امر به معروف ستون فقرات امنیت اجتماعی

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، به همت پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی نشست "شهدای امنیت اجتماعی و نا امنی های هنجارشکنانه" برگزار شد.

علت اصلی برگزاری این نشست شهادت بسیجی شجاع و بصیر، شهید محمد محمدی است که درجریان دفاع از نوامیس و عِرض شهروندان این مملکت مظلومانه به شهادت رسید.

حجت الاسلام حیدری پور دبیر برگزاری این نشست در راستای تبیین برگزاری این نشست گفت: به عنوان ادای تکلیف برخودمان فرض دیدم که به حادثه ای که منجر به شهادت شهید محمد محمدی شد و حوادث مشابه در حد بضاعت خود نگاهی پژوهشی و علمی داشته باشیم.

وی خاطر نشان کرد: به نظرمی رسد امثال این حادثه ها را از چندین زاویه می توانیم بررسی نماییم. زاویه نخست، ساخت اجتماعی طبقه ای است که اراذل و اوباش درآن حضور دارند و آنچه که از جایگاه اجتماعی آنها به عنوان گروه یا طبقه اجتماعی پشتیبانی می نماید و تطورات تاریخی که در دوران معاصر داشته اند و بروز چالش های جدی و کمرنگ شدن قیود اجتماعی و فرهنگ جوانمردی و فتوت که با آمدن شبکه های اجتماعی در این طبقه شاهد هستیم.

در واقع این نادیده گرفتن قیود اجتماعی، چه میزان اشتراک هویتی می تواند خلق کند و از چه منظری می توانیم این قشر را مشابه حرکت های اوباشی گری که در عالم مدرن اتفاق می افتد مثل درگیری هایی که در ورزشگاه های مثلا انگلستان یا جای دیگر اتفاق می افتد مشابه بدانیم؟

آیا لوطی ها در ایران مثل گذشته تاریخی، هم چنان قید و بندهایی دارند یا خیر و اساسا پایگاه آنها نسبت به گذشته تاریخی تغییر کرده وبا مدرن شدن تحت تاثیر مدنیته تبدیل به اراذل شده اند.

وی افزود: زاویه دوم مسئله پذیرش امر به معروف و نهی از منکر توسط طبقه هنجار پذیر است که به واسطه شرایط موجود و فردگرایی، برخی به دنبال حفظ و حراست ازحریم شخصی خود و فرار از پذیرفتن مسئولیت دیگران است.

زاویه سوم پلیس، قانون و مبانی فقهی و قانونی و قضائی ما است که به نظر می رسد که بازدارندگی لازم را برای ارذل و اوباش ندارند.

زاویه چهارم روایت حادثه است. چرا ما نمی توانیم از امثال این حوادث که دائم تکرار می شوند به عنوان ذخیره اجتماعی استفاده بکنیم و در واقع یک نوع کنترل کنندگی اجتماعی فعال را برای مردمی که هنجارهای جامعه را پذیرفتند مهیا نماییم.

حجت الاسلام دکتر سید محمد حسین هاشمیان استاد حوزه و دانشگاه و دبیر شورای راهبری دفتر تبلیغات اسلامی در این باب گفت: قبل از هر چیز برای فهم این پدیده اجتماعی و تحلیل زمینه ها و علل آن ما نیازمند یک دستگاه نظری هستیم.

وی اظهار داشت: در یک نگاه کلان ، اندیشمندان کلاسیک و مدرن، به این مطلب اشاره دارند که در ذات مدرنیته یک بی تفاوتی اجتماعی نهفته است یعنی مدرنیته نهایتا افرادی را روانه جامعه می سازد که بیشتر خودشان و منافع لحظه ای شان را در نظر می گیرند لذا طبیعی است که مناسبات و هنجارهای اجتماعی از ناحیه این افراد با تهدید روبرو شود و یا در مرز بی تفاوتی قرار بگیرد.

وی افزود: به عقیده برخی از اندیشمندان مُتقدم مطالعات اجتماعی در دوره ما قبل مدرن، در اجتماع افراد همبستگی اجتماعی بیشتری داشتند، پایبندی شان به آداب، سنت ها، هنجارهایی که برایشان در نهادهای سنتی مثل دین، مثل خانواده، درونی شده بود پایبندی خیلی بیشتر بودو یکپارچگی بیشتری در جوامع به چشم می خورد.

در حالی که در مفهوم مدرن جامعه، یکپارچگی، انسجام و نظم اجتماعی براساس سیستم شکل می گیرد یعنی یک نظم سیستمی، یک نظم مکانیکی، یک نظم ماشینی که براساس ساختارهای بوروکراتیک با قوانین و مقرراتی که وضع می شود کنترل می شود.

حجت الاسلام  هاشمیانبیان داشت: اگر این دوگانه را بپذیریم و در این چهارچوب بخواهم تحلیل ارائه نماییم، جامعه ایران یک جامعه ای است که در آن ساختارها، قوانین و مقررات و هنجارهای اجتماعی و جامعه پذیری به خوبی تبیین نشده اند.

وی خاطرنشان کرد: از طرفی نقش و ضریب نفوذ نهاد دین، نهاد خانواده، نظام تعلیم و تربیت جهت تربیت نسلی هنجارپذیر و نهادهایی مثل پلیس که عامل بوجود آمدن یکپارچگی اجتماعی هستند، پایین آمده است. مثلا پلیس ما می گوید که من کمبود نیرو دارم کلانتری ها کم هستند. پس ما چطور این نظم و امنیتی را که برای ما مایه فخر و مباهات هست ایجاد کردیم. لذا طبیعی است که این چنین پدیده هایی ظهور و بروز پیدا کند. ما نیازمند تقویت این نهادها در راستای هنجارپذیری و تربیت اعضای جامعه هستیم.

دکترسید مجید امامی عضو هیئت علمی و سرپرست معاون پژوهشی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) در این نشست درباره حادثه اخیر گفت: حادثه اخیر در واقع نشأت گرفته از تضعیف شدن فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر است. این به معنای این است که مسئولیت های اجتماعی شهروندان در قبال یکدیگر با تاکید بر ارزش های دینی در برخی از مناطق شهری تقلیل یافته است.

امامی افزود: البته بعد از قضیه شهید محمدی دیدیم خیلی در مورد سندروم ژینوسی صحبت شد. به صورت مختصر سندروم ژینوسی را اینگونه می توان تعریف کرد که در حالی که ممکن است، در اطراف هر فرد درجامعه اشخاص زیادی باشند اما باز هم فرد تنهاست و افراد با این استدلال که سری را که درد نمی کند بادستمال نمی بندند نسبت به اتفاقاتی که پیرامونشان می افتد واکنشی نشان نمی دهند و این سقوط یک جامعه است.

دکتر امامی در توضیح این مطلب گفت : این یعنی اگر، ارزش های اجتماعی که یک جامعه بر مدار آنها ساخته شده به یک حالت بی دفاعی برسند و به عبارت دیگر افراد در روابطشان نتوانند این ارزش های اجتماعی را باز تولید کنند جامعه دچار نا امنی اجتماعی می شود.

وی خاطر نشان کرد: واقعیت این است که در جامعه ما، مسئولیت اجتماعی و مسئولیت همگانی مخصوصا اگر با رهیافت امر به معروف و نهی از منکر همراه باشد، ستون فقرات امنیت اجتماعی است.

تعاملات اجتماعی مهمترین مسئله در تولید و احیای امنیت اجتماعی است. هرگاه چگالی و تراکم تعامل اجتماعی بالا برود امنیت اجتماعی نیز بالا می رود.

امامی اظهار داشت: اینکه مردم در محرم، احساس امنیت بیشتری می کنند به این دلیل است که مرتب کسانی را می بینند که بر اساس باورهایشان مهربانانه و غیر سودجویانه به آنها خدمت می رساندند و با آنها تعاملات اجتماعی مثبتی دارند.

وی گفت: در شهرهای مذهبی، شهرهای سنتی و در محله هایی که مساجد، هیئات، تکایا، زورخانه ها، حسینیه های خانگی، دارالقرآن های خانگی، می بینیم میزان احساس امنیت اجتماعی به دلیل وجود تعاملات اجتماعی مثبت، بالاتر است./1399/ت304/ب1