چرایی واقعه عاشورا در بازخوانی رسانه ای

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا،اگرچه مطالعات سواد رسانه یک موضوع نوین است و در ادامه ظهور تکنولوژی، جایگاهی در مباحث علمی پیدا کرده است، اما تاریخ، مملو از موقعیت هایی است که اگر سواد رسانه ای وجود داشت، مسیر بشر بطور کلی تغییر می‌کرد. واقعه عاشورا را در چندگام رسانه ای هم می‌توان نگاه کرد و تحلیل نمود. جامعه ای که تسلیم شایعه شد و دروازه بانی خبر انجام نداد.

مردمانی که تبلیغات را بر واقعیات ترجیح دادند و حوصله مکث و تامل و بررسی پیام را نداشتند. اجتماعی که بدون اطمینان از صحت و سقم پیام، فوروارد کرد و اطلاعات فیک و جعلی را ویروس وار در بدنه جامعه رسوخ داد و مریض شد.

۱. گام اول آنجایی بود که گفتند؛ حسین ابن‌علی سر جنگ دارد و قدرت‌طلب است. خارجی است و مخالف آرامش و ثبات اجتماعی است. مردم نیز بدلیل زمینه ذهنی ضعیف و مسمومی که داشتند و عافیت‌طلبی در جانشان رسوب یافته بود و مهمتر از همه، بدون تحقیق درباره اهداف قیام و گفت‌وگو با امام و اصحابش، اتهام ساختگی را پذیرفتند. (تکنیک برچسب زنی و انگاره سازی منفی جهت انحراف افکارعمومی)

۲. گام دوم آنجایی بود که مسلم ابن عقیل را در عرض یک وعده ظهر تا شام و با تبلیغات ابن زیاد مبنی بر در راه بودن لشگر شام و تولید شایعه توام با ترس، تنها گذاشتند و خلف وعده کردند.

این درحالی بود که اگر محاصره قصر ابن زیاد را ادامه می‌دانند، کار تمام بود و مسیر تاریخ عوض می‌شد. ولی زنان و مادران باور کردند و همسران و فرزندان را ترساندند و شد آنچه که نباید می‌شد. (تکنیک شایعه، تولید ترس و دروغ بزرگ که باعث اختلال در مسیراصلی جامعه می‌شود)

۳. گام سوم هم زمانی بود که قبیله هانی ابن عروه که شجاع و جنگجو بودند، سخن شریح قاضی که یکی از خواص فریب خورده و تطمیع شده زمان بود را در رابطه با سلامتی هانی، پذیرفتند و از اطراف قصر ابن‌زیاد متواری شدند. موقعیتی بود که شجاعت و غضب قبیله‌ای، با بصیرت و سوادرسانه‌ای گره نخورده بود و بدون بررسی و سرچ دقیق‌تر، فریب خوردند و صحنه حساسی را برای شکست ابن‌زیاد از دست دادند. (تکنیک خلق اعتبار و استفاده از شخصیت‌های مرجع برای فریب و دور زدن فرایند تحقیق و استدلال)

هرکدام از این موقعیت‌ها اگر با سواد رسانه ای همراه می‌بود و مقاومت ذهنی مردم در برابر شایعات و فیک نیوزها و تبلیغات شکننده نبود، قطعا مسیر تاریخ طور دیگری رقم می‌خورد و امام جامعه، اسیر اجتماع خبرزده، راهی قتلگاه نمی‌شد.

سوای بصیرت سیاسی و معرفت امام که عناصر مهمی در زمان‌شناسی و درک موقعیت هستند، توانایی در برابر اخبار گمراه‌کننده و جعلی ضلع سومی است که جامعه را از خطاهای فاحش و غیرقابل جبران تاریخی نجات می‌دهد.  

علیرضا محمدلو