سعادت فردی و اجتماعی در کلام امام حسن عسکری

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، امام حسن عسکری (ع) دارای مکارم اخلاق و عظمت اخلاقی خاصی بود که با آن دوست و دشمن را شیفته خود می کرد، این ویژگی آشکارترین جلوه ی شخصیتی حضرت بود که آن را از جد بزرگوار خود پیامبر اکرم(ص) که اخلاق نیک ایشان همه را فرامی گرفت. به یادگار داشت. از ایشان نمونه های اخلاقی شگفت انگیزی نقل شده که دشمن کینه توز را به دوستی صمیمی و مخلص بدل کرده است. در استانه ولادت امام حسن عسکری (ع) با حجت الاسلام والمسلمین دکتر «ایمان ضرابی» پژوهشگر و استاد حوزه گفت وگویی انجام شده که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

مهمترین توصیه های امام  حسن عسکری (ع) برای مسلمانان چیست؟

 امام عسکری (ع) در توصیه های خود مسلمین رابه رعایت کردن در هشت فضیلت اخلاقی و تربیتی سفارش کرده اند چرا که عمل به این عوامل و قوانین، راه تکامل و سعادت فردی و اجتماعی را روشن می سازد. امام می فرمایند: پرهیزکاری، خداترسی ، رعایت احتیاط ، خود کنترلی ، خویشتنداری، مهار نفس اماره ،آراستگی به جهاد اکبر و وابسته به تقوی و ورع راه تکامل و سعادت فردی و اجتماعی است؛ با تقوا بودن، داشتن ورع در دین و مواظبت بر احکام و قوانین الهی و رعایت آنها اصل نخستین و هدف نهایی آموزه های دینی است. همانطور که می دانید اهل بیت (ع) اهل عمل، کوشش و فعالیت در راه خدا بوده اند و پیروان خویش را از تنبیلی، بی حالی، سستی و ضعف بازداشته و به سعی و تلاش همه جانبه فرا خوانده اند.

امام عسگری (ع) مسلمین را به اجتهاد (سخت کوشی) در راه خدا و برای خدا دعوت کرده اند. صداقت در گفتار و دوری از دروغ یک امتیاز و فضیلت بزرگ زیباست که باید شخص مسلمان به آن آراسته و شناخته شوند، امام  می فرمایند: بازگرداندن امانت به هر کسی که نیکوکار باشد یا بد کار از صفات برجسته یک مسلمان تکامل یافته است. از موضوعات مورد تاکید حضرت احترام به همسایگان و برخورد نیک و زیبا با آنها و تکریم و رعایت حقوق آنان می باشد.. یکی دیگر از توصیه های امام همزیستی مسالمت آمیر با کسانی است که در افکار، عقاید و باورها با ما سنخیتی ندارند و جزو مخالفان برشمرده می شوند .ایشان موکدا به مسلمانان توصیه  می کنند که به دور از تنش و درگیری زندگی کنند.

 رفتار و گفتار زیبا، عامل رفع کینه ها، کدورت ها و موجب محبت ،همدلی، همکاری و وحدت اسلامی می شود. همچنین حضرت  مسلمانان را به رفت و آمدها، مذاکرات، مناظرات و زندگی آرام در کنار یکدیگر و اقامه نماز درکنارهم و شرکت در تشییع جنازه یکدیگر و عیادت بیماران و ادای حقوق اسلامی یکدیگر نیز شفارش کرده اند. دشمنان اسلام همواره در صدد بوده اند با ایجاد و استمرار تنش و درگیری بین مذاهب اسلامی، مانع عزت و اقتدار اسلام و مسلمانان گردند برهمین اساس اتحاد مسلمانان آثار و برکات فراوانی برای جامعه اسلامی دارد لذا با دقت در توصیه های امام عسکری (ع) در می یبیم که ایشان چه توصیه های راهبردیی برای ما ونسل های آینده داشته اند.

مهمترین درس و الگوگیری از شخصیت و رفتار حضرت برای جامعه امروز ما چیست؟

 به رغم جوانی امام یازدهم ، کوتاه بودن مدت امامت آن حضرت و محدودیت های به وجود آمده توسط حکومت وقت برای ایشان و پیروانشان همچنین به دلیل آگاهی عباسیان از تفکرات ائمه (ع) مبنی بر مستحق دانستن خود بر رهبری مسلمین. امام حسن عسکری (ع) الگوهای رفتاری جذاب و بسیار کاربردی برای جامعه اسلامی به خصوص جوانان مسلمان به جای گذاشتند که می تواند الگوی همه ی مؤمنان، به خصوص جوانان متعهد باشد. امامی که موافقان، مخالفان، غیرمعتقدان، دوستداران، همه وهمه، شهادت دادند و اعتراف کردند به فضل او، به علم او، به تقوای او، به طهارت او، به عصمت او، به شجاعت او در مقابل ظالم ، به صبر و استقامت او در برابر سختی ها. این انسان بزرگ و این امام مهربان بدون شک می تواند برای نسل جوان امروز ما الگو و اسوه ای جامع و کامل باشد .

چرا که ایشان علاوه بر اتصال به عصمت ،امامت و ولایت خودشان نیز جوان بوده اند و نسل جوان ما بیشتر می توانند با سیره ی ایشان ارتباط برقرار کنند . نمونه ای را خدمت شما بیان می کنم که در سیره ی زندگی حضرت آمده است: امام (ع) ملاقات با یکی از اصحابشان را به تعویق انداختند و بعدها به او فرمودند: چیزی درباره تو شنیدم که شایسته نیست و آن اینکه فردی را از خود رانده بودی. وقتی آن صحابی گریست و دلیل آورد که فرد مورد نظر گناهی بزرگ مرتکب شده است، حضرت فرمودند: راست میگویی، اما باید چنین افرادی را در هر حال اکرام و احترام کرد و نباید تحقیرشان کرد یا به آنان توهین نمود. زیرا آنها به ما منتسب هستند و اگر چنین کنی از زیانکاران خواهی بود، وقتی آن فرد مورد اشاره بعدها این سخنان امام (ع) را شنید، از گناه دست برداشت و از پرهیزگاران زمانه شد و در نهایت در کنار مزار حضرت معصومه (س) دفن گردید. می توان از این سیره درس بزرگی گرفت وآن اینکه دیگران را زود قضاوت نکنیم ، پیش داوری کردن کار خوبی نیست امروزه  فراوان مشاهده می کنیم که دیگران را به خاطر ظاهرشان قضاوت غلط می کنند، سیره ی امام حسن عسکری (ع)به ما می آموزد که از روی ظاهر آدمها رو قضاوت نکنید.

 در خصوص ویژگی های علمی حضرت توضیح دهید؟

امام حسن عسکری (ع) بر اثر نامساعد بودن زمان و محدودیت بسیار شدید که حکومت عباسی اعمال می کرد، موفق به گسترش دانش دامنه دار خود در سطح کل جامعه نشد، ولی در تربیت شاگردانی که هر کدام به سهم خود در نشر و گسترش معارف ناب تشییع و رفع شبهات دشمنان شیعه نقش مهم و به سزایی داشتند. شیخ طوسی  در کتاب رجالی خودشان تعداد شاگردان آن حضرت را بیش از صد نفر ثبت کرده است. که در میان آنان چهره های برجسته و مردان وارسته ای مانند احمد بن اسحاق اشعری قمی، ابو هاشم داود بن قاسم جعفری، عبدهللا بن جعفر حمیری، ابوعمروعثمان بن سعیدع  مری و نائب خاص حضرت حجت (عج) (علی بن جعفر، محمد بن حسن صفار و...) به چشم می خورد.

 در زمان امام حسن عسکری (ع) با توجه به شرایط سیاسی و جّو خفقان اجتماعی، ارتباط ایشـان بـا شیعیان آزادانه نبود و اصحابشان به صورت محرمانه با وی در ارتباط بودند در این شرایط اجتماعی، شیوه های نشر حدیث عموماً بـه صـورت مـسائل و مکاتبه با حضرت بود، یا اینکه از طریق واسـطه ها و وکلا مـورد اعتماد ایشان در مناطق شیعه نشین بود که احادیث ایشان را به شیعیان منتقل می کردند و مـشکالت و مـسائل آنها را با امام در میان مـی گذاشتند. آثـاری نیز بـه امـام حـسن عسکری (ع)نسبت داده اند؛ که آثار بسیار گرانسنگی هستند از جمله این آثار: تـفسیر مـنسوب به امام عسکری (ع) است که البته برخی این انتساب را رد  کرده اند اما با دقت در مبانی فکری آن امام همام ومحتوای این اثر این انتساب دور از ذهن نمی باشد . حرکت علمی امام حسن عسکری (ع) درآ ن برهه زمانی به مثابه آماده سازی جامعه برای دوره ی جدیدی از حیات تشیع بوده، دوره ای که در آن فقدان امام معصوم (ع) در ظاهر است و جامعه اسلامی باید با تکیه بر علما امورات خود را بگذرانند این پرورش شاگردان در حوزه های علمی مختلف در واقع پیش زمینه غیبت امام زمان بوده است.

در خصوص شرایط سیاسی و مبارزات امام لطف کنید توضیح دهید؟

 در زمان امام حسن عسکری(ع) شیعه به صورت یک قدرت عظیم در عراق در آمده بود وهمه مردم می دانستند که این گروه به خلفای وقت معترض بوده وحکومت هیچ یک از عباسیان را مشروع و قانونی نمی داند بلکه معتقدند که امامت الهی در فرزندان علی (ع) باقی است. از آنجا که خاندان عباسی طبق روایات واخبار متواتر می دانستند که مهدی موعود تار و مار کننده همه حکومت های خودکامه است و از نسل امام حسن عسکری (ع) خواهد بود به همین جهت پیوسته مراقب وضع زندگی او بودند . به همین جهت فشار واختناق در دوران پیشوای یازدهم به شدت افزایش یافت.

امام حسن عسکری (ع) با وجود تمام تدابیر امنیتی وکنترل هایی که به ایشان تحمیل می شد، یک سلسله فعالیت های سیاسی واجتماعی وعلمی در جهت حفظ اسلام و مبارز ه با افکار ضد اسلامی انجام دادند که می توان به موارد زیر اشاره کرد، دفاع از آیین اسلام  و پاسخ به شبهات مخالفان، ایجاد شبکه ارتباطی وکالت با شیعیان مناطق مختلف، حمایت وپشتیبانی از شیعیان،  تقویت وتوجیح سیاسی رجل وعناصر مهم شیعه،  آماده سازی شیعه برای دوران غیبت امام دوازدهم.

 در خصوص نحوه به شهادت رساندن امام حسن عسکری باید گفت: در طول دوران خلفای عباسی چون معتز ومهتدی آنان همواره تلاش هایی  را در جهت از میان برداشتن امام انجام دادند که به خواست الهی این تلاش ها بی ثمرماند. اما در دوران معتمد عباسی به دلیل افزایش نفوذ و محبوبیت امام (ع) در جامعه و توجه روز افزون مردم به ایشان، معتمد به شدت نگران شده و هنگامی که مشاهده می کند زندان و اختناق نه تنها از عظمت ایشان نمی کاهد بلکه بالعکس به محبوبیت ایشان می افزاید به شیوه دیرینه خود، یعنی به شهادت رساندن امام در حالی که شش سال بیشتر از امامت ایشان سپری نشده بود مبادرت می کند. امام حسن عسکری ( ع) در خانه ی خود در سامرا و در کنار مرقد پدرشان به خاک سپرده شدند.