ضرورت ایجاد مصونیت فرهنگی در برابر تفکر وارداتی

غلامرضا حسنی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد در تبیین پدیده مدگرایی گفت: مدگرایی یک نوع فرهنگ است که بر اساس سیاست های توسعه ای در ابعاد مختلف گرایش به آن به ویژه در حوزه پوشاک و آرایش وجود دارد.

وی با بیان اینکه اقتصاد بازار با مد و فرهنگ مد در ارتباط است، افزود: اصولا مد  زاده فرآیندهای توسعه به ویژه نظام های سرمایه داری است چرا که مد بر اساس نظام سود و فایده تبلیغ می شود و سود و سرمایه در نظام سرمایه داری حرف اول را می زند.

استاد جامعه شناسی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: مد همیشه در تاریخ به معنای حاشیه یک نظام فرهنگی وجود داشته؛ اما امروزه اهمیت آن به دلیل تغییر و تحولاتی که در جوامع رخ داده، افزایش پیدا کرده است؛ هر چند سرعت مدگرایی بسته به سطح توسعه یافتگی جوامع بیشتر است.

مُد در جوامع سنتی بومی تر بوده و تعارض فرهنگی کمتری ایجاد می کند

حسنی با اشاره به تأثیر قومیت، نظام های ارزشی و اعتقادات جوامع در مدگرایی تصریح کرد: مد در جوامع سنتی، بومی تر بوده و وابستگی اش به نظام جهانی کمتر است از این رو تعارض فرهنگی کمتری هم ایجاد می کند اما زمانی که در یک جامعه تولید مد متوقف است و توسعه وجود دارد، کالاهای مادی با خود فرهنگ مد را هم می آورد وباعث عدم تعادل در کشورهای در حال توسعه می شود.

مد یک عنصر فرهنگی با آثار و تبعات مادی است

وی با بیان اینکه در کشورهای توسعه یافته تولید و مصرف، درون زا بوده و متناسب با مصرف است از این رو عدم تعادل در مد بسیار کمتر دیده می شود، اظهار کرد: مد بخشی از یک تغییرات پیچیده توسعه ای است که به لحاظ لغوی یک عنصر فرهنگی اما اثر آن مادی است.

نقش مؤثر گروه های مرجع در کنترل مد

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی با اشاره به نقش سازنده کانال های متولی اجتماعی شدن مثل خانواده، آموزش و پرورش، همسالان، رسانه ها و الگوسازان در تعدیل مد گفت: تا این کانال ها مدیریت و کنترل نشود ممانعت فرد به فرد سود و اثری نخواهد داشت.

مد تا جایی که اسراف و زیاده خواهی نباشد، مطلوب دین است

حسنی یادآور شد: مد فی نفسه نامطلوب نیست و جامعه بدون مد توسعه پیدا نمی کند اما مهم این است که مد با فرهنگ در تعارض نباشد؛ اسلام هم می گوید بخورید، بیاشامید، مصرف کنید اما اسراف نکنید بنابراین مد تا جایی که اسراف و زیاده خواهی نباشد، یک الگوی مصرف محبوب است.

وی ادامه داد: در عین حال، اسلام کلیات را بیان کرده و برنامه ریزی دقیقی در حوزه الگوی مصرف تبیین نشده وما کمتر آن را به صورت برنامه ارائه داده ایم؛ تغییرات آنقدر سریعتر از اقدامات ما است که یک دفعه بازار مصرف را از دست ما خارج می کند و کم کم جامعه به الگوی انحرافی تن می دهد و به هنجار تبدیل می شود.

مد باید نماد ارزش های ملی و اعتقادی جامعه باشد

این جامعه شناس با اشاره به اینکه مد باید با هویت جامعه سنخیت داشته و نماد ارزش های ملی و اعتقادی باشد، تأکید کرد: برای از بین بردن الگوهای مصرف زدگی و ارائه الگوهای بومی نیازمند یک کار فرهنگی بنیادین و بلندمدت هستیم.

حسنی تصریح کرد: وقتی سرمایه داری به عنوان یک نظام در بستر جامعه تئوریزه می شود، مد هم تابع آن نظام می شود و نمی توان در قالب اصالت پول و سرمایه، ارزش ها را حفظ کرد؛ باید جنبه های عقلانی ارزش های اعتقادی و تبعیت از مد سالم و مصرف بهینه  را در جامعه مطرح و مورد بحث قرار دهیم تا افکار عمومی توجیه شوند.

زنگ خطرها در حوزه مصرف زدگی جامعه به صدا درآمده است

وی با بیان اینکه زنگ خطرها در حوزه مصرف زدگی که مایه هدررفت سرمایه های ملی است، به صدا درآمده افزود: هنجارسازها و گروه های مرجع، نخبگان، روحانیت و اهالی رسانه نقش بسزایی در نوع تولید بازار دارند.

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: اگر ارزش های یک الگو در حوزه پوشش را تبلیغ می کنیم باید کسانی که آن استاندارد را رعایت می کنند، از یک سو در جامعه ارزش و اعتبار بیشتری داشته باشند و از سوی دیگر پایبند و عامل به سایر ارزش های اعتقادی باشند(سنخیت ظاهر و باطن)

حسنی با انتقاد از حجم انبوه واردات بدون لحاظ سنخیت فرهنگی افزود: یک پدیده فرهنگی یک پدیده اقتصادی هم هست و بالعکس؛ فرآیند معیوب کنونی در مصرف طی سالیان متمادی صورت گرفته و چه بسا حاصل کاهش ارزش کار و حرکت به سمت توسعه وارداتی و مصرف محور است.

وی با تأکید بر ضرورت ایجاد مصونیت فرهنگی نسبت به پدیده ها و تفکر وارداتی گفت: مد وابسته به نوع پرورش انسان است و چون غالبا انسان اومانیست و لیبرالیست می طلبد، هر جا وارد شود در پی پرورش چنین انسان هایی است به گونه ای که حتی بنیان های فلسفی جوامع را بازتعریف می کند.

این جامعه شناس با بیان اینکه مقابله با سیستم ها و الگوهای رفتاری وارداتی و ناهمگون نیازمند مدیریت های قوی و هوشمندانه است، اضافه کرد: با توجه به اینکه  مصرف را به ویژه در کشورهای در حال توسعه بیشتر زنان مدیریت می کنند، مدگرایی میان آن ها بیشتر است./930/ت۳۰۱/س