از لزوم اطلاع رسانی برکات وقف تا ضرورت مسأله محوری وقف

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، تبلیغ دین و ارشاد و هدایت مردم یکی از رسالت ها و و از مهم‌ترین اصول نبوت پیامبران است و عمده ترین بخش رسالت انبیا را شامل می شود.

مراجع، علما، بزرگان دینی، مبلغان، وعاظ و خطبا نیز در راستای همین رسالت، امر خطیر تبلیغ و هدایت و راهنمایی مردم به سوی صراط مستقیم الهی را برعهده دارند و در این مسیر به فرموده کتاب هدایت؛ «الذين يبلغون رسالات الله و يخشونه و لا يخشون احدا الا الله» هستند.

مبلغان برجسته و نخبگان تبلیغی در این راستا نقش مهمی برعهده دارند بگونه ای که بسیاری از مردم با تأثیرپذیری از گفتار، رفتار و روش زندگی آنها، زندگی خود را جهت داده و مناسبات دینی و اعتقادی خود را شکل می دهند.

استفاده از این ظرفیت تبلیغی ویژه در جهت اهداف تبلیغی و راه اندازی نهضت تبلیغی در موضوعات مختلف، از مسائلی است که در سالهای اخیر شاهد شکل گیری آن از سوی نهادهای فرهنگی، نخبگان تبلیغ و رسانه ملی بوده ایم تا جایی که برنامه های گفت‌و‌گو محور دینی مانند«سمت خدا»، « این شب ها» و دیگر برنامه های مناسبتی توانسته اند در جذب مخاطبان، هدایت تبلیغ دینی و استفاده از ظرفیت تبلیغی مبلغان برجسته کشور در راه اندازی نهضت تبلیغی در موضوعات گوناگون، اثرگذاری فراوانی داشته باشند.

به منظور استفاده از این ظرفیت فوق العاده تبلیغی، سازمان اوقاف و امور خیریه نیز با برگزاری نخستین نشست هم اندیشی نخبگان تبلیغی کشور، برنامه ای را با هدف کمک گرفتن از این مبلغان برجسته در راستای مأموریت های این سازمان به ویژه در حوزه وقف و ترویج و احیای فرهنگ وقف برگزار کرد که می توان این نشست را یکی از معدود اجتماع نخبگان تبلیغی کشور در راستای نیازسنجی، هدایت جریان تبلیغی و استفاده از ظرفیت رسانه و مبلغان در مسیر اهداف تبلیغی دانست که می توان از این نشست به عنوان سنگ بنای همفکری و همراهی جریان تبلیغ دین با نهادهای نظام دانست که جای خالی آن سالهای متمادی احساس شده است.

در این نشست راهکارها، پیشنهادات، انتقادات، برنامه ها و ملاحظات فراوانی نسبت به فعالیت های سازمان اوقاف و امور خیریه و همچنین چگونگی بهره گیری از ظرفیت تبلیغ و توان هدایت مردم از طریق مبلغان برجسته کشور در موضوعاتی نظیر فرهنگ وقف ارائه شد که استفاده از آنها می تواند در طراحی نقشه راه نهضت تبلیغی وقف و ترویج و احیای فرهنگ وقف در جامعه مؤثر باشد.

گزارش کامل و مشروح این نشست صمیمی در ادامه از نظر مخاطبان محترم می گذرد.

حوزه های مأموریتی سازمان اوقاف

حجت الاسلام والمسلمین محمدی نماینده ولی فقیه در سازمان اوقاف و امور خیریه با اشاره به مأموریت های این سازمان عنوان کرد: سازمان اوقاف و امور خیریه سه مأموریت کلان برعهده دارد که شامل فعالیت های قرآنی، رسیدگی به امور امامزادگان و بقاع متبرکه و همچنین موضوع وقف است.

وی افزود: الحمدلله به برکت نظام اسلامی، توصیه ها و رهنمودهای امام و رهبری و خون شهیدان، فعالیت های خوبی در زمینه فعالیت های قرآنی صورت گرفته است اما این فعالیت ها کافی نیست و باید تلاش جدی تری در این عرصه انجام شود.

رییس سازمان اوقاف و امور خیریه کشور تصریح کرد: عمده فعالیت های ما در راستای ترویج قرآن، برگزاری مسابقات قرآنی در سطح استان، کشور و بین الملل است و همچنین از سال 90 که رهبر انقلاب دستور به راه اندازی نهضت حفظ قرآن و تربیت 15 میلیون حافظ دادند، ما بخشی از کار را برعهده گرفته ایم و در کنار این فعالیت ها، دانشگاه علوم و معارف قرآن نیز مشغول به فعالیت در راستای قرآن است و هم اکنون بیش از 6 هزار دانشجو در این دانشگاه مشغول به تحصیل هستند.

وی رسیدگی به امور امامزادگان و بقاع متبرکه را از دیگر رسالت های سازمان اوقاف و امور خیریه دانست و خاطرنشان کرد: بیش از 8 هزار بقعه در کشور وجود دارد که برخی از آنها متعلق به امامزادگان و برخی نیز مربوط به اصحاب و یاران اهل بیت(ع) هستند که سازمان اوقاف رسیدگی به امور این بقاع را برعهده دارد.

حجت الاسلام والمسلمین محمدی اضافه کرد: سومین مأموریت سازمان در راستای امور مربوط به وقف است که باید توجه داشت که متولیان بیش از 8240 موقوفه در کشور، خود واقفان هستند و سازمان اوقاف تنها مدیریت موقوفاتی که فاقد تولیت هستند را برعهده دارد.

خیانت به وقف در سه مقطع تاریخی

وی ادامه داد: در سه مقطع از تاریخ ایران بر پیکره وقف خسارات جبران ناپذیری وارد شد که دوران نادرشاه، رضا خان و اصلاحات ارضی، این سه دوره پر خسارت هستند.

نماینده ولی فقیه در سازمان اوقاف و امور خیریه تأکید کرد: اگر فرهنگ وقف در جامعه ترویج و احیا شود، بسیاری از مشکلات مالی حوزه های علمیه، مراکز و نهادهای دینی، تبلیغی و فرهنگی مرتفع می شود.

وی ابراز کرد: با توجه به سه دوره ای که لطمه های فراوانی به نهاد وقف وارد شد، باید یک اقدام جامع و همگانی صورت گیرد تا آن خسارات جبران شود.

حجت الاسلام والمسلمین محمدی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به روند افزایش وقف در سال های اخیر اظهار کرد: آماری که از ابتدای انقلاب تا سال 88 پیرامون موقوفات در کشور وجود دارد، عدد 13500 را نشان می دهد که از ابتدای سال 89 تا کنون بیش از 15500 وقف در کشور صورت گرفته است که این رشد چشمگیر با تلاش علما، مبلغان، رسانه ها و ائمه جمعه و جماعات به دست آمده است.

وی در ادامه به بیان برخی دستاوردها و خدمات وقف در جامعه پراخت و گفت: خدمات وقف از صدر اسلام تاکنون برای همه مسلمانان بوده است و باید دانست که مدارس علمیه، مساجد، حسینیه ها، کتابخانه ها و کتاب های موجود در آنها موقوفه هستند.

خدمات وقف در جامعه

رییس سازمان اوقاف و امور خیریه کشور افزود: بیش از 1400 موقوفه درمانی در کشور وجود دارد که بیش از 133 موقوفه بیمارستان هستند که برخی از آنها روزانه بیش از 10 هزار بیمار را پذیرش می کنند و در قم بیش از 99 درصد مراکز درمانی موقوفه هستند و به طور کلی بیش از 25 درصد مراکز درمانی کشور جزء موقوفات محسوب می شوند.

وی تأکید کرد: بیش از 479 مرکز آموزشی وقفی در کشور وجود دارد و در حوزه علم و فرهنگ و دانش نیز بیش از 6800 موقوفه فرهنگی در حال خدمات رسانی به جامعه هستند و جالب است که بدانیم بزرگترین مراکز اقتصادی کشور مانند بازارهای تهران، اراک، شیراز، مشهد، تبریز و برخی شهرهای بزرگ موقوفه هستند.

حجت الاسلام والمسلمین محمدی جهت دهی به نیات خیران را از مهم‌ترین ضرورت های وقف دانست و عنوان کرد: اگر علما، بزرگان، مبلغان و خطبا و وعاظ به نیات خیر مردم جهت دهند می توان این کار خیر را با زبان روز و با توجه به نیاز جامعه و مردم مدیریت کرد و بسیاری از مشکلات جامعه را رفع نمود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: برخی تصور می کنند که وقف تنها مربوط به افراد متمکن است اما با طرح وقف مشارکتی که در مجلس تصویب و از سوی شورای نگهبان نیز تأیید شد، تمامی مردم می توانند در حد توان خود در سنت حسنه وقف شریک شوند.

در ادامه این نشست نخبگان تبلیغی کشور به بیان دیدگاه های خود پرداختند.

مسکن جوانان از عرصه های مهم وقف

حجت الاسلام والمسلمین راشد یزدی توجه به موضوعات اساسی کشور در بحث وقف را ضروری دانست و خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات کشور، بحث مسکن برای ازدواج است که نیاز است تا بخشی از درآمدهای وقف در این زمینه مصرف شود.

وی افزود: از این طریق می توان سنگ بزرگی که سر راه ازدواج وجود دارد از بین برود و جوانان دغدغه تأمین مسکن را نداشته باشند.

این خطیب برجسته تأکید کرد: یکی دیگر از موضوعاتی که باید مدنظر باشد، استحکام وقف است که در این موضوع رسانه ها و به ویژه صدا و سیما می توانند نقش مهمی ایفا کنند و مردم را با وقف و خدمات و دستاوردهای آن آشنا کرده و سبب استحکام وقف شوند.

در ادامه آیت الله میرباقری به اهمیت وقف اشاره و تصریح کرد: وقف از سرمایه گذاری های تاریخی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و در حقیقت از سرمایه گذاری های استراتژیک اسلام است.

وی افزود: نکته مهم در موضوع وقف، ابتدا حفظ و سپس ترمیم و ایجاد بالندگی در وقف است تا متناسب با تحولات اجتماعی، مناسبات وقف مدیریت شده و تحول کمی و کیفی در آن به وجود آید.

استاد درس خارج حوزه علمیه تصریح کرد: باید با ایجاد توسعه در وقف، مقیاس آن تغییر کند و با برنامه رریزی دقیق، در جهت رشد، بالندگی و توسعه وقف گام برداشت.

فرهنگ توسعه و سرمایه داری غربی؛ بزرگترین مخالف وقف

وی آسیب شناسی وقف را از موضوعات مهم در بحث وقف دانست و خاطرنشان کرد: باید آسیب شناسی شود که چرا وقف در کشور کم است و این موضوع بررسی شود که به چه علت برخی از مردم نسبت به سازمان اوقاف احساس نا امنی می کنند و برای رفع این مشکل اگر تخلفی صورت می گیرد باید با جدیت با آن برخورد شود تا مردم احساس امنیت کنند.

آیت الله میرباقری ادامه داد: به نظر بنده مهم‌ترین ناامنی در بحث وقف از ناحیه فرهنگ توسعه غربی است چراکه این فرهنگ با مساجد، امامزاده ها و حسینیه ها مخالف است و با مخالفت با انگیزه وقف، اجازه نمی دهد تا وقف صورت گیرد.

وی تأکید کرد: هر قدر فرهنگ توسعه و سرمایه داری غربی در کشور رشد کند، وقف کاهش می یابد و باید با این فرهنگ مبارزه کرد که البته این مبارزه بسیار پیچیده است چراکه باید با یک سلطان و جریان فرهنگی مقابله کرد که بی اعتمادی نسبت به وقف را در جامعه گسترش داده است.

این مبلغ برجسته ابراز کرد: نیاز است تا مراکز پژوهشی در راستای پشتیبانی تبلیغ وقف راه اندازی شود تا مقیاس و موضوعات تبلیغ معین شده و این پژوهش ها به آموزش و سپس به تبلیغ تبدیل شود.

آیت الله میرباقری در پایان خاطرنشان کرد: استفاده از ابزار تبلیغی نیز باید توسعه یابد و همانطور که غرب از هنر، سینما و رسانه های مدرن برای اهداف خود بهره می برد، ما نیز باید ابزار تبلیغ را متناسب با کار خود توسعه دهیم که این کار نیز نیازمند پژوهش دقیق است.

ضرورت تبلیغ و ترویج منبر فاطمیه

حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد نیز در ادامه این نشست به اهمیت نقش مبلغان در ترویج فرهنگ وقف اشاره و اظهار کرد: در موضوع وقف، مبلغان، خطبا و وعاظ می توانند جریان سازی کرده و این فرهنگ را در جامعه ترویج کنند.

وی افزود: البته باید آسیب های وقف نیز مورد بررسی قرار گیرد و با رفع آن ها، مشکلاتی نظیر عدم اعتماد مردم را از بین ببرد.

این کارشناس دینی تصریح کرد: سازمان اوقاف و امور خیریه در موضوع غدیر کمک فراوانی را انجام داد و امامزاده ها و دیگر بقاع متبرکه در این موضوع تجهیز شدند و اعزام مبلغ از سوی این سازمان نیز سبب شد تا تبلیغ گسترده ای در موضوع غدیر صورت گیرد.

وی با اشاره به اهمیت ترویج فرهنگ فاطمی در کشور خاطرنشان کرد: اگر بخش زندگی حضرت زهرا(س) از تاریخ جدا شود، تشیع از بین می رود و در واقع شناخت خط انحراف از طریق فرهنگ فاطمی میسر است.

حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد اضافه کرد: نیاز است تا با همکاری و همراهی نهادهای مربوطه به ویژه سازمان اوقاف، منبر فاطمیه ترویج شود و اگر اعزام مبلغ در ایام فاطمیه نیز مانند غدیر صورت گیرد، می توان شاهد شکل گیری نهضت تبلیغی فاطمیه بود.

وی ابراز کرد: در موضوع غدیر نیز کار بسیار خوبی که انجام شد، رایزنی با عتبه علویه و تهیه پرچم مستقل عید غدیر بود که این پرچم مورد تأیید رهبر انقلاب، مراجع و بزرگان قرار گرفت و نیاز است تا سازمان اوقاف با حمایت خود، این پرچم را چاپ و در اختیار هیأت ها قرار دهد.

این مبلغ برجسته خاطرنشان کرد: یکی دیگر از کارهای خوب صورت گرفته با همکاری سازمان اوقاف، راه اندازی طرح زائر اولی بود که تنها از شهر قم 15 هزار نفر به مشهد مقدس اعزام شدند.

اراده الهی؛ رمز ماندگاری وقف

در بخش دیگری از این نشست، حجت الاسلام والمسلمین طائب با اشاره به رمز ماندگاری وقف در طول تاریخ عنوان کرد: ماندگاری وقف در طول تاریخ به سبب اراده الهی است.

وی افزود: دشمن فعالیت های فراوانی را برای از بین بردن فرهنگ وقف می کند اما اراده الهی سبب شده تا این موضوع شبیه عصای حضرت موسی(ع) و سحر شود چراکه تبلیغ مبلغان سبب می شود تا این برنامه ریزی ها خنثی شود.

رییس قرار گاه عمار تأکید کرد: یکی از موضوعاتی که باید مورد بررسی قرار گیرد، آسیب شناسی علل عدم اعتماد مردم به وقف است که باید عملکرد سازمان اوقاف با بیان مبلغان در رسانه ها انطباق پیدا کند تا تأثیر آن مشخص شود.

وی ادامه داد: خدمات و دستاوردهای وقف پنهان است و باید برای مردم بیان شود به ویژه در اوضاع بد اقتصادی اگر مردم اثر وقف و خدمات آن را در اشتغال و خدمات دیگر ببینند به وقف روی می آورند.

حجت الاسلام والمسلمین طائب در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه ما از خیران و سرمایه داران مسلمان غفلت کرده ایم و نیاز است تا مبلغان سراغ آنها بروند.

نگرش منفی مردم به وقف آسیبی جدی است

حجت الاسلام والمسلمین نظری منفرد به عنوان یکی دیگر از نخبگان تبلیغی کشور به نگرش منفی بخشی از جامعه نسبت به وقف اشاره و تأکید کرد: بخشی از مردم نگرش منفی نسبت به وقف دارند و با تبلیغات خود اجازه وقف را نیز به دیگران نمی دهند.

وی افزود: محور اصلی این دیدگاه، مضایقاتی است که سازمان اوقاف برای واقفان ایجاد کرده است و همین موضوع آنها را از وقف زده کرده؛ به طوری که برخی از افراد وقف انجام می دهند اما به سازمان اوقاف گزارش نمی دهند چراکه از این مضایقات واهمه دارند.

این مبلغ برجسته تصریح کرد: سازمان اوقاف باید خدمات خود را به مردم بیان کند و از این طریق مردم را نسبت به وقف و فرهنگ وقف تشویق کند.

سازمان اوقاف فعالیت های خود را اطلاع رسانی کند

در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین ماندگاری با طرح سؤالاتی پیرامون وظایف و مأموریت های سازمان اوقاف و امور خیریه ابراز کرد: نیاز است تا مشخص شود که سازمان اوقاف در زمینه قرآن باوری چقدر تلاش کرده است تا قرآن به عنوان نقشه راهنمای زندگی مردم معرفی شود.

وی افزود: فعالیت های این سازمان در زمینه تلاوت، تدبر و عمل به قرآن و همچنین تبلیغ این کتاب آسمانی و دفاع از آن در برابر شبهات نیز باید بیان شود تا پس از بررسی آنها، به فکر بهینه سازی این خدمات بود.

این کارشناس دینی تصریح کرد: در موضوع امامزادگان نیز سازمان اوقاف باید فعالیت های خود در راستای معرفت افزایی نسبت به امامزادگان و همچنین شناسایی و استفاده از ظرفیت های آنها را بیان کند.

وی توجه به وقف یابی، وقف شناسی و وقف سازی را بسیار مهم قلمداد کرد و افزود: باید مشخص شود که چه کارهایی پیرامون وقف یابی شده و چه تلاشی در راستای وقف شناسی صورت گرفته است و تلاش های انجام شده در راستای وقف سازی نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین ماندگاری تأکید کرد: وقف مشارکتی، وقف ثلث اموال باید ترویج شود و همچنین وقف باید در زمینه هایی مانند ازوداج، تأمین مسکن، تحصیل، درمان، دیه، قرض الحسنه، ورزش، تفریح، راهیان نور، مساجد، هیآت، خدمات عمومی و فرهنگی اجرا شود.

مسأله محوری در دستور کار سازمان اوقاف قرار گیرد

حجت الاسلام والمسلمین سرلک از دیگر مبلغان برجسته کشور نیز در این نشست به اهمیت ورود سازمان اوقاف به مشکلات کشور پرداخت و گفت: 17 مسأله اصلی در کشور مورد بررسی قرار گرفته و نیاز است تا سازمان اوقاف با توجه به توان خود، هر چند سال یکی از این موضوعات را در دستور کار خود قرار دهد.

وی افزود: اگر این سازمان به حل این مسائل بپردازد، در واقع بزرگترین تبلیع برای وقف است و مردم خود اثرات و برکات وقف را مشاهده خواهند کرد.

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: در موضوع تأمین مسکن برای ازدواج جوانان، سازمان اوقاف می تواند ورود جدی داشته باشد چراکه دولت ها با رویکرد سیاسی به این موضوع نگاه کرده اند و تلاش های آنها همواره مشکلاتی را به دنبال داشته است.

وی ادامه داد: مسأله امور خیریه و بنیادهای خیریه طرحی غربی است که هدف آن نشان دادن این موضوع است که نهاد وقف کارآمد نیست و نیاز است تا سازمان اوقاف و امور خیریه، مدیریت خیریه کشور را نیز در دست بگیرد.

حجت الاسلام والمسلمین سرلک تأکید کرد: نگاه سازمان اوقاف باید مسأله محور باشد و موضوعاتی مانند  طلاق، حاشیه نشینی و مسکن را به عنوان موضوع اصلی در نظر بگیرد و آنها را مرتفع کند.

اطلاع رسانی؛ رمز تبلیغ فرهنگ وقف

حجت الاسلام والمسلمین حسینی قمی در ادامه این نشست بر عدم اطلاع رسانی فعالیت های صورت گرفته به عنوان یکی از نقاط ضعف سازمان اوقاف اشاره و خاطرنشان کرد: مردم از موقوفات و برکات آنها برای جامعه بی اطلاع هستند و نیاز است تا راهکاری برای بیان این دستاوردها به مردم در نظر گرفته شود.

وی افزود: هرچند که تحول بزرگی در امامزاده ها و بقاع متبرکه در سالهای اخیر صورت گرفته است اما هنوز اعتماد مردم به وقف برنگشته و نیاز است تا به صورت دقیق موضوع وقف و فرهنگ وقف تبلیغ و اطلاع رسانی شود.

این کارشناس دینی تأکید کرد: باید علل این عدم اعتماد بررسی و با آسیب شناسی دقیق، برای رفع این معضلات فکری عاجل اندیشیده شود.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین میرشفیعی به ظرفیت های سازمان اوقاف اشاره و اظهار کرد: سازمان اوقاف با توجه به موقوفات موجود، ظرفیت بسیار بالایی در اختیار دارد اما متأسفانه گاهی دیده می شود که کار موقوفه ها متوقف بوده و کارایی بالایی ندارند.

وی افزود: یکی از فعالیت هایی که اوقاف می تواند انجام دهد، کمک به هیآت مذهبی و ساخت حسینیه و مساجدی است که به دلیل عدم تامین اقتصادی ناتمام مانده اند.

رشد فزاینده اعزام مبلغ از دستاوردهای سازمان اوقاف است

در پایان این نشست حجت الاسلام شرفخانی معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه به بیان برخی از دستاوردها و فعالیت های این سازمان پرداخت و گفت: 8051 بقعه در کل کشور وجود دارد که تنها نیمی از آنها عواید دارند و بیش از 4 هزار امامزاده حتی زائر پذیر نیستند.

وی افزود: در فضای مجازی علیه امامزاده ها شبهات بسیاری بیان کرده اند که اکثر آنها دروغ هستند؛ دشمن از زمانی که مشاهده کرده که کارهای خوبی در امامزاده ها صورت گرفته، حجم شایعه پراکنی و دروغ سازی علیه امامزاده ها را بیشتر کرده است.

معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه تصریح کرد: یکی از فعالیت های جدی سازمان اوقاف در بحث اعزام مبلغ است و این موضوع در سالهای اخیر رشد فراوانی داشته است بگونه ای که از اول انقلاب تا سال88 تعداد مبلغان اعزام شده از سوی اوقاف 22 هزار نفر بوده و این در حالی است که در 8 سال اخیر تنها از قم 53 هزار مبلغ به سراسر کشور اعزام شده اند.

وی ادامه داد: در چند سال اخیر حتی یک ریال از بودجه ای که توسط مجلس مصوب شده به ما پرداخت نشده است و ما هیچ بودجه دولتی در اختیار نداشته ایم.

حجت الاسلام شرفخانی ابراز کرد: قبل از سال 88 کار ثبت موقوفات دستی بود که هم اکنون این کار از طریق سامانه صورت می گیرد که در سالهای اخیر با تلاش بیش از 450 طلبه، بیش از 500 هزار وقف نامه در سامانه ثبت شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه وقف در کتب درسی ما جایگاهی ندارد و با تلاش های فراوان توانستیم در سال 91، در کتاب درسی پنجم ابتدایی و هشتم متوسطه یک درس را به عنوان وقف اضافه کنیم و در حال تلاش هستیم تا در متوسطه پایانی نیز این کار صورت گیرد.

گفتنی است در این نشست صمیمی که نزدیک به 4 ساعت به طول انجامید، آقایان میرباقری، آقاتهرانی، راشد یزدی، طائب، مؤمن، سرلک، تراشیون، کافی، حسینی قمی، ماندگاری، نظری منفرد، عالی، میرباقری، میرشفیعی و فرحزاد حضور داشتند./872/ز۵۰۲/ج