فعالیت حوزه های علمیه در زمینه مهدویت شایسته نبوده است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله نجم الدین طبسی ظهر سه شنبه در ادامه سلسله نشست های علمی باموضوع تحلیل جریان انحرافی احمدالحسن بصری یمانی که در محل مدرسه علمیه امام صادق(ع) برگزارشد، گفت: بر کسى پوشیده نیست که یمنى ‌ها به اهل بیت (ع) تعلق خاطر دارند. این قوم، از همان ابتدا با سخنرانى امیرمؤمنان(ع) اسلام آوردند و از آن پس نیز به ائمه اطهار(ع) تعلق خاطر داشته ‌اند. این مسأله در مساجد آن ‌ها نیز مشهود است.

فعالیت وهابیت در یمن نتیجه دلخواه آن ها را نداده است

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم افزود: وهابیت پنجاه سال در یمن فعالیت کرد و در دانشگاه‌ها و مدارس و مساجد یمن تلاش کرد که آن ‌ها را تغییر دهد، ولى در همین مدت جنگ معلوم شد که «إن اوهن البیوت لبیت العنکبوت.» با این وجود، این سؤال باقی است که آیا یمانی جریانی مثبت است یا منفى. آیا ما وظیفه ‌اى در برابر او داریم؟ آیا روایتى در باب لزوم تبعیت از او داریم؟ آیا وقتى آمد، دیگر نباید از مرجعیت تبعیت کنیم؟

وی اظهار کرد: یمانى کارکرد علامیت دارد، ولى علامت بودن، رابطه‌اى با تقدس ندارد. علامیت براى یک شىء مقدس، یک امر است و مقدس بودن خود علامت، امرى دیگر. سوال این است که آیا در روایات ما درباره قداست یمانى هم چیزى آمده است؟

بررسی روایات اثبات کننده تقدس یمانی

استاد خارج فقه در حوزه مهدویت حوزه علمیه قم سپس با بیان این که تنها دو روایت برای اثبات تقدس یمانی، مورد استناد قرار می‌گیرد، گفت: روایت اول می‌فرماید «خروج الثلاثه: السفیانی والخراسانی والیمانیّ فی سنه واحده فی شهر واحد فی یوم واحد ولیس فیها من رایه اهدى من رایه الیمانی، لأنّه یدعو إلى الحقّ. فإذا خرج الیمانی حرم بیع السلاح على الناس و کل مسلم و إذا خرج الیمانی فانهض إلیه فإن رأیته رایه هدى و لا یحل لمسلم أن یلتوی علیه فمن فعل ذلک فهو من أهل النار لأنه یدعو إلى الحق و إلى طریق مستقیم»

آیت الله طبسی با اشاره به اینکه عمده روایت مورد استفاده برای اثبات تقدس یمانی، همین روایت است، گفت: این روایت در کتاب غیبت نعمانى آمده است. روایتی مفصل است و حدس ما این است که یک روایت نیست، بلکه چند روایت با هم ادغام شده‌اند و معلوم نیست که سند ابتداى روایت، سند کل روایت باشد و ممکن است قسمت ‌های بعدی روایت، از نظر سندی مرسله محسوب شود.  چند حکم فقهى و یک امر اعتقادى بر این روایت، بار می‌شود. بنابراین، چنین روایتی باید از نظر سندی، باید به دقت بررسی شود.

وی در بررسی سند این روایت گفت: نعمانى این روایت را از ابن عقده و او از احمد بن یوسف نقل کرده است. هیچ اسمى از او در کتب رجالى نیست. بنابراین، این روایت مجهول است. بگذریم که مشهور رجالیون، ابن حمزه را نیز رد مى‌کنند، چون واقفی است. البته نظر من درباره ابن حمزه متفاوت است چون بیش از 500 حدیث در کتب اربعه دارد. ولی به هر حال، بحث ما در اینجا متمرکز بر احمد بن یوسف است.

استاد حوزه علمیه قم در ادامه نقد بر این نحله انحرافی افزود: اشکال دیگر این است که این روایت، معرض عنه است. فقهاى ما احکام مرتبط با غیبت را در کتبشان بحث کرده ‌اند و مثلا درباره قیام بالسیف یا نماز جمعه در زمان غیبت سخن گفته ‌اند. ولی کدام یک از فقها این سه مسئله مطرح ‌شده در این روایت را در کتبشان مطرح کرده ‌اند؟ هیچ یک از فقها از ابتدا تا کنون به این مسأله اشاره نکرده‌ اند که فروش سلاح پس از ظهور یمانی حرام است. وجوب تبعیت از او را نیز هیچ کس متعرض نشده است. حتى خود حر عاملى که اخبارى است و این روایت را نقل کرده است، به این احکام اشاره نکرده است. اگر این روایت، معمول ‌به بود، حداقل یکى دو نفر باید به آن عمل مى‌کردند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: اشکالی دیگری که به این روایت وارد است، این است که در این روایت آمده است در میان این سه پرچم، پرچمی «اهدى من رایه الیمانى» وجود ندارد. واژه «اهدی» بر وزن افعل از ریشه تفضیل است؛ پس باید دو پرچم دیگر هم هدایت باشند، در حالى که نمى توانیم بپذیریم که پرچم سفیانى هم پرچم هدایت باشد.

اداره امور مسلمانان در زمان غیبت بر عهده فقهاست

آیت الله طبسی در توضیح تطبیق روایت وارده و انطباقش بر مدعی فعلی سید یمانی گفت: آخرین اشکالی که آیت الله طبسی درباره این روایت مطرح کرد، این بود که حتی فرض بر اینکه روایت درست باشد و یمانى، مثبت و مقبول باشد، تطبیق این روایت بر احمد الحسن، محل اشکالی است؛ زیرا طبق این روایت، یمانی و خراسانی و سفیانی در یک روز ظهور می‌کنند. در حالی که هنوز خبرى از آن دو نیست.

محقق مهدویت، درباره روایت دوم نیز که مرحوم کلینى در ارشاد نقل کرده‌اند، گفت: در این روایت هم گفته شده که یمانى حق است. اگر این روایت را بپذیریم، فقط اثبات‌کننده حق بودن یمانى است، ولى بیش از این را اثبات نمى‌کند. احمد بن الحسن مدعى است که فرزند امام زمان است اما چون در زمان غیبت، امور مسلمین در اختیار فقهاست، در دوران ظهور، دست خود امام زمان است. پس ما منتظر پسر امام زمان نیستیم. اگر هم قرار است که بعد از امام زمان امور مسلمین در اختیار پسر ایشان باشد، خب هنوز که امام زمان(عج) نیامده است!

فعالیت حوزه های علمیه در زمینه مهدویت شایسته نبوده است

آیت الله طبسی، پس از نقد و بررسی دو روایت اصلی مورد استناد گفت: احمد الحسن هم ادعاى یمانى دارد، هم ادعاى سفارت و هم ادعای فرزندى امام زمان (عج). ولی ما روایتى نداریم درباره اینکه شخصى مجمع العناوین در آخر الزمان ظهور مى‌کند. حتى به عکس، روایتى داریم که امام زمان(عج) تنها امامى‌ هستند که رحلت مى‌کنند؛ در حالى که لا عقیب له. درثانى، ده‌ ها روایت داریم که حکومت امام زمان(عج) تا چهل روز پیش از قیامت ادامه مى ‌یابد.

آیت الله طبسی در پایان سخنان خود با ابراز تأسف از اینکه حوزه ‌های علمیه آن طور که باید به پژوهش در زمینه مهدویت اهمیت نمی‌دهند، گفت: من گله ‌اى از عزیزان دارم که چرا این مسائل در خلأ علمى شکل مى ‌گیرد. ما چند هزار روایت مهدوى داریم و بیش از ۴٠٠ آیه قرآن در این باره نازل شده است. ولى همه این ها را رها کرده ‌ایم و تحقیق و بررسى نکرده ‌ایم./820/پ۲۰۱/ب۲