لزوم بازطراحی الگوی رسانهای انقلاب اسلامی
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، رسانههای غربی برحسب جهانبینی خود واژه رسانه را مترادف ابزار تکنولوژیک آن مانند رادیو، تلویزیون، ماهواره، موبایل و … میدانند. دیدگاه اسلامی نسبت به رسانه اما متفاوت از این تعریف است. افراد، وقایع و گردهماییها در فرهنگ اسلامی میتوانند نقش رسانه داشته باشند.
امام حسین(ع) پیش از کربلا و کاروان اسرای عاشورای ۶۱ هجری هیچ ابزار تکنولوژیکی برای انتقال پیام در اختیار نداشتند اما پیام بانوی کربلا در عرض تاریخ به عاشورائیان تاریخ تحویل داده شد، مقام معظم رهبری درباره رسانه اربعین میفرمایند:«رسانه پرقدرت عاشوراست. از روز عاشورا تا روز اربعین چهل روزفرمانروایی منطق حق در میان دنیای ظلمانی حاکمیت بنیامیه و سفیانیها بود.
رسانه حقیقی یعنی فریاد زینب کبری، فریاد حضرت سجاد… امروز هم در دنیای پیچیده پرتبلیغات و پرهیاهویی که بر بشریت حاکم است، این حرکت اربعین، یک فریاد رسا و یک رسانهبیهمتا است.»البته رسانه بودن انسانها و وقایع محدود به تاریخ نیست، شخصیت رهبر انقلاب، شهید سردار سلیمانی یا سید حسن نصرالله جملگی رسانهای هستند که الگوی لیبرالیسم رسانهای را دنبال نمیکنند اما در راهبرد خود موفق هستند.
بنابراین یکی از علل اصلی ضعف حرکتهای رسانهای کشور تکیه به الگویی است که ابعاد نظری آن سنخیتی با فرهنگ ایران اسلامی ندارد که اصلاح آن مستلزم بازطراحی الگوی رسانهای متناسب با پارادایم فکری انقلاب اسلامی خواهد بود. بدیهی است که تا هنگامی که این الگو بر اساس آموزههای ملی و دینی ما تغییر پیدا نکند این امکان را پیدا نخواهیم کرد که ضعفهای خود در عرصه رسانه را برطرف کنیم. برای بررسی بیشتر این موضوع با«رضا واعظی»، عضو هیئتعلمی دانشگاه صداوسیما به گفت و گونشستیم.
سرویسهای اشتراک ویدئو چطور در ایران متولد شدند؟ علت گرایش آنها به سریال سازی چیست؟
نگرش صنعتی به ماهیت فرهنگ علت اصلی شکلگیری این سرویسها در ایران است. معتقدم به این دلیل که مجموعهسازی از کارکردهای اصلی تلویزیون محسوب میشود همچنان میتوان نقش محوری برای این رسانه قائل شد. ماندگاری راز محبوبیت مجموعههای تلویزیونی است. این ویژگی سریالهای تلویزیونی مخاطب را به دنبال خودش میکشد و بهتبع آن ظرفیت بسیار خوبی برای جریانسازی و اثرگذاری ماندگار برای اثر به وجود میآورد، برخلاف سینما که بعد از گذشت مدتی از نمایش یک فیلم تماشاگران آن را فراموش میکنند و کمتر پیش میآید که یک فیلم جریان سازی کند.
چرا سرویسهای اشتراک ویدئو به سریالسازی رغبت نشان میدهند؟
مهمترین علل گرایش سرویسهای اشتراک ویدئو به تولید سریال، موفقیت سریالها در رسانه ملی نسبت به فیلمهای تلویزیونی است. مجموعههای تلویزیونی جذابیت خود را مرهون موارد زیادی ازجمله ایجاد عادت و احساس نیاز درون مخاطب، افزایش منفعت مالی نسبت به سایر تولیدات،ماندگاری و اثرگذاری بیشتر در ذهن مخاطبان هستند. البته معتقدم سینما بهرغم کاستیها و مشکلات محتوایی که دارد از پختگی بیشتری برخوردار است.
محتوای سرویسهای اشتراک ویدئو چه ضعفهای گفتمانی دارند؟
حجم انبوهی از اطلاعات که روزانه بهواسطه ابزارهای مختلف مانند فضای مجازی در اختیار مردم قرار میگیرد جامعه ایرانی را دچار نوعی سطحینگری کرده است که متأسفانه وی او دی ها و شبکه نمایش خانگی با این رفتار خود، باعث تشدید سطحینگری در بین مردم میشوند. خوشبینانه میتوان گفت؛ بخش زیادی از فعالین این حوزه قصد تخریب هنجارهای اجتماعی و فرهنگ کشور را ندارند اما عدم آگاهیآموزش ناقص و نگاه بازار محور آنها را وارد این ورطه کرده است.
پذیریش این گذاره به معنای اقرار به ضعف سیستم آموزشی کشور خواهد بود. بازیگر، نویسنده، کارگردان و سایر عوامل دخیل در مجموعهسازی ما از هر دو منظر تعلیم و تربیتی در مدرسه و دانشگاه بهدرستی آموزش ندیدهاند، چراکه اغلب متون و منابع قابلاستفاده در حوزه رسانه و سینما در ایران متون غربی هست بنابراین بدیهی است که این متون بر اساس همان ارزشهای غربی تدوینشده باشند اگر بخواهیم بدبینانه به این مسئله بنگریم که البته در برخی موارد نزدیک به واقعیت نیز هست، چالشهایی که بعضااین سرویسها برای فرهنگ کشور به وجود میآورند مدیریتشده، هدفمند و هدایتشده است؛ چراکه مهمترین عنصری که ملتها را در مواجهه با بیگانگان مقاوم میکند، فرهنگ و باورهای آن جامعه است.
تضعیف باورها، ارزشها و فرهنگ ملی و دینی منجر به بیتفاوتی جامعه و پذیرش فرهنگ مهاجم میشود. البته مهمتر از آن عقبه فکری و قدرت ملتها را تضعیف میکند. ناهمگنی محتوای این سرویسها با فرهنگ ایرانی چه تبعاتی برای ما خواهد داشت؟
عادیسازی ناهنجاریها، هنجارشکنی (در گویشها، الفاظ، دیالوگها و لوکیشن ها)، تساهل گرایی فرهنگی و اجتماعی، ترویج بیاعتمادی به همسر، دوست، خانواده، نهادهای اجتماعی، اعتقادات و حاکمیت، عادیسازی روابط خارج از عرف، مغایر باارزشها و باورهای ملی و اعتقاد، ترویج پنهان غیراخلاقی خارج از ضابطه، ترویج سبک زندگی خاص (مراسمات مذهبی تا جشنهایی که در تعارض بافرهنگ اصیلی ایران است)، اغراق در نمایش زندگی طبقه ثروتمند کشور که کسر کوچکی از جمعیت ایران محسوب میشوند و درنتیجه ایجاد سرخوردگی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و نارضایتی عمومی بین مردم بهخصوص جوانان بخشی از تبعات فرهنگی محتوای نامناسب آنهاست.وی در ادامه خاطرنشان کرد، محتوای نامناسب این سرویسها سبب ایجاد نوعی نافرمانی مدنی و دهنکجی به حاکمیت و تفکر حاکم بر جامعه میشود حتی وی پی ان ها نیز چنین تبعاتی دارند.
اینکه نادیده گرفتن قانون را طبیعی جلوه دهیم درنهایت نتیجه خوبی نخواهد داشت. عدم رعایت ردهبندی سنی، ایجاد نکردن سد مقابل ارائه محتوای نامناسب، ترویج مدلینگ، رقص، اختلاط و موسیقی مبتذل، اثر منفی بر تولید ملی و تولیدات داخلی و ترویج حوزه خدمات بهجای تولید، ایجاد دوگانههای فرهنگی در ذهن مخاطب بهخصوص جوانان از دیگر نقاط ضعف سرویسهای اشتراک ویدئو است که باید به آن اشاره کرد. معتقدم که سوء مدیریت فرهنگی باعث شد تا مشکلات وی او دیها به این آسیبها ختم شود. ترویج بیخدایی و فرقههای جعلی در برخی فیلمها و سریالها و مستندهای سرویسهای اشتراک ویدئو یکی از مصادیق اثرگذاری سوء این سرویسها بر فرهنگ ایران است. در سرویسهای اشتراک ویدئو، آثاری با مضامین خداناباوری و استفاده از تفکرات بعضی از فرقهها مانند تسخیر، تناسخ و ترویج عرفانهای جعلی در وی او دیها به چشم میخورد.برای نمونهسریال مستند «درون کرم چاله» که در نماوا دوبله شده و فیلیمو نیز آن را به نمایش گذاشته است با رویکردی خداناباورانه و آتئیستی، خدا و معاد را رد میکند. این سریال پیش از این در شبکه بهایی «من و تو» با هدف سست کردن افکار مذهبی مردم پخش شده بود که متأسفانه سرویسهای اشتراک ویدئو کشور علیرغم تعهد خود مبتنی بر رعایت قوانین کشور این مستند را بازپخش کردند! یا چرا باید دوبله سریال بیخدا (کافر) در نماوا و فیلیمو نمایش داده شود!
سریال ترکیهای «آخرین ملکه» که خیانتهای خانوادگی ترویج میکند یا سریال «تسخیر» که به تفکرات تناسخ و تسخیر روح میپردازد، فیلم سینمایی «همراه با خدایان؛ ۴۹ روز آخر» که زندگی پس از مرگ با خوانشی مبتنی بر عقاید برخی فرقههای جعلی و ترویج تناسخ ارائه میکند از دیگر مصادیق اثرگذاری نامطلوب فرهنگی این سرویسها است.وی فیلمهایی با مضمون همجنسگرایی و ترویج آنها را مصداقی دیگر از رفتار اشتباه سرویسهای اشتراک ویدئو در تولید محتوای فرهنگی دانست. فیلمهای «سوگولی»، «حماسهکولی»، «کتاب سبز» و سریال «فرندز» که در وی او دیهای داخلی منتشر شدهاند به مباحث همجنسگرایی میپردازند. انیمیشن «داستان اسباب بازی ۴» به خاطر ابتلا به محتوای همجنسبازی در غرب هم با اعتراضات زیادی مواجه شد.
اما متأسفانه در همه وی او دیهای داخلی دوبله و پخش شده است! عدم نقشآفرینی ناظرین بر گردش کار این سرویسهای جای تعجب دارد.این کارشناس رسانه تطهیر صهیونیستها را دیگر نقطه ضعف سرویسهای اشتراک ویدئو برشمرد. فیلمهای دارن آرنوفسکی علیالخصوص «مادر»، «چشمه»، مستند «اورشلیم» عناوینی هستند که محتوای آنها به تطهیر رژیم صهیونیستی در یک مستند تبلیغاتی میپردازد و سعی در فریب افکار عمومی دارد! توجیه حرکتهای استعماری محتوای برخی از آثاری است که سرویسهای اشتراک ویدئو به پخش آنها میپردازند! پخش فیلمهای ابرقهرمانانه به سود آمریکا، بدون ارائه پیوست رسانهای و تحلیل اولیه از دیگر رویکردهای اشتباه وی او دیهاست. مجموعه فیلمهای کمپانی مارول، سوپرمن، سریال سوپرگرل، ونوم، اسپایدرمن، کاپیتان آمریکا، مردآهنی، دکتر استرینج، سریال پیکان، سریال فلش، فیلمهای بتمن و سریال دردویل، فیلم تور و…، از این موارد مخرب است که فقط برای جذب مخاطب پخش شده است.