لزوم توجه توامان اجتهاد نوع اول و دوم در حوزه علمیه

به گزارش خبرگزاری رسا در اصفهان، به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت الاسلام والمسلمین محمد قطبی، رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان و مدیرعامل مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق در سمینار تبیین کریدور میزبانی و رشد هسته های فناور فرهنگی و از افتتاح مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق در قم خبر داد و گفت: هم زمان دو شاخه خانه فناوری های فرهنگی در مشهد و اصفهان راه اندازی شده است و امیدواریم بتوانیم به زودی چند شاخه دیگر در شهرهای تهران و اهواز و سایر استان ها نیز ایجاد کنیم.

وی ایجاد چنین مراکزی در کشور را بی نظیر و بدون سابقه توصیف کرد و افزود: از حدود 25 سال پیش که بحث پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیان و مراکز رشد مطرح شد، بیشترین میدان به عرصه های مهندسی و پزشکی و کشاورزی اختصاص داشته است و امروز بیش از 7 هزار شرکت دانش بنیان در کشور داریم و در این مسیر همواره رهبر معظم انقلاب مشوق و حامی ایجاد چنین مراکزی بوده است.

حجت الاسلام والمسلمین قطبی ادامه داد: اما در حوزه علوم انسانی اقداماتی در این زمینه صورت نگرفته بود تا اینکه در حدود 5 سال پیش این حرکت آغاز شد و با پیگیری های صورت گرفته، زیست بوم شرکت های خلاق ابلاغ شد و به صورت رسمی توسعه پیدا کرد و رشته های علوم انسانی و اسلامی هم در این مسیر قرار گرفتند.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه امروز در برخی از استان ها در کشور به صورت رسمی مراکز رشد علوم انسانی وجود دارند، اظهار داشت: اولین مرکز رشد حوزه هنر و رسانه کشور در استان اصفهان شکل گرفته است و در سال 1392 در ارشاد افتتاح شده است و دومین مرکز رشد هنر و رسانه هم در دانشگاه هنر اصفهان آغاز به کار کرد و بعد هم نوبت استان های تهران و سپس قم رسید تا سومین و چهارمین مراکز رشد در این حوزه در آن استان ها ایجاد شود.

خطای ۵۰ ساله در سپردن فرمان توسعه استان به دست صنعت

وی ابراز داشت: امروز آغاز عملیات میدانی خانه فناوری های فرهنگی اصفهان را تحت عنوان تبیین کریدور فناوری های فرهنگی داریم و به زودی با اختصاص 3 هزار متر مربع فضای اختصاصی، رسماً کریدور فناوری های فرهنگی اصفهان افتتاح خواهد شد.

حجت الاسلام والمسلمین قطبی با اشاره به سند آمایش سرزمینی استان اصفهان، گفت: این سند، بالاترین رده سند توسعه استان ها محسوب می شود که بنده مسئول برش فرهنگی این سند در استان بودم و آخرین عبارتی که برای چشم انداز یک دهه اصفهان تأیید شد و الان حدود 5 سال از آن سپری شده است، این عبارت بود که «اصفهان کریدور علم و فناوری هنر و گردشگری» است که این عبارت بر روی همه اسناد بالادستی استان سایه می اندازد و همین سبب شده است تا فرمان توسعه استان به سمت فناوری، هنر و گردشگری پیش برود و در این در حالی است که فرمان توسعه استان در یک دوره حدود ۵۰ ساله به سمت صنعت و عمدتاً توسعه فولادسازی بود و شاید این یک خطایی بود که شهر بزرگ تمدنی با فرهنگ طولانی مدت را به سمت صنعت کشاندیم.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه از حدود 300 رشته صنایع دستی در جهان، بیش از 190 رشته آن در اصفهان وجود دارد، افزود: تعدد و تنوع صنایع دستی در هیچ شهری در جهان مانند اصفهان وجود ندارد و اصفهان از نظر هنر و گردشگری بر همه شهرهای کشور برتری دارد.

وی با تصریح به اینکه اصفهان دریایی است که از حیث اجتماع، تنوع، تاریخ و تعدد و موقعیت سازندگی برای تمدن نوین اسلامی نسبت به همه شهرهای کشور برتری دارد، ادامه داد: قایق ما سوار بر چنین موج و جریانی است و انتظار برتری هم از اصفهان می رود و نباید غفلت کنیم، چراکه غفلت ها سبب منسوخ شدن برخی از رشته های هنری در اصفهان شده است.

اجتهاد نوع دوم/ لزوم فراگیری «مناهج الاقامه»

مدیر عامل مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق با اشاره به بند نهم از فصل اول کتاب مفاتیح الحیات آیت الله جوادی آملی، ابراز داشت: فصل اول این کتاب بسیار پر اهمیت است و متأسفانه اکثر افرادی که این کتاب را می خوانند از فصل اول آن که شامل مباحث نظری است، غافل می شوند و بیشتر دنبال سیره های رفتاری هستند و به نظر بنده بند نهم آن از همه مهم تر است و دو سطر آن بند از همه مطالب آن بند هم مهم تر است.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ادامه داد: در این دو سطر، به اجتهاد نوع دوم پرداخته شده است. اجتهاد نوع اول همان اجتهاد مصطلح در حوزه های علمیه است. اما اجتهاد نوع دوم به معنای تسرّی آن احکام استخراج شده و جریان سازیِ آن ها در جامعه و عینیت بخشیدن به قوانین خداوند در جامعه است که این کار بزرگ هم نیاز به اجتهاد دارد.

وی اجرای اوامر خداوند در جامعه را نیازمند یافتن راه هایی دانست که آن ها را «مناهج الاقامه» خواند و گفت: بنده حدود 12 مدل برای این کار یافته ام که یکی از آن ها تبدیل یافته های علمی به یک محصول کاربردی است که به آن کاربست علم یا فناوری هم می گویند که تا آن مدل ها را نیابیم و اجرا نکنیم، آن یافته های ما در اجتهاد نوع اول که زحمت بسیاری هم برای آن ها کشیده شده است، سودی به حال ما و جامعه ندارد.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان توضیح داد: در علوم تجربی دانشمندان کشف کرده اند که آب در 100 درجه به جوش می آید و در عمل هم با استفاده از این اصل، پکیج و رادیاتور را طراحی کرده اند و ما با یک دکمه و با خیال راحت در سرمای زمستان در خانه می خوابیم و نگرانی هم نداریم و از این کاربست علم و از این فناوری لذت می بریم و دغدغه ای هم برای عمل نکردن به آن نداریم، اما درباره امور اعتقادی و یافته های دینی به این سطح نرسیده ایم و نمی توانیم یافته های خود را به فناوری بدون دغدغه تبدیل کنیم.

مثال هایی از اجتهاد نوع دوم در کلام آیت الله جوادی آملی

وی افزود: آیت الله جوادی آملی با ذکر مثالی می گوید ما بر اساس آموزه های دینی می فهمیم که حفظ طبیعت واجب است، اما نمی توانیم فقط به مردم بگوییم که ای مردم حفظ طبیعت واجب است و هیچ کاری نکینم، بلکه روز درختکاری را در تقویم کشور ایجاد می کنیم و باعث می شویم تا مردم و مسئولان بیشتر از روزهای دیگر سال به حفظ طبیعت اهمیت بدهند و این یک مثال از اجتهاد نوع دوم است.

حجت الاسلام والمسلمین قطبی با اشاره به یقین یافته های اجتهاد نوع اول مبنی بر لزوم مبارزه با استکبار، اظهار داشت: این یافته اجتهاد نوع اول با مدل سازی به نام روز قدس به عینیت و فناوری و کاربست می رسد.

لزوم آغاز اجتهاد نوع دوم در حوزه های علمیه/ قله مدل های اجتهاد نوع دوم

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با تأکید بر لزوم تلاش روزافزون در بارور شدن اجتهاد نوع اول در حوزه های علمیه، تصریح کرد: باید اجتهاد نوع اول در حیطه ها و مسأله های جدید انجام شود و به روز رسانی در احکام را داشته باشیم، اما باید در کنار آن اجتهاد، اجتهاد نوع دوم را هم در حوزه های علمیه شروع کنیم و طلبه ها بتوانند در هر دو نوع اجتهاد، ورود کنند.

وی تبدیل و ترجمه آموزه های دینی اجتهاد شده به قانون را یکی از روش های اجتهاد نوع دوم دانست و اظهار داشت: وقتی قانون داشته باشیم، همه الزام به عمل به آن دارند و جریان سازی در جامعه ایجاد خواهد شد و در نتیجه آن حکم دینی، عینیت پیدا می کند.

حجت الاسلام والمسلمین قطبی با بیان اینکه نمی توان همه آموزه های دینی را به قانون تبدیل کرد، ابراز داشت: یک مدل بهتر از تبدیل احکام به قانون داریم و آن مدل، نظام سازی است. باید مجموعه یافته های دینی خود در حوزه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و سلامت را به یک نظام و منظومه به هم پیوسته تبدیل کنیم و این مدل در واقع قله اجتهاد نوع دوم است که تمامیت نظام جمهوری اسلامی هم از این جنس است.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با اشاره به هدف امام خمینی(ره) از تأسیس نظام جمهوری اسلامی، تصریح کرد: در طول تاریخ بارها به سلاطین ظالم نسبت به ظلم و فساد بر روی زمین هشدار و تذکر داد شده است و حتی بارها حکم شرعی درباره آن ها از سوی علما صادر شده است، اما این اقدامات، تأثیر جالب توجهی در عملکرد سلاطین نداشته است و از همین تجربه تاریخی در می یابیم که تنها یک نظام و حکومت مبتنی بر اسلام می تواند ضامن اجرایی عمل به قوانین و احکام اسلامی در جامعه باشد.

وی با یادآوری قیام و نظام مشروطه، اظهار داشت: در حدود 100 سال پیش هم علمایی داشتیم که خودشان دادگاه تشکیل می دادند و حدود شرعی را اقامه می کردند و معتقد بودند که نمی توان همه چیز را به دست سلاطین سپرد و باید خود مجتهدین هم وارد این عرصه شوند. اما امام خمینی(ره) یک فهم جدیدتر و مترقی تری را معرفی کرد و معتقد بود که افزون بر سلاطین و مجتهدین، آحاد مردم هم وظیفه دارند که برای اقامه دین در جامعه تلاش کنند. این نظریه، مبنای جمهوریت را به وجود آورد که خود یک ترجمه از ارزش های دینی و از مصداق های بارز اجتهاد نوع دوم است.

خانه فناوری های فرهنگی اصفهان؛ بستری برای رشد و بالندگی فعالان حوزه اجتهاد نوع دوم

حجت الاسلام والمسلمین قطبی خانه فناوری های فرهنگی اصفهان را عهده دار میزبانی، رشد و کمک به کسانی دانست که در عرصه اجتهاد نوع دوم کار کنند و گفت: تبدیل آموزه ها به محصول و خدمت و قانون و نظام سازی از انواع مدل های اجتهاد نوع دوم هستند و کسی که می خواهد این کارها را انجام دهد نیاز به میزبان و راهنما و بستر دارد و برای کارهای پژوهشی و اجرایی به یک کریدور میزبانی نیاز داریم که خانه فناوری های فرهنگی این بستر و کریدور را برای فعالان ایجاد می کند.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان مراکز مشاوره و خیریه ها و قرض الحسنه ها را به عنوان مثال هایی از ترجمه آموزه های دینی به مدل خدمتی معرفی کرد و افزود: آموزه های قرآنیُ مشورت و مواسات و قرض دادن، با این خدمات، به شیوه ای نیکو و قانونی و نظام مند، در عرصه جامعه اجرا می شوند.

لزوم تدوین زیست بوم ها و الگوریتم های احکام و مفاهیم اسلامی

وی با اشاره به محصولاتی شبیه تسبیح و مهر نماز و صلوات شمار، اظهار داشت: بیاییم به حوزه محصولات و خدماتی ورود کنیم که تا کنون کاری در آن زمینه انجام نشده است، مثلاً همان طوری که برای امور مختلف، زیست بوم هایی طراحی و اجرا شده است، بیاییم و در حوزه احکام دینی هم زیست بوم های کاربردی ایجاد کنیم. به عنوان مثال، تا کنون کسی زیست بوم چادر سر کردن از سنین پایین برای دختر خانم ها تا محیط کار و خانواده و آینده آن ها را به صورت گام به گام طراحی نکرده است و در این در حالی است که ما در جامعه امروزی به این نوع خدمات نیاز داریم.

حجت الاسلام والمسلمین قطبی افزود: اینکه جوان ما در آینده بتواند خدا را در زندگی خود حس کند و بر خداوند توکل داشته باشد هم می تواند یک الگوریتم و زیست بوم داشته باشد و باید در این مسیر گام برداریم. هرچند نمی توان اخلاص و تقوا را در قالب الگوریتم ارائه کرد، اما بخشی از آموزه های دینی را می توان به الگوریتم تبدیل کرد و این قابلیت وجود دارد./1304/