فقدان نگاه کاربردی در تحقیقات و تبلیغات مهدوی

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از شبستان، به مناسبت فرا رسیدن هفته پژوهش و ضرورت انجام پژوهش های کاربردیِ مهدوی که بتواند به پوشاندن انتظار بر قامت سبک زندگی کمک کند، با حجت الاسلام جواد جعفری، کارشناس مباحث مهدوی گفت وگویی داشتیم که در دو بخش به حضورتان تقدیم می شود.

در بخش اول گفت و گو با حجت‌الاسلام جواد جعفری، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در رابطه با «تشریح این که چرا با وجود پژوهش ها و تحقیقات فراوان در عرصه مهدویت، این آموزه در جامعه به گفتمان تبدیل نشده است» مطرح شد که یکی از آسیب ها در عرصه مهدویت این است که با وجود فعالیت های گسترده نهادها و موسسات مهدوی در سطح کشور، اما جامعه ما آنگونه که انتظار می رود، رنگ و بوی مهدوی ندارد یا کارهایی که باید نمود مهدوی داشته باشد کمتر به چشم می آید.

همچنین، در بخش اول این گفت و گو اشاره شد که یکی از خلأهای امروز ما در بحث پژوهش های مهدوی، اعم از تحقیق، تالیف کتاب یا ارائه مقالات در همایش ها و مجلات، این است که غلبه با بحث های تئوری و نظری است و کمتر به مباحث عملی پرداخته می شود. آنچه در ادامه می خوانید بخش دوم گفت و گوی خبرگزاری شبستان با کارشناس مباحث مهدوی است:

محققان و مبلغان مهدوی نگاه راهبردی و کاربردی ندارند

حجت الاسلام جعفری در ادامه سخنان خود با اشاره به برخی از روایات خاص در عرصه مهدویت، گفت: ما روایات فراوانی داریم که مباحث خاصی در عرصه مهدویت را بیان می کنند و همین روایات در کتاب ها و مقالات و ... فقط تکرار می شود یا نهایتاً سند آنها یا معنای الفاظ را بررسی می کنیم، یا خانواده حدیثی تشکیل داده و روایات را کنار هم می گذاریم و از کنار هم قرار دادن این روایات و مقایسه آنها نتایجی می گیریم و ماحصل تحقیق و پژوهش می شود همین! به عبارت بهتر، ما سند روایات و دلالت آن را بررسی، دلالت روایات را با هم مقایسه کرده و بسنجیم و به یک جمع بندی برسیم؛ یعنی در بهترین نوعِ تحقیق ما، همین کار انجام می شود نه بیشتر. 

وی تصریح کرد: اینکه وقتی یک روایت به نکته ای عملی اشاره دارد چگونه می توان آن را در جامعه عملی کرد؟ یا چه راهکارهایی می توان ارایه داد؟ یا اینکه اهل بیت(ع) چه توضیح یا راهکاری برای عملی شدن آن ارائه کرده اند؟ این مسایل در تحقیقات ما وجود ندارد و مغفول است.

کارشناس مرکز تخصصی مهدویت ابراز کرد: نگاه اینچنینی به مهدویت یعنی نگاه کاربردی و استراتژیک و راهبردی در میان پژوهشگران، مبلغان و نویسندگان مهدوی بسیار کم دیده می شود. طبیعی است که وقتی شخصی کتابی می نویسد یا پایان نامه ای ارائه می دهد اگر نگاه کاربردی و عملی بر آن حاکم نباشد، نباید انتظار داشت بعد از انتشار آن کتاب یا دفاع از آن پایان نامه، این محصول تاثیری در جامعه داشته باشد. اینها صرفاً در بحث علم و افزایش علوم کمک می کند. به همین دلیل قالب صحبت هایی که در عرصه مهدویت گفته می شود صبغه تئوری دارد و شنونده نیز به همان میزان از آن، بهره برداری می کند

باید تفسیر عملی از «منتظر» ارائه کرد

وی ادامه داد: ما نگاه کاربردی به مهدویت نداریم و مهدویت را صرفا نظری و از باب تاریخی و عقیدتی نگاه می کنیم در حالی که محققان و پژوهشگران ما باید با این دید به مهدویت نگاه کنند که از احادیث مهدوی، راهبردی  استخراج کرده و ارائه دهند که به درد جامعه امروز بخورد و تفسیری از یک فرد منتظر ارائه شود؛ «تفسیری» که «عملی» باشد.

جعفری در توضیح این بحث افزود: به عنوان مثال روایتی از امام صادق علیه السلام  نقل شده که حضرت(ع) می فرمایند: «طوبی لمن ادرک قائمنا و هو مقتدٍ به قبل قیامه؛ خوشا به حال کسی که قیام قائم(عج) ما را درک کند به شرط اینکه قبل از قیام به او اقتدا کرده باشد.» اینکه شما قبل از ظهور باید به امام(عج) اقتدا کرده باشید به چه معناست؟ یعنی امامت او را پذیرفته و از او پیروی کرده باشید. این روایت چقدر جای بحث دارد. اقتدا به قیام امام غائب(عج)، قبل از قیام و ظهور ایشان چه معنایی دارد؟ چگونه می توان به امام غائب(عج) اقتدا کرد؟ چگونه می توان از ایشان پیروی و به فرامین ایشان عمل کرد؟ در حالی که امام عصر(عج) غائب است و ما فرمانی از ایشان دریافت نمی کنیم.

وی تاکید کرد: کالبدشکافی اینگونه ی روایات ما را به نتایج مطلوبی در عرصه عمل می رساند. آیا اطاعت و اقتدای به امام(عج) در دوران غیبت ما را به مسئله ولایت فقیه نمی رساند؟ مگر جز این است که حضرت(عج) خود فرمودند: «روّات حدیث، حجت من بر شما هستند» به عبارت دیگر، اگر کسی می خواهد بداند چه وظیفه ای دارد باید به ولایت رجوع کند. بنابراین، کسی که امروز در عصر غیبت با عناوین مختلف، ولایت فقیه را نمی پذیرد یا در حدّ قانون اساسی می پذیرد؛ کسی که نگاه اعتقادی به این موضوع ندارد بلکه صرفاً چون در قانون اساسی مسئله ولایت فقیه ذکر شده آن را قبول می کند، مسلماً این فرد «و هو مقتدٍ به قبل قیامه» نیست.

شرط عملی شدن پژوهش های مهدوی 

محقق و پژوهشگر مهدوی افزود: می توان روایات را به این شکل عملی تحلیل و شاخصه های عملی و راهکارهای عملی برای منتظر تعریف کرد تا هر کس بتواند تشخیص دهد که امروز چه وضعی دارد؟ یا بداند راه اقتدای به امام مهدی(عج) چیست؟

حجت الاسلام جعفری در ادامه بیان کرد: اینکه بگوییم «باید از امام اطاعت کرد» تنها یک حرف تئوری است و کسی هم که این سخن را می شنود، می گوید: «بله من نیز قبول دارم که باید از امام زمان (ع) اطاعت کرد.»، اما این سخن نتیجه عملی ندارد چرا که کیفیت و چگونگی این اطاعت را تفسیر نمی کنیم.

کارشناس مباحث مهدوی در پایان یادآور شد: ما باید علاوه بر بحث‌های نظری و تئوری در حوزه تاریخی و عقیدتی، به حوزه عملی و کاربردی ورود کرده و راهبرد و راهکار ارائه دهیم. در این صورت پژوهش های مهدوی می تواند منشاء اثرات عملی باشد و جلوه های عملی این معارف را در جامعه ببینیم./۹۶۹//۱۰۲/خ