سیره اهل بیت تقریبی بود

به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله محمدعلی تسخیری دبیرکل سابق و عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در سومین همایش ملی تفسیر و تفسیر نگاری در سده اخیر حوزه علمیه خراسان با عنوان «قرآن پژوه روشن بین» که ویژه نکوداشت آیت الله شیخ محمد واعظ زاده خراسانی، نخستین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و مؤسس دانشگاه مذاهب اسلامی، در محل دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد، به ذکر نکاتی درباره شخصیت علمی و تقریبی مرحوم آیت الله واعظ زاده پرداخت.

وی در ابتدای سخنان خود با اشاره به سال  های حضور خود در کنار مرحوم واعظ زاده و استفاده  های فراوان از مکتب ایشان اظهار کرد: آیت الله واعظ زاده یک جریان مقدس و بزرگی را رهبری کردند و از اساتید بزگواری بهره  مند بود که شاخص ترین آنها مرحوم آیت الله بروجردی بودند.

آیت الله تسخیری افزود: این رهبری و پیشگامی ایشان در فضایی صورت گرفت که اندیشه تقریب در بین اهالی علم مبهم بود، از این رو آیت الله واعظ زاده تلاش کرد تا این اندیشه تقریب را تفهیم و تثبیت کند.

رییس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با تجلیل از تلاش علمی و تألیفات آیت الله واعظ زاده در مسئله تقریب وحدت اسلامی، گفت: مرحوم واعظ زاده در زمینه های مختلف علمی صاحب نظر بود، از اجتهاد و مکتب و فقه امامیه تا تاریخ، حدیث و رجال؛ و در جمع آوری روایت و زمینه  های مشترک شیعه و سنی کوشید. از جمع آوری این مشترکات معلوم می شود منبع اصلی یکی است، وهبه زحیلی از علمای دمشق در بیانی در خصوص احکام مشترک می گوید: ۹۵ درصد احکام مشترک قائل شیعه و سنی دارد.

آیت الله تسخیری سپس تصریح کرد: تقریب مذاهب مانع مطرح کردن مسائل تاریخی اختلافی نیست، بلکه باید ادب اختلاف داشته باشیم و با بی توجی به این اشتراکات فراوان، زمینه را برای ورود دشمن فراهم نسازیم.

رییس پیشین مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: امروز بسیاری از سختی  ها و ابهام  ها رفع شده و به راحتی می شود تقریب را در سیره اهل بیت(ع) به دست آورد.

سیره و روش اهل بیت و علمای شیعه و سنی تقریبی بود

وی سپس به تبیین روش تقریبی ائمه و فقهای شیعه پرداخت و گفت: استاد واعظ زاده می گفت این طور ذکر شده که ابن عقده زیدی مذهب نام ۴ هزار شاگرد امام صادق (ع) را به دست آورده که به ما نرسیده است حتی رهبر معظم انقلاب برای یافتن کتاب ابن عقده افرادی را به یمن فرستادند که این کتاب پیدا نشد ولی در فهرست شیخ طوسی نام این افراد را می شود پیدا کرد.

آیت الله تسخیری افزود: قطعا تعداد زیادی از این شاگردان شیعه نبودند و محب اهل بیت(ع) بودند. ائمه اربعه اهل سنت هم جزو محبان اهل بیت(ع) بودند در نقل های مختلف این موضوع ذکر شده، درباره مالک بن انس در کتاب شیخ صدوق نقل شده از احترامی که امام به مالک می گذارد. شافعی هم که محبت اش به اهل بیت(ع) معلوم است، فخر رازی مفسر بزرگ اهل سنت نیز در مورد فتوایی در مساله جهر بسمله نظر حضرت امیرالمومنین (ع) را انتخاب می کند. احمد بن حنبل نیز اکثر روایات غدیر را نقل کرده است.

رییس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در بخش دوم سخنان خود ادامه داد: برای عده ای ابهامی وجود داشت که اندیشه تقریب چطور می تواند راه مقدسی باشد! یا پرسش هایی مطرح بود که ریشه های تقریب چیست؟ آیا تقریب با فکر اهل بیت(ع) سازگار است؟ آیا عقب نشینی از اصول مذهب است؟ تا اینکه استاد واعظ زاده تعریف اصلی اندیشه تقریب را بیان کرد و با جهاد علمی بی نظیر خود این مفهموم را تثبت کرد و شکل گرفت.

وی در ادامه سخنان خود به تبیین مراحل چهارگانه تقریب پرداخت و اظهار کرد: اول شناخت تفکر دیگر مذاهب و شناخت دایره مشترکات دینی است، دوم سعی در گسترش مشترکات با گفتگوی منطقی است، سوم همکاری با دیگران یعنی اعم از مسلمانان و متدینین و مکاتب غیر آسمانی در زمینه های مشترک است و در مرحله آخر مسائلی که باقی می ماند و اختلافی است که باید یکدیگر را معذور بدانیم. در هر مواجهه ی فکر بین مذاهب یا ادیان صورت گرفتن این چهار مرحله طبیعی و منطقی است.

ریشه های قرآنی تقریب

آیت الله تسخیری با بیان این نکته که ممکن است گفته شود ریشه های تقریب در قرآن و روایات نیست، اظهار کرد: عکس این کلام ثابت است، ریشه ها و تئوری کامل تقریب در آیات و روایات وجود دارد. درباره شرایط گفتگو کنندگان و تقارب علمی نمی شود هر طرفی با طرف دیگر با هر سطح علمی گفتگو کنند. همچنین طبق بیان قرآن کریم پیامبر(ص) مامور می شود به کفار بگوید که به طرف مقابل خود احترام بگذارید، در دیگر ریشه های تقریب و شرایط گفتگو در قرآن، توافق بر موضوع گفتگو است. حاصل این بیان تمرکز بر محور گفتگو است نه حواشی آن.

این شخصیت برجسته عرصه تقریب مذاهب خاطرنشان کرد: از دیگر ریشه ها برای تقریب «آزادی اجتهاد» و «مقبولیت آن در اسلام» است که به نتایج گوناگون منتهی می شود؛ لذا بایستی به اجتهاد احترام گذاشت، درباره اجتهاد اتفاق افتاد که بین نظر دو پیامبر (داود و سلیمان) هم اختلاف صورت گرفته است. موارد متفاوتی هم در سیره پیامبر(ص) است که اجتهاد برخی اصحاب را می پذیرفتند، البته در این موارد مناقشه هایی نیز شده است. ریشه قرآنی دیگر تمرکز بر نقاط اشتراک در گفتگوهاست. تعالَوْا إِلي کَلِمَةٍ سَواء. در ادامه این ریشه های قرآنی مسأله تأکید بر مفهوم اخوت اسلامی است. «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» که اخوت و تقریب زمینه ساز وحدت است، حتی مواردی هم وحدت سیاسی را بیان می کند./820/د۱۰۳/ب۱