وی، پیش فرض استعمار مجازی این است که با حذف و سانسور جلوه های رسانه ای مقاومت می تواند از همه گیری آن جلوگیری کند درحالیکه کلونی های مقاومت از تک تک انسان های آزاده تشکیل شده است و هر کدام از آنها در زیست روزانه خود می تواند مقوم این گفتمان باشد.

مقابله با فیلترینگ هوشمند شبکه های خارجی با هوشمندی در تولید محتوا هوشمندی

مهدی اسلامی عضو کمیته فرهنگ و فضای مجازی دانشگاه آزاد اسلامی، رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد خلاق دانشگاه آزاد اسلامی و مشاور کمیسیون فرهنگی مجلس پیشنهاد خوبی برای وضعیتی که به هر دلیل اکنون در آن هستیم داریم.

وی به طور کلی معتقد است که باید برای جلوگیری از انحصاری شدن فعالیت شبکه ها در کشور چاره اندیشی و برنامه ریزی بلند مدت کرد. اما راه کارهای کوتاه مدتی را هم بیان می کند.

وی به خبرنگار فارس گفت: اتفاقا مدتی پیش گزارشی را در این باره برای مرکز پژوهش‌های مجلس تهیه کردیم و به دفتر اجتماعی مرکز پژوهش‌ها ارائه دادیم. در آن گزارش شرایطی مثل شرایط امروز در نظر گرفته شده بود و پیش بینی کرده بودیم که در یک برنامه حساب شده و بلند مدت با توجه به تریبون‌ های فراگیری که در اختیار کشور است، باید مراقبت کنیم که نوع ارتباط و تفاهم ما با شبکه‌ها به سمت منوپلی حرکت نکند و تک صدایی شدن شبکه ها بین مردم پیش گیری کنیم.

وی ادامه داد: علاوه بر این باید سیاست های پلتفرم‌های داخلی بی‌طرف را تقویت کنیم و ارتقا دهیم که مردم آنها را گوش کنند.

وی گفت: در این صورت شبکه‌ها در کشور به صورت انحصاری و منوپلی فعالیت نخواهند کرد تا اگر در روزی خواستیم حرکت ارزشی مانند یادبود شهید سردار سلیمانی را انجام دهیم با آن مقابله نشود.

رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد خلاق دانشگاه آزاد اسلامی گفت: همچنین اخیرا در ماجرای مقابله شبکه های خارجی با یادبود شهید سردار سلیمانی، بر حسب تجربه، شاهد هوشمند شدن و عمیق تر شدن فهم مخاطبان بودیم.

وی توضیح داد: می‌توانیم یکسری اقدامات را به صورت غیرمستقیم و هوشمندانه در مقابله با هجمه خارجی انجام دهیم که علاوه بر اینکه هوشمندی ما را در تولید محتوا افزایش می‌دهد، فکر مخاطب بیشتر به کار می‌افتد و تأثیر عمیق‌تر می‌شود.

اسلامی گفت: برای مثال اخیراً در ماجرای یادبود سردار شهید سلیمانی، برخی از افراد به صورت غیرمستقیم مطالبی را در حمایت از این شهید استوری‌ کردند یا به جای اشاره مستقیم از نمادهای تداعی‌کننده حاج قاسم استفاده کردند. در این روش در کنار اینکه مفاهیم را به صورت غیرمستقیم به مخاطب می‌رساند، متن کار نشده بود که با فیلترینگ هوشمند قابل شناسایی باشد، یا هشتگ به جای متن در عکس استفاده شده بود که مجموع این اقدامات فیلترینگ هوشمند توسط شبکه های اجتماعی خارجی را سخت می‌کند.

وزارت ارتباطات حذف مطالب مربوط به شهید سلیمانی را از نهادهای بین‌المللی پیگیری می کند

اما وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم نسبت به حذف مطالب مربوط به شهید سلیمانی در شبکه های خارجی واکنش نشان داده است.

حمید فتاحی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات با بیان اینکه چنین اقدامی از دولت تروریست آمریکا دور از ذهن نیست، گفت: آمریکا بعد از ترور شهید سلیمانی در فضای حقیقی، آثار این شهید در فضای مجازی را هم حذف کرده است.

وی تاکید کرد: وزارت ارتباطات این موضوع را از طریق نهادهای بین‌المللی تنظیم‌گر مقررات، پیگیری خواهد کرد.