بسیجی از منظر قرآن

29 آبان تا ۵ آذر در تقویم ملی کشور «هفته بسیج» نام گرفته و دلیل آن هم دستور تشکیل بسیج مستضعفین از سوی امام خمینی(ره) در ۵ آذر ۱۳۵۸ است.

امام خمینی(ره) در بخشی از این سخنرانی که در جمع سپاهیان بیان کردند به مسئله تشکیل بسیج اشاره کرده و فرمودند: «اگر یک ملت که همه جوا‌ن‌هایش مجهز باشند به همین جهازی علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند، مجهز به جهازهای مادی هم باشند، سلاحی هم باشند و یاد گرفته باشند، همچی نباشند که یک تفنگی دستشان آمدند ندانند با آن چه بکنندش. باید یاد بگیرید و یاد بدهید رفقایتان را. جوان‌ها را یادشان بدهید و همه جا باید این طور بشود که یک مملکت بعد از یک چند سالی بشود یک کشوری با ۲۰ میلیون جوان که دارد بیست میلیون تفنگدار داشته باشد. بیست میلیون ارتش داشته باشد و این یک همچه مملکتی آسیب‌بردار نیست. و الآن هم الحمدلله آسیب‌بردار نیست. الآن هم ما پشتیبان‌مان خداست و ما برای او نهضت کردیم، برای پیاده کردن دین او نهضت کردیم و خدا با ماست.»

اینچنین بود که مقدمات تشکیل بسیج با نام اولیه سازمان بسیج ملی فراهم شد. چند ماه پس از سخنان امام(ره) درباره ارتش ۲۰ میلیونی، شورای انقلاب در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ لایحه قانونی تشکیل سازمان بسیج ملی را تصویب و برای اجرا به وزارت کشور ارسال کرد و بعدها نام آن به بسیج مستضعفین تغییر پیدا کرد.

همچنین امام خمینی(ره) در پیامی در تاریخ ۲ آذر ۱۳۶۷ به مناسبت هفته بسیج می‌فرمایند: «حقیقتاً اگر بخواهیم مصداق کاملى از ایثار و خلوص و فداکارى و عشق به ذات مقدس حق و اسلام را ارائه دهیم، چه کسى سزاوارتر از بسیج و بسیجیان خواهند بود! بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پر ثمرى است که شکوفه‏‌هاى آن بوى بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق مى‏‌دهد. بسیج مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامى است که پیروانش بر گلدسته‏‌هاى رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سر داده‏‌اند. بسیج میقات پابرهنگان و معراج اندیشه پاک اسلامى است که تربیت‏‌یافتگان آن، نام و نشان در گمنامى و بى‏‌نشانى گرفته‏‌اند. بسیج لشکر مخلص خداست که دفتر تشکل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده‏‌اند.

من همواره به خلوص و صفاى بسیجیان غبطه مى‏‌خورم و از خدا مى‏‌خواهم تا با بسیجیانم محشور گرداند، چرا که در این دنیا افتخارم این است که خود بسیجى‏‌ام... باید براى شکستن امواج طوفان‌ها و فتنه‏‌ها و جلوگیرى از سیل آفت‌ها به سلاح پولادین صبر و ایمان مسلح شویم. ملتى که در خط اسلام ناب محمدى- صلى اللَّه علیه و آله- و مخالف با استکبار و پول‏‌پرستى و تحجرگرایى و مقدس‏‌نمایى است، باید همه افرادش بسیجى باشند و فنون نظامى و دفاعى لازم را بدانند، چراکه در هنگامه خطر ملتى سربلند و جاوید است که اکثریت آن آمادگى لازم رزمى را داشته باشد.

خلاصه کلام، اگر بر کشورى نواى دلنشین تفکر بسیجى طنین‏‌انداز شد، چشم طمع دشمنان و جهانخواران از آن دور خواهد گردید و الّا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند. بسیج باید مثل گذشته و با قدرت و اطمینان خاطر به کار خود ادامه دهد.»

بیانات امام(ره) در مورد بسیج نشان می‌دهد که در نگاه ایشان مسائل معنوی؛ اعم از ایمان، صبر، اخلاص و ایثار و مسائل مادی؛ اعم از آشنایی به مسائل نظامی و توانایی علمی، دو بال این نیرو هستند که باید هر بسیجی مسلح به این دو مؤلفه باشد. در چنین صورت است که تفکر بسیجی به معنی واقعی شکل گرفته و می‌تواند کشور را از توطئه‌ها و هجمه‌های دشمن مصون نگه داشته و قدرت ملی را برا ساخت کشوری توانمند افزایش دهد.

قطعاً سخنان امام(ره) در خصوص تشکیل بسیج برگرفته از آیات قرآن است و می‌توان به آیات فراوانی از قرآن نیز برای استخراج ویژگی‌های بسیج اشاره کرد که در این یادداشت یکی از این آیات، آیه ۵۴ سوره مائده، بیان می‌شود.

متن آیه: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ»

ترجمه آیه: «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، هر كس از شما از دين خود برگردد، به زودى خدا گروهى [ديگر] را مى‌آورد كه آنان را دوست مى‌دارد و آنان [نيز] او را دوست دارند. [اينان‌] با مؤمنان، فروتن، [و] بر كافران سرفرازند. در راه خدا جهاد مى‌كنند و از سرزنش هيچ ملامتگرى نمى‌ترسند. اين فضل خداست. آن را به هر كه بخواهد مى‌دهد، و خدا گشايشگر داناست.»

مهربانی و فروتنی در مقابل برادران دینی، سختگیری بر کافران و دشمنان دین، جهاد در راه خدا و عدم هراس از سرزنش‌های دیگران، ویژگی‌هایی است که خداوند در این آیه برای گروهی از مؤمنان برشمرده که بی‌شک می‌توان بسیج و نیروی بسیجی را مصداق آن بیان کرد.

آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه درباره این آیه آورده است: «در این آیه، سخن از مرتدّانى است که طبق پیش‌بینى قرآن، بعدها از این آیین مقدس روى بر مى‌گردانند، نخست، به عنوان یک قانون کلّى به همه مسلمانان اخطار مى‌کند: اگر کسانى از شما از دین خود بیرون روند ـ زیانى به خدا، آیین او و جامعه مسلمین و آهنگ سریع پیشرفت آنها نمى‌رسانند ـ زیرا خداوند در آینده جمعیتى را براى حمایت این آئین برمى‌انگیزد.

سپس صفات کسانى که باید این رسالت بزرگ را انجام دهند، چنین بر مى‌شمارد:
۱ ـ آنها کسانى هستند که به خدا عشق مى‌ورزند و جز به خشنودى او نمى‌اندیشند.
۲ ـ آنها در برابر مؤمنان خاضع و مهربان و در برابر دشمنان و ستمکاران، سرسخت، انعطاف ناپذیر و پر قدرتند.
۳ـ جهاد در راه خدا به طور مستمر از برنامه‌هاى آنها است.
۴ ـ آخرین امتیازى که براى آنان ذکر مى‌کند این است که در راه انجام فرمان خدا و دفاع از حق از ملامت هیچ ملامت‌کننده‌اى نمى‌هراسند.

در حقیقت، علاوه بر قدرت جسمانى، چنان شهامتى دارند که از شکستن سنت‌هاى غلط و مخالفت با اکثریت‌هایى که راه انحراف را پیش گرفته‌اند و با تکیه بر کثرت عددى خود دیگران را به باد استهزا مى‌گیرند، پروایى ندارند.

بسیارى از افراد را مى‌شناسیم که داراى صفات ممتازى هستند، اما در مقابل غوغاى محیط و هجوم افکار عوام و اکثریت‌هاى منحرف، بسیار محافظه‌کار، ترسو و کم جرئت‌اند و زود در برابر آنها میدان را خالى مى‌کنند.

در حالى که براى یک رهبر سازنده و افرادى که براى پیاده کردن افکار او وارد میدان مى‌شوند، قبل از هر چیز چنین شهامتى لازم است. باید توجه داشت که عوام‌زدگى، محیط‌زدگى و امثال آن که همگى نقطه مقابل این امتیاز عالى روحى هستند، سد راه بیشتر اصلاحات محسوب مى‌گردند.

و در پایان مى‌گوید: به دست آوردن این امتیازات، (علاوه بر کوشش انسان) مرهون فضل الهى است که به هر کس بخواهد و شایسته ببیند مى‌دهد.»

بررسی این آیه نشان می‌دهد که بسیج، تفکر بسیجی و نیروی بسیجی یکی از مصادیق چنین ویژگی‌هایی است و به عبارتی هر فرد و گروهی که مدعی تفکر و روحیه بسیجی است باید خود را در سنجه این آیه و ویژگی‌‌های ذکر شده آن مورد محک قرار دهد تا واقعیت امر روشن شود.

براین اساس می‌توان گفت این گروه از مؤمنان که بسیج یکی از مصادیق آنهاست کسانی هستند که:

ـ در راه ايمان و شكستن سنّت‌ها و عادات جاهلى نبايد از سرزنش‌ها و هوچى‌گرى‌ها و تبليغات سوء دشمن ترسى داشت و تسليم جوّ و محيط شد.

ـ رفتار مسلمان، نرمش با برادران دينى و سرسختى در برابر دشمن است و هيچ يك از خشونت و نرمش، مطلق نيست.

ـ مؤمن واقعى كسى است كه هم عاشق و هم محبوب خدا باشد.

ـ كسى كه ايمان واقعى دارد، هرگز در برابر كافران احساس حقارت نمى‌كند.

ـ دلى كه از محبّت خدا خالى شد، بيمار و وابسته به كفّار مى‌شود، ولى دلى كه از مهر خدا پر است هرگز وابسته نمى‌شود.

ـ اسلام رو به گسترش است، تنها به ريزش‌ها نگاه نكنيم به رويش‌ها نيز نگاه كنيم.

ـ در آينده پرچم اسلام را كسانى بدست خواهند گرفت كه عاشق خدا و مجاهد و با صلابت باشند.