زندگی علوی؛ جامع اضداد

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، این روزها غمگین و عزادار از دست دادن مولای متقیان امیرمؤمنان علی(ع) هستیم کسی که سراسر زندگی اش با خدا بود و الگویی برای زیست بشری در جهان فانی بود.هرگوشه از زندگی ایشان درس ها و آموزه های فراوان داشت. از جنگ و جهاد برای خدا بگیر تا تلاش و کوشش در نخلستان برای لقمه ای حلال تا رفتار با مردم و همسایه و نیز زن و زندگی و خانواده، همه در بالاترین سطح انسانی و قابل درک و الگوگیری برای مشتاقان فضیلت های دینی و انسانی بود.

بارها از جنگ و جهاد و شجاعت علی گفتیم و شنیدیم آیا به زندگی چنین مردی فکر کرده ایم که در خانه با خانواده چگونه بود؟ برای تربیت فرزند چه کرد که آنها نیز الگویی برای فرزندان طالب معرفت و انسانیت گشتند؟ پاسخ این سوالات در نهج البلاغه ایشان هم موجود است که اکنون در بین ما مهجور مانده است. دقیق که نگاه می کنیم در کلام و رفتار ایشان، اولین نکته سفارش به خوش اخلاقی و خلق نیکو در زندگیست، بلکه حتی در مقابل، بد اخلاقی و کج خلقی با زن و فرزند را مذمت می کند و همین نکته اصل و اساس یک زندگی آرام و بر پایه احترام و محبت و احساس است.

مردی که با وجود همه مشکلاتش در بیرون، به هنگام حضور در خانه، چهره اش را بشاش و شاداب نشان می دهد از همسرش و فرزندانش به مهر جویای حال می شود فرصتی برای ناراحتی و جرو بحث نمی گذارد چرا که انسان بنده محبت است هرکه و هرچه باشد وقتی به او مهر و محبت و احترام گذاشته شود همچون آئینه ای به ناچار، آنچه دریافته ابراز می کند. هیچکس به اندازه علی در بیرون از خانه درگیر جنگ و جهاد و دشمنی و خیانت و نامردی مردمان دنیا طلب و مشکلات دیگر نبود اما هیچکس هم اندازه او در خانه مهربان نبود! چه می شود وقتی به خانه می رسیم آن گونه باشیم که علی بود و خدا و رسولش می پسندید؟

از آن سوی داستان هم، همسر و فرزند باید توجه کنند که در خانه بانویی وجود داشت که فخر عالم بود و قدر و منزلت همسر می دانست با آنکه خود دخت نبی بود و در درجات عالی معنوی، اما همدم و همنفس و همکلام و همراز علی بود تمام مهرش را نثار او می کرد و فضای خانه را برای مردی خسته از همه مشکلات بیرون، آرام و بی تنش، پر از محبت و عشق می ساخت تا او دمی ازین هیاهوی بیرون بیآساید!

زن اگر می خواهد مردش همچون علی باشد خود نیز باید همچون فاطمه باشد و آنچه او می کرد کند تا زمینه برای ساخت زندگی بر محور دین و خدا و آرمان های انسانیت فراهم شود. بخشی از تربیت فرزند به دوش مادر است که برای او پدر را قهرمان و الگو نشان دهد و مرد نیز بخش دیگر تربیت را بعهده دارد از این منظر که حرف و عملش یکی باشد.

فرزندان علی در خانه و خانواده رفتار پدر با مادر را که می دیدند ارزش و اعتبار مادر را بیشتر درک می کردند و از آن سوی، تقابل مادر را که می دیدند پدر برایشان معنا می شد. در کنار آن، حرفی از پدر می شنیدند که عینا عمل می شد و گاهی فقط عمل بود حرفی نمی شنیدند!

امام در نهج البلاغه شناخت زن و شوهر از اشتراکات و اختلافات روحی روانی را پایه زندگی موفق معرفی می کند که وقتی در آن دقیق می شویم به این می رسیم که وقتی زن و شوهر علایق و سلایق همدیگر را دانستن و به آن احترام گذاشتند و در رفع معایت یکدیگر و کمال انسانی به مهر و مبحت قدم برداشتن، کجای آن زندگی زمینه اختلاف و بحث و تنش پیش می آید؟

و اما رفتار و گفتار علی با فرزندان چگونه بود؟ حضرت مهرش را نثار آنان می کرد و از آموزه های قرآن و دین برای آنان می گفت چنان که می فرماید فرزند و والدین حقوقی بر یکدیگر دارند اول آنکه پدرو مادر اسم نیکو براو نام نهند و به او قرآن بیاموزند و فرزند نیز به آنان مهر بورزد و احترام گذارد و تا جایی که خلاف دین نشود مطیع امر و نهی آنان باشد.

به ظاهر این کلام ساده است اما پر از نکات تربیتی است اول نام نیکو بر آنان می گذارد که با مهرو محبت و احترام صدایشان بزند بنابراین شخصیت اجتماعی کودک را از ابتدا اینچنین بر پایه انسانیت شکل می دهد و به آنان قرآن می آموزد که برنامه جامع زندگی انسان ها اِلَی الاَبَد است و هر آنچه بشر نیاز دارد در او جای دارد. فرزندی که قرآن بیاموزد و رفتار و کردار یکسان پدر را ببیند قرآنی تربیت می شود و از تمام صفات بدی که قرآن نهی کرده دور می شود و به همه خوبی های آن خو می گیرد تا وقتی قدم به اجتماع گذاشت بر اساس همان خمیر مایه دینی و قرآنی رفتار کند و در اطراف خویش تاثیر گذارد.

طبق سفارش مولا بر یک مسلمان شیعه لازم است فرصتی برای قرآن آموزی فرزندش فراهم کند که حق فرزند بر گردن اوست چنین فرزندی در میانسالی و پیری والدین محال است به آنان بی حرمتی کند و دوری و پرخاش  داشته باشد چرا که قرآنی تربیت شده و از دین نحوه برخورد با والدین را آموخته است بر این اساس هر آنچه که حق فرزند است اگر بجا آوریم حق ما نیز ادا خواهد شد.

علی در کار خانه به همسر کمک می کرد و ارزش و احترام مادر و سختی کار او را به فرزندانش یادآور می شد و در عین حال برای بودن با آنان زمان می گذاشت. او به فرزندانش طبق قرآن سفارش می کرد که تقوا داشته باشید و بدنبال دنیا و مظاهر آن نروید اگر چه دنیا به شما روی آورد و نیز در از دست دادن مال دنیا تاسف نخورید به حق سخن بگوئید و برای خدا و پاداش الهی تلاش کنید. دشمن ستمگر و یار و یاور مظلوم باشید و در امور زندگیتان نظم داشته باشید به یتیمان برسید و برای ایجاد صلح و دوستی بین مردم تلاش کنید. این مواردی که حضرت بیان کرد مگر نه اینکه عملکرد ایشان و آموزه ی قرآن است؟ هر آنچه می گفت با عمل توام بود که در یاد و جان فرزندانش جای می گرفت و گفتار و کردار آنان می شد.

در این باب سخن بسیار و زمان کوتاه است اما از علی می آموزیم که به زن و فرزند مهر بورزیم و برای زندگیمان احترام قائل شویم برای خانه و خانواده زمان بگذاریم و در امور زندگی کمک حال همسر باشیم به فرندمان کلام حق بیاموزیم و خود عمل کنیم تا او نیز چنین شود و روزی آنچه حقمان است ادا کند./933/ی702/س

جواد رستمی