استیصال سعودی
به گزارش خبرگزاری رسا، پرونده ناپدید شدن خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه برای حاکمان ریاض که با دست‌فرمان بن سلمان می‌کوشیدند چهره‌ای جدید از خود را به دنیا نشان دهند، تبعاتی به تلخی رسوایی و تحقیر بی‌سابقه به همراه داشته است. «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا در تازه‌ترین موضع‌گیری علیه عربستان، در مصاحبه با شبکه «سی‌بی‌اس» برای گاو شیرده منطقه خط‌ونشان کشید و گفت: «درصورتی‌که سعودی‌ها در ناپدید شدن خاشقجی نقش داشته باشند با تنبیهات شدیدی از سوی آمریکا مواجه خواهند شد.»
ترامپ که گویا به سندرم تحقیر کردن دوستان و شرکایش مبتلاست، طی چند ماه گذشته حداقل سه بار، امنیت عاریه‌ای سعودی‌ها را به رخ آن‌ها کشیده و صراحتاً اعلام کرده بود که بدون حمایت آمریکا، قبیله سعودی دو هفته هم دوام نخواهد آورد.
اوج حقارت سعودی‌ها پس‌ازاین اظهارنظر ترامپ، در مصاحبه بن سلمان با نشریه بلومبرگ دیده شد؛ آنجا که در برابر سؤال خبرنگار این نشریه در خصوص طرح ترامپ برای مبادله پول با امنیت عربستان گفت: «عاشق کار با ترامپ هستم»! اما ماجرای مرموز خاشقجی که گفته می‌شود، قربانی مخالفت و افشاگری ساختار فاسد سعودی‌ها شده است، جایگاه عربستان را بیش‌ازپیش در جهان دچار خدشه کرده است.
پیش از ناپدید شدن خاشقجی و حمله متحدان عربستان به این کشور، جنگ‌افروزی سعودی‌ها در یمن اعتراضات شدیدی را متوجه قارون‌های عربستان کرده بود. به‌عنوان‌مثال، در تیرماه امسال، گروهی از اعضای پارلمان، اساتید دانشگاه و هنرمندان انگلیسی، با تجمع در مقابل دفتر نخست‌وزیر، عربستان سعودی را به نقض گسترده حقوق بشر در یمن متهم کردند و توقف مسلح کردن عربستان را خواستار شدند. لندن‌نشین‌ها چند ماه پیش که بن سلمان به این کشور سفر کرد نیز با نمایش سراسری پوسترها و عکس‌های آغشته به خون ولیعهد سعودی در سراسر این شهر، از خجالت وی درآمدند.
در ایتالیا، اسپانیا و چند کشور اروپایی دیگر نیز تجمعات اعتراضی با حضور نخبگان این کشورها در مقابل سفارت عربستان صورت گرفت و سیاستمداران کشورهای اروپایی و حتی آمریکایی، عربستان را به دلیل سرکوبگری در منطقه و ادامه حملات نظامی در یمن، به باد انتقاد گرفتند. با اتفاقی که برای روزنامه‌نگار منتقد سعودی در ترکیه افتاد، افزون بر محکومیت جهانی عربستان نزد افکار عمومی، مقامات بلندپایه و رسمی اروپایی و آمریکایی هم به جرگه منتقدین هیئت حاکمه آل سعود پیوسته و انگشت اتهام قتل خاشقجی را به‌سوی ریاض گرفته‌اند؛ با این تفاوت که در جریان آتش‌افروزی عربستان در یمن و غرب آسیا، لحن آن‌ها انتقادی بود و این بار با چاشنی تحقیر و تهدید همراه است.
به‌عنوان نمونه، سناتورهای آمریکایی که همیشه برای گسترش روابط آمریکا با عربستان سینه چاک می‌کردند، با شنیدن خبر ناپدید شدن منتقد سعودی در ساختمان دیپلماتیک عربستان در ترکیه، دایره تجدیدنظر در مراودات واشنگتن – ریاض را به موضوعات اقتصادی هم کشیدند. اواخر هفته گذشته «لیندزی گراهام»، «باب کورکر» و «بن کاردین» که از سناتورهای برجسته کنگره به شمار می‌آیند، تصریح کردند که اگر معلوم شود عربستان در قتل خاشقجی دست داشته، این امر تأثیر ویران‌کننده‌ای بر روابط دو کشور خواهد داشت و سعودی‌ها باید بهای سنگینی چه ازنظر اقتصادی و چه در زمینه‌های دیگر بپردازند.
روز گذشته نیز کاسه صبر تعدادی از نمایندگان پارلمان انگلیس لبریز شد و طی نامه‌ای به «جرمی هانت»، وزیر خارجه این کشور از وی خواستند که تحقیقات جامع و کاملی در خصوص قتل احتمالی خاشقجی آغاز کنند و جالب اینکه خواستار حمایت از همه مسئولینی شدند که در این تحقیق شرکت می‌کنند! این در حالی است که وزیر خارجه انگلیس هفته گذشته اعلام کرده بود که در دیدار با سفیر عربستان، خواستار پاسخ فوری وی درباره پرونده روزنامه‌نگار عربستانی شده است.
نکته قابل‌تأمل در این خصوص اینکه به نظر می‌رسد هدف ترامپ از وارد آوردن فشار بی‌سابقه به عربستان و تحقیر مضاعف این کشور در ماجرای خاشقجی، انداختن توپ در زمین سعودی‌ها برای دوشیدن بیشتر آن‌ها باشد. ترامپ در پاسخ به خبرنگار «سی‌بی‌اس» که پرسید آیا وی قصد دارد عربستان را از طریق قطع فروش سلاح تنبیه کند، گفت: «من به افزایش ایجاد شغل و بهبود وضعیت اقتصادی مردم آمریکا آسیب نخواهم زد.
راه‌های زیادی برای تنبیه کشوری مانند عربستان وجود دارد.» جالب اینجاست که هیچ‌یک از کشورهای غربی ازجمله انگلیسی‌ها و کانادایی‌ها نیز حرفی از متوقف کردن فروش سلاح به این کشور به میان نیاورده‌اند و به نظر می‌رسد که آمریکا و غرب از رهگذر سوارشدن برگرده ملک سلمان و پسرش با مستمسک خاشقجی، به دنبال نقد کردن طلب خود از مرتجعین منطقه، بابت حضور نظامی خود در غرب آسیا هستند، زیرا ترامپ بارها درملأعام از آل سعود بابت حضور بی‌فایده آمریکا در منطقه پول طلب کرده است.
از سوی دیگر، این حادثه، باعث تحقیر عربستان از جانب متحد منطقه‌ای آن‌ها یعنی ترکیه نیز شده است. مقامات آنکارا طی این مدت، بارها با ادبیاتی تند با سعودی‌ها سخن گفته‌اند ولی این‌همه ماجرا نیست و ممکن است ترکیه نیز از رهگذر این موضوع، به دنبال جبران ضررهایی باشد که از ناحیه عربستان متحمل شده است. روابط ترکیه و عربستان که پس از ماجرای قطر پرتنش شده بود، در صورت تأیید قتل خاشقچی، وارد فاز جدیدی می‌شود. در جریان تحریم قطر از سوی عربستان و متحدانش، ترکیه از قطر حمایت کرد و همین موضوع موجب خدشه‌دار شدن روابط ریاض با آنکارا شد. ترکیه در آن زمان تعدادی از نیروهای نظامی خود را در قطر مستقر کرد تا مانع حمله نظامی احتمالی عربستان و متحدانش به قطر یا وقوع کودتا در این کشور شود. اکنون دولت ترکیه می‌تواند برای هر نوع همکاری با ولیعهد سعودی از وی تقاضای میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در کشورش کند و هزینه استقرار نیروهایش در قطر را از این راه جبران نماید.
استیصال بن سلمان را از یک رویداد مهم منطقه‌ای دیگر نیز می‌توان دریافت. دیروز در خبرها آمده بود که «محمد بن‌زاید آل نهیان»، ولیعهد امارات در یک روز، سه سفر خارجی خود را به مقصد فرانسه، آمریکا و اردن لغو کرده است، چراکه ابعاد شکستی که به پیکره پوسیده پدرجد تروریست‌ها وارد آمده به‌اندازه‌ای وحشتناک است که بن سلمان برای فرار از این مخمصه دست به دامان ولیعهد امارات شده است. شاهد این مدعا آن است که روزنامه «الخلیج آنلاین» به‌نقل‌از منابع دیپلماتیک غربی نوشت که شاهزاده سعودی از بن زاید خواسته است تا برای حل بحرانی که از ناحیه ناپدید شدن خاشقجی دامنش را گرفته، راه نجاتی بیابد.
و بالاخره اینکه دومینوی شکست محاسبات بن سلمان که جایگاه پدرسالاری برای خود در میان کشورهای عربی و اسلامی تعریف کرده بود، با این اشتباه فاحش، وارد فاز جدیدی شد و در کنار وضعیت بحرانی قبیله سعودی در نزد افکار عمومی جهان، انتظار می‌رود که سیر اضمحلال این رژیم سفاک، شتاب بیشتری به خود گرفته و در آینده‌ای نزدیک، جغرافیای سیاسی جدیدی را در منطقه شکل دهد./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: حمایت