علامه طباطبایی با تفسیر المیزان به شیعه آبرو داد/ روایتی از فشارها بر علامه برای تعطیلی تدریس فلسفه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدعلی گرامی استاد برجسته حوزه علمیه قم سه شنبه شب در برنامه بزرگداشت سالگرد ارتحال علامه طباطبایی که در دارالقرآن علامه طباطبایی برگزار شد، با اشاره به ابعاد شخصیتی مرحوم علامه  گفت: این شخصیت بزرگ دارای لطافت روح، ادب و تواضع ویژه ای بودند و حتی نسبت به امور جزئی توجه داشتند.

وی افزود: اخلاق و تدین در وجود ایشان موج می زد و نسبت به همه اطرافیان خود توجهات لازم را داشت، علامه طباطبایی روحیه شوخ طبعی نیز داشتند و به اطرافیان خود روحیه می دادند، تواضع ایشان به اندازه ای بود که وقتی جمعی بودند به عنوان امام جماعت حضور پیدا نمی کرد.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این که علامه طباطبایی در بعد علمی نیز جایگاه ویژه ای داشتند، اظهار داشت: ایشان همواره از پیشنهادات جدید در زمینه علمی استقبال می کردند و شاگردان نگران اظهار نظرات خود نبودند.

وی ادامه داد: آزادمنشی، تواضع علمی و اخلاقی و آزاد بودن ابراز تفکر شاگردان از ویژگی های علامه طباطبایی بود، علامه در ابتدا که به قم مشرف شدند بر اساس روال متعارف فقه و اصول را آغاز کردند اما بعد از مدتی فرمودند فقه و اصول را دیگران می گویند اما جای بحث های تفسیری و عقلی در حوزه خالی است.

آیت الله گرامی با بیان این که علامه طباطبایی بر مسأله تدریس فلسفه و تفسیر اهتمام داشت، ابراز داشت: 4 علم وجود دارد که با یکدیگر نقاط مشترکی دارند و شامل تفسیر، فروق لغت، فلسفه و اصول می شود که درباره تحلیلم مفاهیم عرفی هستند.

وی عنوان کرد: فلسفه تحلیل مفاهیم عرفی است که هستی، عدم، علت، معلول و امثال آن را معنا می کند، همین تحلیل در فروق لغت، اصول، مباحث الفاظ و تفسیر انجام می شود؛ علامه می فرمود در نماز واجب به ضرورت اکتفا می کنم تا تفسیر تمام شود.

استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: علامه طباطبایی اهتمام بسیاری برای نشر معارف اسلامی و اهل بیت(ع) داشتند، علامه به تفسیر قرآن کریم اهمیت ویژه دادند از درس تفسیر و فلسفه ایشان شاگردان بسیار بهره بردند.

وی اضافه کرد: زیاد شنیده می شود که افرادی با فلسفه مخالفت می کنند و این مسأله در زمان علامه طباطبایی نیز وجود داشت تا حدی که ایشان درس اسفار را تعطیل کردند و به پیشنهاد برخی بزرگان شفا را تدریس داشتند.

آیت الله گرامی با بیان این که ذهن بشر ذهنی جستجوگر است و می خواهد همه چیز را بفهمد، گفت: از جمله مسائلی که بشر دوست دارد بفهمد درباره اساس هستی، نظام حاکم بر هستی و قوانین حاکم بر نظام هستی است، بشر می خواهد بداند که وجود و عدم چیست و اصل وجود از کجا است.

وی افزود: تنها علمی که متصدی این موضوع می شود فلسفه است و هیچ علم دیگری وارد این مسائل نشده است، علم کلام تا حدودی وارد این مسأله شده اما کلام بحث آزاد درباره هستی و نظام آن نیست بلکه مقید به شریعت می شود، فلسفه بحث آزاد عقلانی است، حال اگر در میان فلاسفه افرادی هستند که اقوال آن هامطابقت با شریعت ندارد نمی توان اصل فلسفه را نادرست دانست، حتی در فقه نیز افرادی داریم که عقایدی بر خلاف شریعت دارند.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این که حرکت استکمالی انسان ادامه دارد و بشر متوقف نمی شود، اظهار داشت: صرف این که فیلسوفی برخی مسائل را به گونه ای یگر معنا کرد دلیل نمی شود که با اصل فلسفه مخالفت شود.

وی با اشاره به فشارهای بسیار در زمان تدریس فلسفه علامه طباطبایی بر ایشان افزود: زمانی که علامه اسفار را تدریس می کردند فشارهایی از مشهد و نجف به حوزه علمیه قم و زعیم آن یعنی مرحوم آیت الله بروجردی وارد می شد، مرحوم آیت الله بروجردی علامه طباطبایی را احضار کردند، مرحوم آیت الله بروجردی فرمود که در اصفهان تدریس اسفار داشتم اما الا فشارهایی وجود دارد و فلسفه را ادامه دهید اما به جای اسفار، از کتاب شفا استفاده کنید.

آیت الله گرامی اظهار داشت: تفسیر مرحوم علامه را به صورت ویژه باید مدنظر قرار داد چرا که قبل از آن در شیعه تفسیری به متد عقلانی، تحقیقی و تحلیلی نداشتیم، در اهل تسنن کتاب فخر رازی وجود داشت اما در شیعه نبود که علامه بسیار زحمت کشیدند به شیعه آبرو دادند.

وی ادامه داد: متأسفانه در همین حوزه علمیه با علامه طباطبایی برخورد خوبی نشد، به حدی فشار زیاد شد که علامه در جلد دوم ناچار شدند که تقریظ شیخ الازهر و مرحوم شریعتمداری را بیاورند، این کار برای این بود که از فشار دیگران قدری بکاهند.

استاد حوزه علمیه قم ابراز داشت: خوشبختانه این مشکلات رفع شد و حوزه به آزاد منشی دست پیدا کرد و امیدواریم که همه از این آزاد منشی حراست کنند، حوزه علمیه باید قدردان چنین شخصیت هایی بوده و در نشر معارف الهی کوشا باشند، علامه طباطبایی در روش رئالیسم خدمت شایانی کردند و مجموعه مدونی که نسل نو بتواند درباه فلسفه بفهمد نداشتیم.

وی عنوان کرد: امروز هم نیازمند تحقیقات خوب فلسفی هستیم، گاهی مطالبی نوشته می شود اما جنبه خطابی دارد، باید بیش از این ها تحقیق شود، علامه طباطبایی در ابعاد بسیاری خدمات شایانی ارائه کردند که فلسفه و تفسیر برجسته است.

آیت الله گرامی خاطرنشان کرد: علامه طباطبایی در بعد تفسیر به شیعه آبرو داد و سبب نشر معارف شیعی و اهل بیت(ع) شد، آزادمنشی در تمام زندگی و آثار ایشان موج می زد؛ بنابراین حوزه های علمیه باید مقام چنین شخصیت های بزرگی را پاس بدارند و فعالیت ها و تلاش های آنان در نشر معارف الهی عبرت بگیرند./1323/۲۰۱/ح