تدبیر پیامبر و ضربه کارساز امیرالمومنین بر یهود

به‌گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، پس از شکست یهود در مدینه، چهارمین خاکریز آنان علیه پیامبر(ص) وارد نبرد شد و در منطقه خیبر که امروز در ۱۶۵ کیلومتری شمال مدینه در جاده منتهی به شام (جاده تبوک) واقع شده است، به تجمیع نیرو پرداخت.

خیبر دره‌ها و وادی‌های بزرگ، آب، زراعت و جمعیت فراوان دارد و محصول عمده آن خرما است که از دیرباز به آن مشهور بوده و از این رو یهود در صدر اسلام خیبر را به پایگاهی برای توطئه و تخطئه و حرکت‌های نظامی علیه پیامبر(ص) مبدل ساختند و مانع گسترش اسلام در آن مناطق می‌شدند.

در سال چهارم پس از آنکه پیامبر اسلام یهودیان بنی نضیر را به سبب خیانت از مدینه بیرون راند، برخی از آنان روانه خیبر شدند و سال بعد به دلیل کینه‌توز بودن و عناد نسبت به اسلام به مکه رفتند و قریش را به جنگ با پیامبر برانگیختند.

تحقیق فرستاده پیامبر درباره فتنه‌انگیزی‌های یهود

در شعبان سال ششم نیز وقتی پیامبر اکرم(ص) خبر یافتند که یکی از قبایل عرب همسایه خیبر برای یاری کردن یهودیان خیبر جمع شده‌اند، حضرت علی علیه السلام را با گروهی به سوی آنان فرستاد و با حمله آن حضرت، دشمن گریخت و غنائمی به دست مسلمانان افتاد. همچنین در رمضان همان سال، عبدالله بن رواحه در مأموریتی به خیبر به دستور پیامبر به تحقیق درباره وضع یهودیان پرداخت.

یهودیان خیبر که سران بنی نضیر در میان آن‌ها زندگی می‌کردند نیز به دنبال انتقام جویی از پیامبر بودند و اموال خود را برای برانگیختن اعراب همسایه از جمله قبیله نیرومند غطفان هزینه می‌کردند تا آن‌ها را بر ضد مسلمانان با خود متحد سازند. این شرایط کافی بود تا پیامبر به فاصله کمی از صلح حدیبیه به خیبر حمله کند.

غزوه دفاعی خیبر

پیامبر اکرم(ص) در اوایل محرم سال هفتم با لشکری از مسلمین روانه خیبر شدند و از آنجا که عملیات نظامی در ماه های حرام از نظر اسلام ممنوع است، حرکت ایشان (ص) در ماه حرام از دفاعی بودن غزوه خیبر حکایت می‌کند. نفرات حضرت 1500 نفر و به تعداد حاضران در صلح حدبیه بود و پرچم جنگ در دستان امیرالمومین قرار داشت که پیش از آن نیز وعده فتح نصرت الهی در جنگی بشارت داده شده بود که امیرالمومنین در آن پیشاهنگی لشکر را برعده دارند.

اهالی خیبر که شمار جنگجویان آن‌ها را ده هزار تن نوشته‌اند، گمان نمی‌کردند پیامبر به جنگ ایشان برود و به اتکای دژهای بلند و استوار خود که بر قله کوه‌ها قرار داشت و نیز برخورداری از اسلحه و جمعیت فراوان و آب دائمی می‌پنداشتند چند سال می‌توانند مقاومت کنند. برخی یهودیان مدینه مسلمانان را بیم می‌دادند که توان رویارویی با خیبریان و قلعه‌های استوار آنجا را ندارند و کفار قریش نیز امیدوار بودند در صورت بروز جنگ، خیبری‌ها بر پیامبر پیروز شوند و حتی در این باره شرط‌بندی کرده بودند.

تدبیر پیامبر و غافلگیری یهود در خیبر

پیامبر با دو راهنما از قبیله اشجع راه خیبر را پیش گرفت. آن حضرت به یکی از راهنمایان دستور داد از راهی سپاه مسلمانان را پیش ببرد تا نهایتاً میان خیبر و شام قرار گیرند و خیبریان نتوانند از هم پیمانان غطفانی خود یاری بگیرند. هنگامه صبح بود که یهودیان خیبر از ورود پیامبر به این ناحیه غافلگیر شدند و به درون قلعه‌های خود گریختند.

از آنجا که خیبر دارای دژهای مستحکم و امکانات نظامی فراوانی بود، یاران حضرت گاه برای گشودن یک قلعه روزها درگیر جنگ بودند، اما با رسیدن مسلمانان به آخرین قلعه که نزار نام داشت، عملیات متوقف شد. این قلعه در قله کوه بود و دیوار بلندی داشت که در زیر آن خندقی کنده شده بود و عبور از آن ناممکن می‌نمود.

ضربه کارساز امیرالمومنین(ع) بر یهود

پیامبر(ص) پرچم جنگ را ابتدا به خلیفه اول و سپس به خلیفه دوم داد و هر دو آنان از رویارویی با مرحب، پهلوان خیبری سرباز زدند و یکی پس از دیگری بی‌آنکه کاری از پیش برند پشت کنان بازگشتند. در همین زمان پیامبر(ص) فرمود: «فردا پرچم را به کسی خواهم داد که خدا و رسولش او را دوست می‌دارند و خداوند به دست او فتح را نصیب مسلمانان خواهد کرد و او گریزنده نیست.» و صبح روز بعد ایشان درد چشمان امیرالمومنین (ع) را به اعجاز شفا دادند و پرچم را به دستان ایشان سپردند.

حضرت علی (ع) مرحب را در مبارزه تن به تن از پای درآورد و با اعجاز الهی در قلعه را با دستان پرتوان خویش کند و آن را سپر قرار داد و بر روی خندق انداخت تا رزمندگان از آن عبور کنند. این ضربه چنان کارساز بود که پس از آن قلعه فتح و راه برای پیروزی لشکر اسلام هموار شد.

همچنین گفتنی است که در جنگ خیبر پانزده یا هجده تن از مسلمانان به شهادت رسیدند و از یهودیان نیز ۹۳ مرد کشته شدند. آخرین پایگاه یهود در مدینه سقوط کرد و مسیر پیامبر(ص) به سوی قدس هموارتر شد.

صدرا محمدی

منابع:
درسنامه دشمن شدید
منتهی الآمال شیخ عباس قمی
تاریخ پیامبر اسلام، محمد ابراهیم آیتی