نتیجه بخل ورزی، تنگدستی است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر رشاد رییس شورای حوزه علمیه استان تهران و تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع)، امروز در جلسه درس خارج فقه که در همین حوزه علمیه برگزار شد، گفت: حضرت علی(ع) فرمودند: از کار بخیل در شگفتم از مرد بخیلی که به سوی فقر و تنگدستی با شتاب حرکت می‌کند در حالی که از آن گریزان است، توانگری را که می‌جوید و از دست می‌دهد، پس در دنیا مانند تنگدستان زندگی می‌کند و در آخرت مانند توانگران به حسابش می‌رسند، در شگفتم از گردنکشی که دیروز نطفه بود و فردا مردار است، در شگفتم از آن کسی که در خالق شک دارد در حالی که مخلوقات خالق را می‌بیند.
وی افزود: حضرت در این حدیث شریف یک مطالعه روان‌شناختی از افراد مطرح کردند، به طوری که اگر با منطق با این افراد سخن گفته شود و رابطه علت و معلولی بین خالق و مخلوق برای آنها بیان شود از لحاظ عقلی، قبول می‌کنند و قانع می‌شوند.
حجت‌الاسلام والمسلمین رشاد با بیان اینکه این یک نقص روان‌شناختی در انسان است که با وجود استدلال‌ها و دلایل عقلی باز هم غافل است، ابراز کرد: از کلام حضرت اینگونه استنباط می‌شود که گاهی مشاهده حسی و شهودی نیز برای برخی افراد یقین‌آور نیست.
رییس شورای حوزه علمیه استان تهران با استناد به کلام امیر، اظهار داشت: امیرمومنان(ع) فرمودند: در شگفتم از انسانی که مرگ را از یاد می‌برد در حالی که پیوسته مرگ افراد مختلف را می‌بیند؛ با این که انسان هر از چند گاهی مرگ یک انسان دیگر را به عیان می‌بیند باز هم از مرگ غافل است، این جمله نیز نشان می‌دهد گویی مشاهدات حسی سبب نمی‌شود انسان دائما هوشیار باشد و دچار غفلت نشود.
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) با اشاره به انکار معاد از سوی برخی افراد، گفت: حضرت در باب خلقت، پیدایش آفرینش و معاد نیز به این مسأله اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: در شگفتم از انسانی که نشئه دیگر و عالم عقبی را منکر است در حالی که نشئه اولی را می‌بیند؛ انسان می‌بیند چگونه در این دنیا هیچ تبدیل به هستی می‌شود چگونه می‌تواند نشئه دیگر و احیاء اموات را انکار کند.
این مفسر قرآن کریم ادامه داد: این مسئله همواره در تمام زمان‌ها با بشر همراه بوده اما از جهتی می‌توان آن را از پیامدهای وسیع دوران جدید نیز برشمرد، انسان به طور طبیعی و فطری همواره به حس خود مراجعه می‌کرده، حس به عنوان یکی از ابزارهای معرفت قلمداد می‌شود، انسان با وجود مشاهدات و تجربه خود همواره به شک دچار شده و می‌شود البته این مسئله در روزگار فعلی گسترش بیشتری پیدا کرده است.
رییس شورای حوزه علمیه استان تهران در ادامه با بیان اینکه حس بدون عقل منتج به نتیجه نیست، گفت: بر اساس این مکتب قضایای عقلی چون قابل تجربه حسی نیستند پس اصلا معنایی ندارند و قضیه نیستند غافل از این که تمام قضایای حسی بلااستثناء مبتنی بر پیش فرض‌های غیرحسی است و اگر پیش فرض‌های غیر حسی را حذف کنیم قضایای حسی هم انکار خواهند شد، حس بدون عقل منتج به نتیجه نیست استدلال حسی بدون جمع‌بندی عقلانی بی معنا است، حس توان جمع‌بندی، کلی‌سازی و تولید قضیه و قاعده ندارد.
تولیت مدرسه علمیه امام رضا(ع) با اشاره به اینکه حس و تجربه نمی‌تواند یک حکم کلی صادر کند بلکه تنها می‌تواند احکام فردی و جزئی صادر کند، خاطرنشان کرد: به همین خاطر علوم تجربی احکام جزئی صادر می‌کنند و هر جا که حکم کلی صادر شده با پادرمیانی عقل بوده است این عقل است که می‌تواند بین احکام جزئی جمع‌بندی کرده و حکم کلی صادر کند.
وی با تاکید بر اینکه به یک حکم جزئی معرفت اطلاق نمی‌شود بلکه معرفت باید قابل تعمیم باشد، اظهار داشت: یک حکم جزئی یک آگاهی محسوب می‌شود اما قابلیت بین الاذهانی شدن ندارد حکم زمانی قابل تعمیم است که عقل وارد شود و قضایای جزئی را جمع‌بندی کند. می‌توان از کلام امیرمومنان(ع) این نتیجه را نیز گرفت که با این که افرادی مشاهدات حسی و تجربی دارند باز هم به یقین نمی‌رسند، گاهی انسان با این که مخلوقات بی‌شمار را می‌بیند به این نتیجه نمی‌رسد که مخلوقات بی‌شمار عالم خالقی دارند./813/پ202/ب1