نگاه جدید به روسیه

به گزارش خبرگزاری رسا، نظام ایران درعرصه بین‌الملل برای ارتباط با عالی‌ترین مقامات معمولا از طریق علی اکبر ولایتی اقدام می‌کند. چه اتفاق مهمی رخ داده که ایران در بالاترین سطح پیام مهمی برای روسیه ارسال کرده است؟

1 - غرب‌گرایان صاحب گفتمان لیبرال‌سرمایه‌داری در ابتدای دولت آقای روحانی در سال 92، عالی‌ترین مقام اجرایی را به این نتیجه رساندند که کلید حل مشکلات اقتصادی در ارتباط با غرب و کاخ‌سفید است. از طرف دیگر بلوک غرب هرگونه ارتباط و قرارداد اقتصادی با شرق اعم از چین، روسیه و... را بر نمی‌تابد. بر همین اساس بود که قراردادهای بسیاری با چین و روسیه از جمله «سوآپ 500 هزار بشکه نفت با روسیه»، «توسعه میدان نفتی آزادگان با چین»، «صادرات محصولات کشاورزی به روسیه» و... توسط دولتمردان برجسته دولت از جمله بیژن زنگنه و... لغو شد.

به طور مشخص در مورد مجموع تجارت خارجی ایران(بدون نفت) با روسیه از یک میلیارد و 200 هزار دلار در سال 88 به دو میلیارد و 138 میلیون دلار در سال 1391 رسیده بود که این میزان در دولت اول و دوم آقای روحانی سیرنزولی طی کرد به طوری‌که در سال 96، مجدداً تجارت خارجی ایران با روسیه کاهش یافته و به کمتر از یک میلیارد دلار(حدود 990 میلیون دلار) رسید.

بلوک غرب پنج سال، دولت آقای روحانی را معطل نگه داشت و هیچ اقدامی برای بهبود مبادلات تجاری ایران انجام نداد. بالاترین مقام کاخ سفید نیز نه تنها تحریم‌های ایران را به سال 92 بازگرداند بلکه تحریم‌های دیگری را برآن افزود.

این تجربه گرانسنگ موجب شد تا رئیس جمهور باردیگر، دولتمردان خود را به چین و روسیه اعزام نماید. بر همین اساس بود که وزیر خارجه ایران قبل از آغاز مذاکرات اخیر با اروپا به چین و روسیه رفت اما متاسفانه این کشورها در جلسات خصوصی صریحا ابراز کردند که دولت ایران را صادق نمی‌دانند چرا که ممکن است دوباره با کشورهای شرق، قرارداد اقتصادی منعقد و مجدداً به فسخ آن مبادرت ورزد.

بر همین اساس، حسن روحانی با هوشمندی با ارسال پیام برای روسیه این بار خود تضمین می‌دهد. رهبرفرزانه انقلاب نیز برای حمایت از دولت دوازدهم پیامی را ضمیمه کرده‌اند. حامل پیام نیز خود تضمین مضاعفی محسوب می‌شود.

2 - تحولات یک دهه اخیر، موجب شده تا ایران و روسیه دریابند متحداستراتژیک هستند. این موضوع بدین معنا نیست که روسیه بایستی قدم به قدم خود را با منافع ایران تنظیم کند یا برعکس.

برخی در یک مغالطه آشکار به افکار عمومی القاء می‌کنند که روسیه همه جا باید منافع ایران را بر منافع خود ارجحیت دهد. در حالی که او منافع خود را دنبال می‌کند و این اتحاد صرفا به معنای عدم دشمنی و در تصمیمات استراتژیک در کنار هم بودن است.

به عنوان مثال در فضایی که ایران هر روز از سوی رژیم صهیونیستی و حتی در یکی دو سال اخیر از سوی داعش به تهدیدات نظامی هوایی تهدید می‌شد؛ روسیه، «سامانه دفاعی S300» را در اختیار ایران قرار داد. به اذعان کارشناسان امنیتی منطقه، آسمان ایران بعد از این سامانه، امنیت آن نسبت به گذشته، افزایش و امن‌ترین آسمان منطقه محسوب می‌شود.

نمونه دیگر؛ در جریان مذاکرات برجام که کارشکنی‌های آمریکا، فرانسه و غرب را شاهد بودیم این روسیه بود که با تیم آقای ظریف، همکاری می‌کرد. بعد از برجام نیز کشورهای غربی برای حضور اقتصادی در ایران، دست دست کردند اما روسیه باب تجاری خود را باز نگه داشت و متاسفانه از طرف ایران استقبالی از آن نشد.

3 - روسیه به دلیل عدم دسترسی به خلیج‌فارس به عنوان «بزرگترین آبراه نفتی دنیا» سالها پیش به ایران پیشنهاد تهاتر و سوآپ نفت تا میزان 500 هزار بشکه نفت را کرده بود که متاسفانه به دلیل عدم تمایل طرف ایرانی، اجرایی نشد. اکنون که با فشارهای آمریکا، فروش نفت ایران در ماه‌های آتی آسیب جدی خواهد دید می‌توان این توافق را مجددا فعال کرد. زیرساخت‌های این موضوع در حال حاضر در حد 200 هزار بشکه فراهم است که در آینده می‌توان آن را به 800 هزار بشکه رساند(کل صادرات نفتی ایران به اروپا 7500هزار بشکه است). در قالب این طرح، ایران، نفت خام روسیه و کشورهای  CISرا در پایانه نکا تحویل گرفته و به مصرف می‌رساند و سپس معادل آن را در پایانه‌های نفتی جنوب کشور تحویل می‌دهد.

عملیات معاوضه نفت خام همسایگان شمالی مزایایی مانند درآمدزایی، کاهش هزینه حمل نفت به پالایشگاه‌های شمال کشور، کاهش تردد نفتکش‌های جاده‌ای، تقویت جایگاه ایران در بازار جهانی و تبدیل ایران به قطب ترانزیت حامل‌های انرژی در منطقه را به دنبال دارد. البته در مقابل نیز می‌توان از طریق همسایه شمالی خود نوسازی ناوگان هوایی، ملزومات نظامی و تامین کالاهای اساسی، آب شیرین کن و.. دریافت کرد.

4 - روسیه تنها در بخش قطعات خودرو ، سالانه 15 میلیارد دلار واردات دارد و این فرصت بسیار خوبی برای قطعه‌سازان ایرانی است.

5 - کریدور شمال-جنوب که هند را از طریق ایران و روسیه به کشور های اسکاندیناوی وصل می‌کند، در حال حاضر از کارآمدی لازم برخوردار نیست این سفر، موجب فعال شدن این کریدور و فرصت‌های بی شماری را پیش روی اقتصاد‌های ایران و روسیه قرار می‌دهد.

6 - در حالی‌که کشور روسیه سالیانه 60 میلیارد دلار مواد غذایی و محصولات کشاورزی وارد می‌کند اما سهم ایران در این باره بسیار کم است(میزان صادرات غیرنفتی ایران حداکثر 5/5 میلیارد دلار است).

7 - به‌دلیل در هم تنیدگی فضای اقتصاد روسیه با کشورهای مشترک المنافع، «به زودی» امکان تحمیل تحریم انتقال بر آن بسیار کمتر از ایران یا اروپاست. این موضوع فرصتی است برای اینکه ایران مبادلات تجاری و مالی خود را در قالب پیمان‌ پولی دوجانبه و روبل انجام دهد.

8 - بعد از ماجرای اوکراین، غرب به صورت تدریجی و خیلی آهسته روند تحریم روسیه را آغاز کرده است. در سال‌های آتی احتمالا روسیه نیز با نظام سخت تحریم‌ها مواجه می‌شود. شکستن فضای تحریم ایران موجب باز شدن فضای تنفس اقتصادی روسیه در سال‌های آتی خواهد شد.

9 - ذکر این نکته هم ضروری‌ است که ایران در شطرنج اقتصادی خود نبایستی هیچ کشوری را حذف کند. هر کشوری اعم از کشورهای غربی یا کشورهای شرقی، نفت و کالاهای ایرانی را خریداری نمایند و در مقابل مایحتاج ملت ایران را ارائه و فناوری در اختیار جوانان ایرانی قرار دهند مورد استقبال دولتمردان جمهوری اسلامی خواهند بود. غرب‌گرایان و شرق‌گرایان خوب است تجربه شکست خورده 5 سال اخیر را مجددا مرور نمایند.

در عین حال این امیدواری وجود دارد با سفر ولایتی به روسیه، در   آینده، بسیاری از مشکلات تحریمی ایران رفع شود و مشاوران اقتصادی روس، به دولت روحانی کمک نمایند در اعتماد به توانمندی جوانان مستعد ایرانی، می‌توان گام‌های اساسی برای حل مشکلات اقتصادی مردم ایران برداشت./۹۶۹/د۱۰۲/ب۱

منبع: رسالت